ماه گذشته، مجله Harvard Business Review گزارشی تازه منتشر کرد درباره اینکه مردم این روزها چطور از هوش مصنوعی مولد (Gen AI) استفاده میکنند. این گزارش بهنوعی نسخه بهروزشده مقالهای است که سال پیش در همین مجله منتشر شده بود و بازتاب گستردهای هم داشت.
طبق این گزارش جدید، در یک سال گذشته تحولات بزرگی در دنیای هوش مصنوعی رخ داده است. از جمله معرفی GPTهای سفارشیشده که برای کاربردهای خاص طراحی شدهاند. ابزارهای تازهای مثل DeepSeek و Grok به میدان آمدهاند و رقابت را جدیتر کردهاند. گوگل هم با معرفی NotebookLM، ابزاری برای تولید پادکست، توجه میلیونها نفر را جلب کرده است.
OpenAI نیز مدلهای متعددی را معرفی کرده و وعده داده آنها را در یک رابط کاربری یکپارچه جمعآوری کند. رویکرد جدیدی بهنام «استدلال زنجیرهای» (Chain-of-Thought Reasoning) هم وارد جریان شده که بهجای سرعت، عمق و دقت را در پاسخدهی اولویت میدهد و مسیر استدلال را گامبهگام با کاربر به اشتراک میگذارد.
افزایش امکان تعامل صوتی با هوش مصنوعی نیز از دیگر تغییرات مهم بوده، بهطوری که اکنون میتوان هنگام رانندگی یا در شرایطی خاص، از طریق صدا با مدلها ارتباط برقرار کرد. در کنار همه اینها، هزینهها کاهش یافته و دسترسی عمومی به این فناوریها گستردهتر شده است.
این تحولات در حالی رخ دادهاند که هم علاقهی کاربران و هم سرمایهگذاریها در حوزهی هوش مصنوعی بهطور چشمگیری افزایش یافتهاند. دولتها نیز مواضع رسمی و صریحتری در قبال این فناوری اتخاذ کردهاند؛ چراکه بسیاری آیندهی بشر را به پیشرفتهای این حوزه گرهخورده میدانند.
هوش مصنوعی در ۲۰۲۵
هدف از بازنشر این گزارش، دقیقاً همان چیزی است که سال گذشته هم دنبال میشد: وقتی مردم میبینند دیگران چطور از یک فناوری بهشیوهای مؤثر، کاربردی و سودآور استفاده میکنند، آنها نیز به تقلید و استفاده از آن ترغیب میشوند. موارد واقعیِ استفاده، تأثیری بر رفتار مردم میگذارند که حتی بهترین کمپینهای روابط عمومی، مقالات تحلیلی و نوآوریهای فنی هم نمیتوانند به آن برسند. به همین دلیل، در این گزارش سعی شده با استخراج نمونههای واقعی از دل صدها سابردیت، آگاهی عمومی را نسبت به کارکردهای مفید هوش مصنوعی مولد افزایش دهیم و به گسترش این کاربردهای مثبت شتاب ببخشیم.
برای تهیه این گزارش جدید، همان روش سال گذشته به کار گرفته شده، با این تفاوت که اینبار حجم بسیار بیشتری از دادهها بررسی شده و تمرکز صرفاً بر بازه ۱۲ ماه گذشته بوده است. منابع بررسیشده شامل فرومهای آنلاین (تالار گفتوگو یا محل تبادل نظر آنلاین) مثل Reddit و Quora، و مقالاتی با کاربردهای صریح و مشخص از فناوری بودند. مانند گذشته، Reddit بهدلیل خاصیت نیمهناشناس بودن کاربرانش، عمیقترین و صادقانهترین بینشها را ارائه داد. در نهایت، گزارشی حاصل شد شامل آمار و نقلقولهایی برای ۱۰۰ مورد کاربردی برتر جدید.
«گزارش ۱۰۰ مورد کاربرد برتر هوش مصنوعی مولد در سال ۲۰۲۵» این موارد را بر اساس میزان فایدهی ادراکشده و گسترهی تأثیرشان (با ارزیابی کیفی از سوی کارشناسان) رتبهبندی است.
نتایج و روندها
در میان ۱۰۰ کاربرد برتر امسال، ۳۸ مورد کاملاً جدید هستند. این موضوع بار دیگر تأیید میکند که دگرگونیها در این حوزه همچنان با شتاب بالا ادامه دارد.
وقتی AI به درد دل گوش میدهد
برخلاف سال گذشته که تمرکز اصلی بر کاربردهای فنی مانند تولید محتوا، کدنویسی و ایدهپردازی بود، در سال جاری استفادههای انسانی، شخصی و عاطفی در صدر قرار گرفتهاند. رتبه نخست به کاربرد «مشاوره و همصحبتی» اختصاص یافته است؛ کاربران بهطور گسترده از هوش مصنوعی برای دریافت حمایت روانی، کاهش تنهایی و گفتوگو در مواقع بحرانی استفاده میکنند، بهویژه در کشورهایی که دسترسی به خدمات مشاوره محدود است.
