با تولد یک نوزاد، زندگی والدین به‌کلی دگرگون می‌شود. در کنار شادی و شگفتی این تجربه، برخی از والدین به‌ویژه مادران، با موجی از احساسات مختلف و حتی متضاد مواجه می‌شوند: شادی، اضطراب، ترس، و چیزی عمیق‌تر به نام احساس گناه. در این بین پرسشی که ممکن است در در ذهن والدین شکل بگیرد، این است که «آیا به اندازه کافی خوب هستم؟»

تغییر هویت فردی

نوزادی دوره‌ای است که والدین باید به‌طور مداوم نیازهای جسمی و عاطفی فرزند خود را تأمین کنند. این مسئولیت سنگین، همراه با تغییرات هورمونی (به‌ویژه در مادران پس از زایمان)، کمبود خواب، و فشارهای اجتماعی، می‌تواند منجر به مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی پس از زایمان، و احساس ناکافی بودن شود. والد شدن می‌تواند احساسات مربوط به از دست دادن هویت شخصی را به همراه داشته باشد. بسیاری از مادران و پدران حس می‌کنند که نقش جدید آن‌ها، هویت سابقشان را بلعیده است.

 در این بین والدین اغلب نگران سلامت، تغذیه، و رشد نوزاد هستند. آیا نوزاد به اندازه کافی شیر می‌خورد؟ آیا گریه او نشانه مشکلی جدی است؟

انتظارات اجتماعی و فرهنگی

در خیلی از فرهنگ‌ها (از جمله فرهنگ ایرانی)، از والدین انتظار می‌رود که "بی‌نقص" باشند. این فشار اجتماعی، به‌ویژه در فضای مجازی که زندگی والدین دیگر اغلب به‌طور اغراق‌آمیز به تصویر کشیده می‌شود، تشدید می‌شود. انتظارات غیرواقعی از والدین (به‌ویژه مادران) برای «کامل بودن» وجود دارد. این فشارها می‌توانند احساس گناه را تشدید کنند.

 والدین جدید همچنین باید با فشارهای اجتماعی و فرهنگی سازگار شوند. یک پژوهش در دانشگاه کانزاس گزارش می‌دهد فشارها برای تبدیل شدن به «سوپر مادر» یا «سوپر پدر» روزبه‌روز افزایش می‌یابد.

همچنین مراقبت تمام‌وقت از نوزاد می‌تواند والدین را از تعاملات اجتماعی محروم کند، که به احساس تنهایی منجر می‌شود.

اختلالات خواب و فرسودگی

خواب ناکافی، مسئولیت‌های مداوم و کمبود زمان برای خود، موجب فرسودگی روانی می‌شود. همین خستگی می‌تواند والدین را نسبت به توانایی‌های خود بی‌اعتماد و دچار احساس گناه کند.

معمولاً والدین باید شب‌ها بارها از خواب بیدار شوند تا نوزاد را تغذیه یا آرام کنند، به همین دلیل خواب آنها مختل می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد مادران در سال اول پس از زایمان به طور متوسط حدود ۴۰ دقیقه خواب شبانه کمتر از قبل دارند. این کمبود مزمن خواب می‌تواند باعث خستگی مفرط، تحریک‌پذیری و تشدید مشکلات خلقی شود.

تحقیقات تاکید می‌کند که تغییرات هورمونی، سلامت و زندگی روزمره والدین پس از تولد نوزاد (از جمله کم‌خوابی) باعث تغییرات خلقی می‌شود.

احساس گناه والدین: چرا شکل می‌گیرد؟

در دوران پس از تولد نوزاد، بسیاری از والدین با احساس گناه مواجه می‌شوند. بخشی از این احساس ناشی از افسردگی پس از زایمان است؛ برای مثال کارشناسان می‌گویند والدین در این شرایط ممکن است خود را والد «بدی» تصور کنند یا احساس کنند شروع ضعیفی به فرزندشان داده‌اند. این احساس اغلب از مقایسه خود با دیگران، تصاویر غیرواقعی در شبکه‌های اجتماعی، یا انتظارات شخصی ناشی می‌شود.

