افسردگی پس از زایمان (PPD) یک چالش سلامت روان است که نه تنها مادران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند بر پدران، روابط خانوادگی و توسعه کودک نیز تأثیر بگذارد. افسردگی پس از زایمان نوعی افسردگی است که پس از زایمان رخ می‌دهد و می‌تواند شامل علائمی مانند غم و اندوه مداوم، اضطراب، خستگی، احساس ناتوانی، و مشکل در برقراری ارتباط عاطفی با نوزاد باشد.

علاوه بر این، شرایط دیگری مانند اضطراب، اختلال وسواسی-جبری (OCD)، و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز ممکن است در دوران پس از زایمان رخ دهد.

تأثیر بر خانواده

افسردگی پس از زایمان می‌تواند روابط بین همسران را تحت فشار قرار دهد. مادر ممکن است از لحاظ عاطفی کناره‌گیری کند، که منجر به احساس تنهایی و قطع ارتباط شود. تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از یک سوم پدران در صورت ابتلا مادر به PPD، خود نیز علائم افسردگی را نشان می‌دهند، و عملکرد خانوادگی ممکن است مختل شود.

پدران ممکن است احساس کنند که از توجه مادر کنار گذاشته شده‌اند، به ویژه اگر مادر درگیر پیوند شدید با کودک باشد. این می‌تواند منجر به احساس طرد شدن و افزایش خطر افسردگی پدری شود. همچنین، اگر درمان نشود، می‌تواند بر توسعه مغز و سلامت آینده کودک نیز تأثیر بگذارد.

نقش پدر در حمایت از مادر

پدر نقش حیاتی در پشتیبانی از مادر و کمک به او در مقابله با افسردگی پس از زایمان دارد.

مطالعه‌ای نشان می‌دهد که ناکافی بودن حمایت همسر یک عامل خطر مهم برای افسردگی مادر است، و در عین حال شواهدی فراهم می‌کند که مشارکت همسر در درمان باعث بهبود خروجی‌های روانی می‌شود. مثلاً یک مطالعه گزارش کرده که انجام فعالیت مشترک با همسر و دریافت حمایت مشکل‌گشا از او، خطر افسردگی مادری را کاهش می‌دهد. به علاوه، در یک کارآزمایی کنترل‌شده، آموزش روانشناختی مشترک با حضور همسر علائم افسردگی مادران را به طور معنی‌داری کاهش داد.

نویسندگان پیشنهاد می‌کنند که در درمان افسردگی پس از زایمان، «درگیر کردن همسر» می‌تواند به برخی مادران کمک کند.

راه‌های کلیدی عبارتند از:

• تشویق به دریافت کمک حرفه‌ای: اگر پدر علائم PPD را در مادر مشاهده کرد، باید او را تشویق کند تا با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی یا روانشناس صحبت کند. این شامل همراهی مادر به جلسات درمانی است (.
• ارائه حمایت عملی: برعهده گرفتن مسئولیت‌های بیشتری مانند پخت غذا، شستن لباس، و مراقبت از نوزاد می‌تواند به مادر اجازه دهد بیشتر استراحت کند.
• حمایت عاطفی: گوش دادن به نگرانی‌های مادر بدون قضاوت و ارائه اطمینان می‌تواند احساس گناه و ناتوانی او را کاهش دهد.
• مشارکت در مراقبت از کودک: شرکت فعال در حمام کردن، لباس پوشاندن، یا تغذیه نوزاد می‌تواند به مادر کمک کند و رابطه پدر-کودک را تقویت کند.
• مراقبت از سلامت روان خود: تحقیقات نشان می‌دهد که اگر مادر افسردگی داشته باشد، خطر افسردگی پدر تا ۵۰٪ افزایش می‌یابد. بنابراین، پدر باید به سلامت روان خود توجه کند، مثلاً با تمرین یوگا، مدیتیشن روزانه (حداقل ۱۵ دقیقه)، یا صحبت با یک متخصص (.

توصیه‌ها به پدران:

• پیگیر علائم افسردگی در خود و همسر باشید.
• بدون خجالت از کمک حرفه‌ای بهره‌مند شوید.
• زمان منظم برای مراقبت از خود و تقویت ارتباط زناشویی در نظر بگیرید.

چگونه خانواده می‌تواند از هر دو والد حمایت کند

مطالعه‌ای در دانشگاه UCLA نشان داد که دریافت حمایت خانواده‌ای قوی در دوران بارداری، خطر بروز افسردگی پس از زایمان را در مادران به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد. حمایت خانواده نه تنها علائم را کاهش می‌دهد، بلکه محیطی پایدار برای رشد روانی–عاطفی کودک فراهم می‌آورد.

خانواده نقش مهمی در پشتیبانی از هر دو والد دارد. اعضای خانواده باید با علائم PPD در هر دو والد آشنا شوند و آن‌ها را تشویق کنند تا کمک حرفه‌ای بگیرند. علائم شامل تغییرات در خلق و خو، خستگی، و مشکل در خواب است.

ارائه کمک در امور خانگی، آماده‌سازی غذا و مراقبت از کودک می‌تواند فشار را از دوش والدین بردارد. به عنوان مثال، خانواده می‌تواند نوبت‌های مراقبت از کودک را بر عهده بگیرد تا هر دو والد بتوانند استراحت کنند.

گوش دادن به نگرانی‌های والدین و ارائه تأیید و تشویق می‌تواند به آن‌ها احساس پشتیبانی بدهد.

یادگیری درباره PPD می‌تواند به اعضای خانواده کمک کند تا درک بهتری از وضعیت داشته باشند و حمایت مؤثرتری ارائه دهند.

حمایت از خانواده‌ای که با افسردگی پس از زایمان دست و پنجه نرم می‌کند، نیازمند درک، همدلی، و مشارکت فعال همه اعضای خانواده، به ویژه پدر، است. با شناسایی علائم، ارائه حمایت عملی و عاطفی، و جویا شدن کمک حرفه‌ای در صورت نیاز، خانواده می‌تواند این دوره سخت را پشت سر گذاشته و سلامت هر دو والد و فرزند را تضمین کند.