این عنوان دو کاربرد مرتبط اما متمایز را در بر میگیرد:
مشاوره (Therapy) شامل حمایت ساختاریافته برای پردازش مسائل روانی و احساسی است
همصحبتی (Companionship) به تعاملات اجتماعی و عاطفی پیوسته اشاره دارد
کاربران بسیاری گفتهاند که گفتگو با مدلهای هوش مصنوعی به آنها کمک کرده تا با سوگ یا تروما کنار بیایند. سه مزیت اصلی این نوع مشاوره بارها تکرار شده است:
۱. در دسترس بودن ۲۴ ساعته
۲. کمهزینه یا حتی رایگان بودن
۳. نبود قضاوت انسانی
این پدیده در کشورهایی چون چین نیز مورد توجه قرار گرفته و برخی تحقیقات اخیر نشان دادهاند که پاسخهای درمانی تولیدشده توسط AI، بهسختی از پاسخهای انسانها قابل تمایز است.
در جایگاه دوم، کاربرد «سازماندهی امور زندگی» قرار دارد. از برنامهریزی برای کارهای روزمره مانند تمیزکاری منزل و خرید تا آمادهسازی برای مهمانها، کاربران از هوش مصنوعی برای بهبود بهرهوری شخصی استفاده میکنند.
چه در خانه با اشتراکهای خصوصی (مثل ChatGPT، Claude، Perplexity)، و چه در محل کار با ابزارهایی مانند Microsoft Copilot.
طبق گفته «جرد اسپاتارو»، معاون ارشد مایکروسافت، یکی از هیجانانگیزترین سناریوهای استفاده از AI، نقش آن بهعنوان دستیار شخصی در محیط کار است؛ بهویژه وقتی که به دادههای ایمیل، جلسات، فایلها و گفتگوهای کاری دسترسی داشته باشد.
کاربرد دیگر، «یافتن معنا» است که در رتبه سوم قرار گرفته. کاربران از هوش مصنوعی برای شفافسازی ارزشهای شخصی، عبور از موانع ذهنی و برنامهریزی برای رشد و توسعه فردی استفاده میکنند.
گسترش کاربردهای حرفهای هوش مصنوعی
در حال حاضر، بسیاری از خدمات حرفهای نیز بهطور جزئی توسط هوش مصنوعی مولد ارائه میشوند؛ از مشاوره درمانی و پزشکی گرفته تا راهنماییهای حقوقی، مالیاتی و برنامهنویسی. شرکت EY، یکی از غولهای خدمات حرفهای جهان، اعلام کرده که در حال آموزش کارکنان خود برای استفاده از سیستمهای هوش مصنوعی تخصصی در حوزههایی چون امور مالیاتی است. بیش از ۱۵۰ عامل هوشمند در این شرکت صرفاً برای انجام وظایف مالیاتی طراحی شدهاند.
AI و بُعد انسانی زندگی/ کاربران ۲۰۲۵؛ هوشیارتر و منتقدتر
در ردههای پایینتر فهرست نیز کاربردهایی دیده میشود که بر جنبههای احساسی و انسانی تمرکز دارند:
افزایش اعتمادبهنفس (رتبه ۱۸)
گفتوگوهای عمیق و معنادار (رتبه ۲۹)
تعامل با خاطره درگذشتگان یا گفتوگوی ذهنی با آنها (رتبه ۳۳)
جالب اینکه بسیاری از کارشناسان پیشبینی میکردند AI ابتدا در حوزههای فنی پیشرفت کند. در حالیکه این اتفاق هم افتاده، دادههای تازه نشان میدهد که هوش مصنوعی به همان اندازه، و شاید حتی بیشتر، در پاسخ به نیازهای احساسی، ذهنی و انسانی کاربران مؤثر واقع شده است.
این فهرست نشان میدهد که هوش مصنوعی مولد از یک ابزار تخصصی به یک دستیار همهکاره در زندگی روزمره تبدیل شده است. کاربردهای آن از حوزههای تخصصی مانند برنامهنویسی و تحلیل دادهها به زمینههای عمومیتر مانند آموزش، برنامهریزی و تولید محتوا گسترش یافته است. همچنین، تمرکز بر شخصیسازی تجربه کاربری و افزایش بهرهوری فردی از دیگر روندهای قابلتوجه است.
نشانههای فراوانی وجود دارد که کاربران Gen AI در سال ۲۰۲۵ نسبت به گذشته هم آگاهتر شدهاند و هم منتقدتر. بحث حریم خصوصی نیز به شکل مکرر مطرح شده است. برخی کاربران به استفاده شرکتهای بزرگ فناوری از دادههای کاربران اعتراض داشتهاند. از سوی دیگر، گروهی نیز از این موضوع گلایه داشتند که مدلها هنوز به اندازه کافی «حافظه ندارند» و اطلاعات پیشین کاربران را نگه نمیدارند.
پیام شما به ما