مفاهیم معنوی مثل «ولایت» برای کودک، پیش از آنکه یک مفهوم کلامی باشد، بازتابی از رابطهای است که با امنترین و معتمدترین افراد زندگیاش تجربه میکند. نیاز بنیادین هر کودک، احساس امنیت و دلبستگی است. ترس از تنهایی و رها شدن، عمیقترین اضطراب اوست. ولایت در اصیلترین لایهاش، پاسخ خداوند به این نیاز بنیادین است. این مفهوم یعنی: «تو هرگز تنها نیستی.»
جوهر ولایت، داشتن «منش» و «مرام» است. این منش را باید در فرهنگ خانواده جاری کرد. اما چطور؟
تبدیل داستان به منش
کودک با شنیدن داستان جوانمردی امام هیجانزده میشود، اما این هیجان اگر به عمل تبدیل نشود، در سطح حافظه باقی میماند. بنابراین بهتر است به جای تمرکز بر پاداش و تنبیه، یک فرهنگ مبتنی بر «مأموریت» در خانه ایجاد کنید. مثلا به جای گفتن «به دیگران کمک کن»، بگویید: «خانواده ما یک قانون نانوشته داره که از پیشوای دینمون یاد گرفتیم: ما حواسمون به بقیه هست، مخصوصاً وقتی کسی نمیبینه.»
بعد سعی کنید این مأموریت را در متن زندگی روزمره تعریف کنید. مثلاً:
«مأموریت در مهمانی: حواسمون باشه اگر خوراکی کم اومد، ما از سهم خودمون به بقیه بدیم.»
این رویکرد، اخلاق ولایی را از یک دستورالعمل به یک هویت جمعی خانوادگی و یک منبع لذت درونی تبدیل میکند.
گره زدن مناسبتها به زندگی شخصی
مناسبتهایی مانند عید غدیر یا نیمه شعبان، فرصتی برای اتصال این مفاهیم بزرگ به زندگی شخصی کودک هستند. به جای تمرکز بر جزئیات تاریخی واقعۀ غدیر، روی مفهوم «پیمان» تمرکز کنید. مثلا به کودک بگویید: «امروز یک روز خیلی مهمه، چون خدا به ما یک قول بزرگ داده. قول داده که ما هیچوقت بیراهنما و بیسرپرست نمونیم. درست مثل وقتی که من به تو قول میدم همیشه مراقبت باشم. این جشن برای تشکر از این قول بزرگ و مهربانانه است.»
واقعه غدیر را سادهسازی کنید
لازم نیست خیلی وارد جزئیات تاریخی شوید. میتوانید داستان غدیر را اینگونه روایت کنید: «پیامبر مهربان ما، قبل از اینکه به سفری طولانی بروند، بهترین و نزدیکترین دوستشان، یعنی امام علی (ع)، را به همه معرفی کردند و گفتند: "هر کس من را دوست دارد و من راهنمایش هستم، از این به بعد علی راهنمای اوست. " درست مثل اینکه یک کاپیتان باتجربه، قبل از ترک کشتی، بهترین افسر خود را بهعنوان کاپیتان جدید معرفی کند تا کشتی و مسافرانش همیشه در امان باشند.»
عید غدیر را به یک جشن شاد تبدیل کنید
روز عید غدیر، خانه را تزیین کنید، کیک بپزید، به فرزندتان هدیه (عیدی) بدهید و به او بگویید این جشن برای تشکر از خداست که ما را تنها نگذاشته و بهترینها را برای راهنمایی ما انتخاب کرده است.
انجام کارهای نیک به نیابت از امامان
به کودک خود پیشنهاد دهید: «بیا امروز این خوراکی را به یک کودک نیازمند بدهیم و ثوابش را به امام زمان ارواحنا فداه هدیه کنیم تا ایشان از ما خوشحال شوند.» این کار، یک پیوند عاطفی و عملی بین کودک و امام ایجاد میکند.
پیوند ولایت با زندگی روزمره
اگر کودک در زندگی خود، ولایت را فقط در مراسم و مناسبتها ببیند و آن را در ارتباط با رفتار روزمرهاش احساس نکند، این مفهوم برای او به تدریج انتزاعی و بیربط خواهد شد.
باید به او یاد داد که مثلاً وقتی دروغ نمیگوید، وقتی با خواهر و برادرش مهربان است، یا وقتی حق دیگران را رعایت میکند، در حال پیروی از امام علی است و این یعنی ولایت. وقتی او بفهمد که میتواند در زندگی خودش «یاور امام زمان» باشد، حس تعلقی عمیق در او شکل میگیرد.
پاسخ به پرسشهای کودکانه با احترام و درک
کودکان ممکن است سؤالاتی بپرسند که از نگاه بزرگسالان ساده یا حتی بیربط به نظر برسد، مثل:
«چرا امامها مثل ابرقهرمانها نیستند؟»
«یعنی الان امام زمان کجاست؟ او چرا نمیآید؟»
نباید این پرسشها را سرکوب کرد. اتفاقاً همین سؤالات دروازههایی برای فهم بهتر ولایت هستند. با پاسخهایی روشن، مختصر و آمیخته با احساس و محبت، میتوان ذهن کودک را آماده درک عمیقتری کرد.
پیام شما به ما