Zeyd b. Ali'nin Kıyamı

İmam Cafer Sadık (a.s.) ve Bazı Siyasi Olaylar [2]

İmam Bakır (a.s.) hicri 114 yılında şehid edildi ve ondan sonra İmam Sadık (a.s.), şia imamlarından altıncı imam olarak dikkatleri kendine çekti. İkinci yüzyılın ikinci on yılının sonlarında Zeyd ne Hişam b. Abdül Melik'in arasında geçen ihtilaflı konuşmalardan ye tartışmalardan sonra Zeyd, hükümde itiraz etmeye karar verdi ve (122 hicri yılının) Sefer ayında Küfe şehrinde kıyam edip iki gün savaştıktan sonra şehit edildi [1].

Bu husus da bizim için önemli olan şey İmam Sadık (a.s.)'ın Zeyd'in kıyamı hakkındaki ve de -Zeyd'in şahadetinden sonra Irak'ta mevcudiyetini başlatan- Zeydiye fırkası karşısındaki' tutum ve davranışıdır.

Şia rivayetleri açısından Zeyd, İmam Bakır (a.s.) ve İmam Sadık (a.s.)'da dahil olmak üzere bütün şia imamlarının imametine inancı olan kimselerdendir.

Zeyd'in kendisinden şöyle nakledilmiştir:

İmam Sadık (a.s.)'tan da Zeyd hakkında şöyle bir hadis nakledilmiştir:

'Allah ona rahmet etsin; O, mümin, arif, alim ve doğru konuşan biriydi, eğer muvaffak olsaydı vefalı kalırdı, eğer hükümeti ele alsaydı onu kime teslim edeceğini iyi bilirdi."[3]

Bu husus da bir çok hadis rivayet edilmiştir ve bu yüzden de Zeyd. b. Ali'nin İmam Sadık (a.s.) ile rabıtası olmadığı söylenemez. Aynı zamanda onun. İmam Sadık (a.s.)'ın imametini kabul etmesine rağmen o hazretin emrine teveccüh etmeden ve kendisi için imamet iddiasında bulunmadan böyle bir kıyamı başlatmış olması da mümkündür.

Zeyd, bu hareketiyle -kendi görüşünce cahili yet sembolü olan- emevilere karşı, İslami hilafet hakkında Ehl-i Beyt hanedanı ile emeviler arasında seksen yıla yakın yapılan savaşlardan sonra, bir kıyama önderlik etti.

İmam Sadık (a.s.) senediyle nakledilen bazı rivayetlere göre Zeyd'in şehadet haberi Kûfe'nin Kenase bölgesinde önceden bildirilmişti'[4].

İmam Sadık (a.s.), başka rivayetlerde Zeyd'den beri olduklarını bildiren şialar karşısında onu teyid etmiştir[5]. Bu rivayetlerin her iki kısmı da Ehl-i sünnet kaynaklarında nakledilmiştir.

Bu hadisler itimad edilebilir hadisler olmalarına rağmen imamın bu kıyamdan razı olduğu, bu hadislerden anlaşılmıyor, özellikle şianın Kafi ve diğer hadis kitaplarında Zeyd'in kıyamı hakkında bazı eleştiriler de olmuştur.

Zeyd'in kıyamından sonra ve bilhassa Abbasoğulları hü‌kümete geç tikten sonra Beni Hasan (Hasanoğulları) Beni Hüseyn'den (Hüseyn oğullarından) ayrılıp Zeyd ve oğlu Yahya'yı bahane ederek Hasan oğullarından Muhammet b. Abdullah b. Hasan b. Hasan b. Ali (a.s.)'yi işbaşına geçirmek için çok çaba harcadılar.

Bunlar, şialardan bir grubunu da tedricen kendi etrafına topladılar ve bunlara Zeydiye denildi, ileride de söyleyeceğimiz gibi Caferiler ile Zeydiler arasında derin ihtilaflar ve çatışmalar başladı ve bunun neticesinde Zeydiler imam Sadık (a.s )'ı itham yağmuruna tuttular.

Bir hadisde şöyle nakledilmiş. Zeydiler. İmam Sadık (a.s.)'ı Allah yolunda cihad etmeye inanmamakla suçluyorlardı, fakat imam bu ithamı reddedip şöyle buyurdu:

"Fakat ben ilmimi onların cahilliğinden dolayı bir kenara atamam.[6]

1) Zeyd in şehadet tarihi hakkında ihtilaf edilmiştir.

2) İhtiyar-u Marifet-ir «çal. s 361-356/Rical-i Neccasi. s: 130/Kİ-fayet-ul Eser. 327/Zeyd b. Ali nin siyer ve kıyamı (Keriman). s: 49 ve sonrası.

3) İhtiyar-u Marifet-ir rical s: 385.

4) Uyûn-u Ahbar-u Rıza. c: 1. Bab: 25/Emali (Şeyh Saduk). 10 toplantı, s: 40/Tenkih-ul Makat, c: 1. s: 468/Zeyd b. Ali'nin siret ve kıyamı, s: 468.

5) Huttat-u Makrizi. c: 4. s: 307/Namei Damşveran. c: 5. s: 92/Fe-vat-u Vefeyat. c: 1. s: 210.

6) Furu-u Kafi. c. 1. s: 332/Tahzib. c: 2. s: 43/Vesail-uş Şia. c: 2. s:32.

İmam Cafer Sadık (a.s.) ve Bazı Siyasi Olaylar

İmam Sadık’tan (as) Güzel Bir Strateji-1