براساس تحقیقات علمی، عوامل محیطی و رفتاری مادر در طول بارداری میتوانند تأثیر عمیق و پایداری بر رشد مغزی، عاطفی و حتی شخصیتی کودک در آینده داشته باشند. از این رو، برخی متخصصان دوران بارداری را یک «فرصت طلایی» میدانند؛ فرصتی که فقط یکبار در اختیار والدین قرار میگیرد. در مقایسه با مراحل بعد از تولد، این دوران دارای ویژگیهای منحصر به فردی است که دخالت مستقیم والدین در شکلگیری بنیانهای شخصیتی و شناختی فرزند را ممکن میکند. دوران جنینی فرزند از سه جنبه قابل توجه است: آرامش، نوع تغذیه در سلامت جنین و تغذیه حلال، و ارتباط معنوی مادر.
الف) ایجاد آرامش
آرامش مادر در دوران بارداری از اهمیت بسزایی برخوردار است و نقش مهمی را ایفا مینماید.
وقتی محیط رحم مادر را به عنوان اولین محیط تربیتی میدانیم، باید آرامش را حاکم بر محیط کنیم. یعنی باید محیطی که فرزند دارد در آن رشد میکند، باید سرشار از آرامش است. لذا از چند جنبه باید مورد توجه قرار گیرد.
۱ـ پیشگیری از ناآرامی: مادر مراقب باشد زمینههای ناآرامی را برای خود فراهم نیاورد. لذا دیدن کدام فلیمها، همنشینی با چه افرادی و غیره اثر مستقیم در آرامش و یا ناآرامی مادر دارد.
ترک گناه و پرهیز از رفتارهای ناپسند تنها محدود به بعد فردی یا معنوی مادر نمیشود، بلکه تأثیرات عمیقی بر سلامت و رشد جنین و حتی آینده یک نسل دارد. بدین ترتیب که نحوه زندگی مادر باردار — اعم از اعمال، احساسات و رفتارهای او — میتواند به عنوان عوامل محیطی، بر رشد جسمی، عاطفی و روانی کودک تأثیر بگذارد
۲ـ نقش پررنگ مرد در ایجاد آرامش: نحوه رفتار زوجین با یکدیگر در این ایام بسیار مهم است. یعنی باید از موضوعاتی که در محیط خانه منجر به ایجاد تنش و ناآرامی میشود، پرهیز شود. و نقش مردان بسیار مهم است چرا که نوع کلام و رفتار همسر با خانم و حتی چگونه نگاه کردن به او موجبات آرامش یا ناآرامی را بوجود میآورد.
۳ـ پرهیز از کارهای پرتنش و پرزحمت: خانم نباید بیش از ظرفیت خود کار کند. و از کارهای تنشزا دوری نماید. اینها باعث مشغول شدن فکر و در نتیجه ناآرامی ذهنی میشود و ناآرامی ذهنی منجر به ناآرامی روحی میشود. اگر زن اشتغال پرتنش دارد، در دوران بارداری یک آن را سبکتر کند.
۴ـ توجه به نیازها: یکی از عواملیکه آرامش مادران را در دوره بارداری به هم میزند، عدم توجه به نیازهای آنها است. مثلاً ممکن است خانم در دوره بارداری نیاز عاطفی ویژه و احترام داشته باشد، اگر به این موارد توجه نشود، زمینه ناآرامی فراهم میشود. و این ناآرامی به زیان فرزندی است که در رحم مادر در حال پرورش است.
عوامل ایجاد آرامش در دوران بارداری
جهت ایجاد آرامش برای مادر توجه به چند نکته حائز اهمیت است. همراهی همسر با خانم، ارتباطات معنوی، برطرف کردن دغدغههای ذهنی، فراهمکردن زمینه آرامش روحی و روانی، شنونده خوب بودن برای خانم و خلوتهای گفتگو با همسر راههای ایجاد آرامش برای مادر و جنین است.
آرامش یک اصل کلیدی در تربیت فرزند است. اگر خواهان تربیت درست فرزندمان هستیم باید از همان آغاز تشکیل جنین، مادر و محیط تربیتی و خانواده در آرامش قرار بگیرد.