• والدین ممکن است خود را به‌خاطر موارد زیر سرزنش کنند: 
• ناتوانی در شیردهی موفق یا انتخاب شیرخشک: برخی مادران به دلایل جسمی یا روانی نمی‌توانند شیردهی موفقی داشته باشند و این موضوع احساس گناه را در آن‌ها برمی‌انگیزد و همچنین والدینی که به دلایل مختلف از شیرخشک استفاده می‌کنند، ممکن است به خاطر این انتخاب خود را سرزنش کنند.
• نداشتن زمان کافی برای رسیدگی به تمام نیازهای نوزاد: والدینی که به دلیل کار یا مسئولیت‌های دیگر نمی‌توانند وقت کافی برای نوزاد صرف کنند، اغلب احساس ناکافی بودن می‌کنند.
• احساس خستگی یا ناامیدی در لحظاتی که نمی‌توانند آرامش خود را حفظ کنند.  
• مقایسه خود با والدینی که به نظر می‌رسد همه‌چیز را تحت کنترل دارند.
• احساس گناه می‌تواند چرخه‌ای معیوب ایجاد کند: والدین به دلیل احساس گناه، انرژی کمتری برای مراقبت از خود و نوزاد دارند، که این خود احساس ناکافی بودن را تقویت می‌کند
• خطاهای کوچک: یک گریه‌ی بی‌پاسخ، یک اشتباه در تغذیه، یا یک عصبانیت لحظه‌ای می‌تواند منجر به این فکر شود که "من والد خوبی نیستم. "
• در کنار این عوامل، نبود راهنمایی قطعی در تربیت (از دستورالعمل‌های متناقض گرفته تا فشارهای خانواده) باعث می‌شود والدین کوچک‌ترین خطاهای معمول را بزرگ بشمارند.

چگونه با این احساس مقابله کنیم؟

۱. پذیرش ناکامل بودن 

هیچ پدر یا مادری کامل نیست. اشتباه کردن بخش جدایی‌ناپذیر از فرایند رشد والدینی است. واقع‌بینی نسبت به والدگری یعنی پذیرفتن اینکه هیچ والد کاملی وجود ندارد، می‌تواند فشار روانی والدین را کاهش دهد و به ثبات عاطفی خانواده کمک کند.

۲. درخواست کمک و حمایت

صحبت کردن با دوستان، خانواده یا گروه‌های پشتیبان می‌تواند فشار روانی را کاهش دهد. گاهی فقط دانستن اینکه تنها نیستید، آرامش‌بخش است.

۳. محدود کردن حضور در شبکه‌های اجتماعی

شبکه‌های اجتماعی در برقراری ارتباط مفیدند اما می‌توانند فشار مقایسه و رقابت را افزایش دهند. تصاویر بی‌نقص از والدگری، گاهی مخرب‌تر از الهام‌بخش بودن هستند. واقعیت پشت عکس‌ها را به یاد داشته باشید.

پژوهشی یافته است: «اگرچه شبکه‌های اجتماعی در تقویت ارتباطات و کاهش گناه نقش دارد، اما در صورت استفاده نادرست می‌تواند نگرش‌های رقابتی در والدگری را ترویج کند» به همین دلیل توصیه می‌شود والدین زمان حضور در رسانه‌های اجتماعی را کاهش دهند و از مقایسه مداوم خود با دیگران خودداری کنند.  

۴. مراجعه به مشاور

اگر احساس گناه مزمن شد یا به افسردگی پس از زایمان نزدیک شد، کمک حرفه‌ای ضروری است. توجه به این نکته ضروری است که افسردگی پس از زایمان «اشتباه شما نیست و کمک در دسترس است»