سالمند در خانواده، موهبتی الهی و گوهری گرانبهاست که بصیرت دارد و قلبش سرشار از محبت و یاد خداوند است. سالمندان زمینه فیض الهی را فراهم کرده و وجودشان برکت است. در عصر حاضر توجه به والدین سالخورده کمتر شده و وقتی پدر و مادر به پیری می‌رسند؛ مشمول بی‌توجهی فرزندان می‌شوند و دیده شده که فرزندان به بهانه‌های مختلف والدین سالخورده خود را راهی خانه سالمندان می‌کنند.
حال آنکه پیری و سالخوردگی پدر و مادر، موجب سنگین‌تر شدن وظیفه مهربانی فرزند به آنان می‌شود. خداوند در قرآن کریم بعد از توحید و یکتاپرستی صراحتا سفارش ویژه‌ای در مورد والدین سالخورده دارد و می‌فرماید: وَقَضَی رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا؛ پروردگارت مقرر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. اگر تو زنده هستی، هر دو یا یکی از آن دو سالخورده شوند، آنان را میازار و به درشتی خطاب مکن و با آنان به اکرام سخن بگوی.
اگر تحت هیچ شرایطی قادر نبودید در منزل از آنها نگهداری کنید و به خانه سالمندان سپردید؛ به هیچ عنوان از آنها غافل نشوید هر روز به دیدنشان رفته و آنها را از محبت خود لبریز کنید. و کارهای شخصی‌شان را خودتان انجام دهید. مثلا مثلا والدین را خود به حمام ببرید و ناخن‌هایشان را کوتاه کنید و بدست پرستار نسپارید. با این کارها خود را از غضب الهی دور نمایید
معنای «جناح الذل»
معنای «جناح الذل» در آیه ۲۴ اسراء اینست که: انسان باید در معاشرت و گفتگوی با پدر و مادر طوری باشد که پدر و مادر تواضع و خضوع او را احساس کنند، و بفهمند که او خود را در برابرشان خوار می‌داند، و نسبت به ایشان مهر و رحمت دارد.
علامه طباطبایی در ذیل آیه ۲۳ اسراء می‌گوید: «معلوم می‌شود مسئله احسان به پدر و مادر بعد از مسئله توحید، واجب‌ترین واجبات است؛ هم‌چنانکه مسئله عقوق (نفرین) بعد از شرک ورزیدن به خدا، از بزرگ‌ترین گناهان کبیره است؛ به همین جهت این مسئله را بعد از توحید و قبل از سایر احکام نام برده است. (المیزان، ج ۱۳، ص ۱۳۵)
خداوند در آیه ۲۳ اسراء به فرزندان سفارش می‌کند که مبادا هنگام پیری پدر یا مادر، در نگهداری از آنها کوتاهی کنید یا این مسئولیت را به عهده دیگری بگذارید و بخواهید آنها را از زندگی خود بیرون کنید؛ زیرا وجود پدر و مادر در زندگی فرزند، برکت است.
هیچ کسی مانند پدر و مادر به انسان نیکی ن نمی‌کند؛ بنابراین اگر کسی به حکم وظیفه شرعی در حال سالمندی به پدر و مادرش کمک ننماید، بر اساس حکم عقلی و اخلاق انسانی باید آنها را مورد مهر و محبت خویش قرار دهد و در سن کهولت و پیری آنان، با آنها نیکی و احسان کند تا دست‌کم همه محبت و خوبی‌شان در زمان کودکی و نیاز انسان جبران شود. اگرچه خوبی و محبت آنان قابل جبران نیست، ولی در حد توان باید تلاش شود که با تکریم و پذیرش نگاهداشت آنها در خانه و جمع خانواده، به یاری و توفیق الهی کمی خدمت‌هایشان را کمی جبران کند. (وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۱۷۵)
رفع نیازهای والدین، بدون واسطه
در آیه ۲۳ اسراء خداوند یک دستور کلی به همه داده و آن نیکی به والدین است. اما از نوع تعبیر «و َبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا» متوجه می‌شویم که این کار باید مستقیم و بی‌واسطه توسط خود فرزندان انجام شود. آیت‌الله جوادی آملی می‌گوید: در ادبیات عرب، اگر «احسان» با «إلی» بیاید، یعنی با واسطه و اگر با «بـ» بیاید یعنی بدون واسطه. (تفسیر تسنیم، ج ۲۷، ص ۳۸۶)
بنابراین اگر والدین نیاز و کاری دارند، فرزندان باید خودشان بدون واسطه آن نیاز را رفع نمایند و با توجه به آیه قرآن نمی‌توانند انجام آن کار را به دیگری بسپارند تا انجام شود.