ب) تغذیه مادر از مال حلال
یکی از مسائلی کـه اسـلام در هنگـام بـارداری بـه آن توجه کرده، تغذیه مادر است که نقـش مهـم آن در رشد جنین ثابت شده اسـت. امـام صـادق علیهالسلام میفرماید: «غذای جنین از آنچه مادرش میخورد و میآشامد تأمین میشود و جنین تغذیه را از مادر میگیرد. (بحارالانوار، ج۶۰، ص۳۴۲)
نوع مالی که مادر از نظر حلال و حرام استفاده میکند تاثیرات بسیاری روی جنین دارد. مال حلال روی تربیت جنین باعث مواردی از قبیل: رشد معنوی جنین، ایجاد نورانیت در قلب و در نتیجه تاثیر در تعالی فرزند میشود و از طرفی مال حرام موجب قساوت قلب و سیاهی دل میشود و پند و اندرز در او اثر نمیکند، حتی سختترین و شدیدترین مناظر رقتبار او را متأثر نمیکند. در روز عاشورا امام حسین علیهالسلام به لشکر عمر سعد فرمود: «شکمهایتان از حرام پر شده و بر دلهایتان مُهر خورده، دیگر حق را نمیپذیرید و به آن گوش نمیدهید. این تاثیر مال حرام است.
امام صادق علیهالسلام میفرماید: مالی که از راه حرام به دست آمده باشد، اثرش در فرزندان ظاهر میشود. (وسائلالشیعه، الکتاب التجاره)
ج) مراقبتهای معنوی در دوران بارداری
مادر نقش بسیار موثری در تربیت معنوی فرزندش در دوران جنینی او دارد. در این بخش چند مسئله تاثیر بسیار روی جنین دارد و آن را کاملا دریافت میکند.
مال حلال روی تربیت جنین باعث مواردی از قبیل: رشد معنوی جنین، ایجاد نورانیت در قلب و در نتیجه تاثیر در تعالی فرزند میشود و از طرفی مال حرام موجب قساوت قلب و سیاهی دل میشود و پند و اندرز در او اثر نمیکند، حتی سختترین و شدیدترین مناظر رقتبار او را متأثر نمیکند
- انجام واجبات: مادران باردار توجه داشته باشند انجام واجبات مانند نماز، و یا در صورت توانایی روزهگرفتن و توجه به دیگر واجبات در تربیت جنین نقش بسیار دارد.
- ترک محرمات: ترک گناه و پرهیز از رفتارهای ناپسند تنها محدود به بعد فردی یا معنوی مادر نمیشود، بلکه تأثیرات عمیقی بر سلامت و رشد جنین و حتی آینده یک نسل دارد. بدین ترتیب که نحوه زندگی مادر باردار — اعم از اعمال، احساسات و رفتارهای او — میتواند به عنوان عوامل محیطی، بر رشد جسمی، عاطفی و روانی کودک تأثیر بگذارد.
گناهانی مانند غیبت، دروغ، حرامخواری، حسد و دیگر رفتارهای منفی، نه تنها بر سلامت روحی و معنوی فرد تأثیر میگذارند، بلکه از طریق تغییرات فیزیولوژیک ناشی از استرس و ناپایداریهای هورمونی، ممکن است بر روی جنین نیز انعکاس یابند. در دنیای امروز علم نیز به خوبی ثابت شده است که هر عملکرد فیزیکی یا روانی مادر، اثری مشخص و قابل اندازهگیری بر محیط داخل رحم و در نتیجه بر نمو جنین دارد.
بنابراین، پرهیز از گناه و توجه به سبک زندگی سالم و متعالی در دوران بارداری، تنها مسئلهای فردی نیست، بلکه نقش مهمی در شکلگیری شخصیت و سلامت فرزند و حتی نسل آینده ایفا میکند.
- مناجات با خداوند: راز و نیاز با خداوند و دعا خواندن و دائم الوضو بودن از مواردی است که برای جنین نورانیت ایجاد میکند.
- ارتباط با اهل بیت علیهمالسلام: زیارت حرمهای مطهر ایشان و خواندن زیارت آنها و سلام دادن روزانه به ایشان باعث ایجاد صفای درون برای جنین میشود.
- پیوند با قرآن: تلاوت قرآن و تدبر در آیات قطعا بر روی جنین تاثیر میگذارد و سبب نورانیت و هدایتش میشود.
و در نهایت مواردی چون اصالت و نجابت خانوادگی مادر، ایمان و باور قلبی مادر، اخلاق و تقوای مادر نیز در بخش معنوی تربیت فرزند نقش بسزایی دارد.
پیام شما به ما