فرهنگ خانه سالمندان، مخالف فرهنگ قرآن
فرهنگ ناپسندِ سپردن والدین به خانه سالمندان با روح آموزه‌های قرآن ناسازگار نیست. تعبیری که در این آیه به‌کار رفته، یعنی عبارت «یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ»؛ (نزد تو پیر شوند)، ما را متوجه می‌کند که والدین سالخورده باید نزد فرزندان نگهداری شوند.
اگر والدین نیاز و کاری دارند، فرزندان باید خودشان بدون واسطه آن نیاز را رفع نمایند و با توجه به آیه قرآن نمی‌توانند انجام آن کار را به دیگری بسپارند تا انجام شود
سالمندان نیازمند توجه‌اند و خانه سالمندان را دوست ندارند و مایل‌اند در محیط خانه زندگی کنند. فرزندان باید در زمان ناتوانی دست پدر و مادر خود را بگیرند و یاری‌گر آنها باشند.
بنابراین، با قاطعیت می‌توان گفت ترویج فرهنگ خانه سالمندان، تبلیغ ترک محترمانه والدین است، و رفتار اسلامی نیست. بنابر نظر علامه طباطبایی، همانطور که محبت به والدین، بعد از توحید، واجب‌ترین واجب‌هاست؛ عاق والدین هم بعد از شرک، از بزرگ‌ترین گناهان کبیره است. (المیزان، ج ۱۳، ص ۱۳۵) پس مبادا با ترک وظیفه انسانی و شرعی، نیکی و رسیدگی به پدر و مادر، خود را از فیض برکات و دعای والدین در دنیا و از رحمت خدا در آخرت محروم نماییم.
مژده به فرزند نگهدارنده والدین
در هنگام سالخوردگی والدین، فرزندان به چند دسته تقسیم می‌شوند. گروهی که کاملا والدین را رها کرده و هیچ کاری بانها آنها آنها ندارند؛ که تکلیف این افراد مشخص است. دسته دوم فرزندانی که کمابیش به والدین توجه دارند اما کافی نیست. گروه سوم کسانی هستند که به تنهایی عهده‌دار نگهداری والدین خود هستند اما خسته شده و از کمک نکردن خواهران و برادران خود در این امر، معترض هستند. امام حسین علیه‌السلام در روایتی می‌فرماید:
فرهنگ ناپسندِ سپردن والدین به خانه سالمندان با روح آموزه‌های قرآن ناسازگار نیست. تعبیری که در این آیه به‌کار رفته، یعنی عبارت «یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ»؛ (نزد تو پیر شوند)، ما را متوجه می‌کند که والدین سالخورده باید نزد فرزندان نگهداری شوند
"اعْلَمُوا أَنَّ حَوَائِجَ النَّاسِ إِلَیْکُمْ مِنْ نِعَمِ اللَّهِ عَلَیْکُمْ فَلَا تَمَلُّوا النِّعَمَ فَتَتَحَوَّلَ إِلَی غَیْرِکُم"(مستدرک‌الوسایل، ج ۱۲، ص ۳۶۹)؛ بدانید نیازهای مردم به سوی شما از نعمت‌های خداوند است، از نعمتها خسته نشوید و آن را از خود دور نکنید که به دیگران محوّل می‌شود.
ای کسانی که عهده‌دار و مراقب پدر و مادر پیر خود هستید، از این نعمت الهی روی مگردانید و همچنان با تمام وجود به والدین خود محبت کرده و در پی رفع نیازهایشان باشید.
راهکار
در این برهه از زندگی که شاید برای هر فردی پیش آید، به جای رفتارهای هیجانی، و تحویل پدر و مادر به خانه سالمندان، به فکر راهکار بهتری براساس دستورات دین باشید. احترام به پدر و مادر در دوران پیری آنها، بیش از هر زمان دیگر اهمیت دارد؛ چون در دوران پیری، توانایی انجام بسیاری از کارها را ندارند و چشم امیدشان به فرزندشان است.
آنها تمایل دارند در خانواده و در کنار فرزندان و نوه‌های خود زندگی کنند و از محبت آنان برخوردار باشند و هیچ علاقه‌ای به خانه سالمندان ندارند. اما اگر تحت هیچ شرایطی قادر نبودید در منزل از آنها نگهداری کنید و به خانه سالمندان سپردید؛ به هیچ عنوان از آنها غافل نشوید هر روز به دیدنشان رفته و آنها را از محبت خود لبریز کنید. و کارهای شخصی‌شان را خودتان انجام دهید. مثلا مثلا والدین را خود به حمام ببرید و ناخن‌هایشان را کوتاه کنید و بدست پرستار نسپارید. با این کارها خود را از غضب الهی دور نمایید.
پیام شما به ما