رسانه و خشونت؛ آغاز یک نگرانی
افزایش نمایش خشونت در رسانه‌های تصویری، نگرانی‌هایی درباره اثرات روانی و رفتاری آن ایجاد کرده است. مطالعات نشان می‌دهند این آثار عمدتاً در سه حوزه ظاهر می‌شوند:
۱. افزایش رفتار پرخاشگرانه
۲. بروز ترس و اضطراب
۳. حساسیت‌زدایی و عادی‌شدن خشونت
تأیید علمی اثرات خشونت
انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA) و آکادمی پزشکان کودکان آمریکا (AAP) تأکید کرده‌اند که تماشای خشونت رسانه‌ای با افزایش پرخاشگری در کودکان و نوجوانان مرتبط است. AAP در گزارش سال ۲۰۰۹ اعلام کرد:
«شواهد گسترده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد خشونت رسانه‌ای می‌تواند موجب پرخاشگری، عادی‌شدن خشونت و ترس از آسیب شود.»
رابطه خشونت و پرخاشگری چیست؟
نتایج بیش از ۱۵ فراتحلیل از پژوهش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد تماشای مداوم فیلم‌ها و بازی‌های خشن، احتمال بروز رفتارهای خشونت‌آمیز را به‌طور معناداری افزایش می‌دهد. پژوهش طولی کریگ اندرسون نشان داد کودکانی که بیشتر در معرض خشونت تصویری بودند، در آینده رفتاری تهاجمی‌تر از خود بروز دادند.
افزایش ترس، اضطراب و احساس ناامنی
تماشای خشونت می‌تواند منجر به اضطراب، کابوس‌های شبانه و حتی سندروم «جهان خطرناک» شود؛ حالتی که فرد تصور می‌کند جهان بسیار ناامن‌تر از واقعیت است. این پدیده به افزایش بدبینی، استرس و گاه گرایش به دفاع مسلحانه می‌انجامد.
نقش رسانه در بازنمایی خشونت
دکتر امانوئل تانای، روان‌پزشک قانونی آمریکایی، معتقد است نمایش گسترده خشونت در رسانه‌ها نوعی پروپاگاندای ناخواسته برای خشونت ایجاد می‌کند. این وضعیت ادراک عمومی را درباره میزان جرم و جنایت تغییر داده و احساس ناامنی اجتماعی را تقویت می‌کند.
پدیده حساسیت‌زدایی نسبت به خشونت
پژوهش‌ها نشان می‌دهند مواجهه مکرر با صحنه‌های خشن، فعالیت بخش‌های احساسی مغز را کاهش می‌دهد. در نتیجه، بیننده نسبت به خشونت بی‌تفاوت شده و حتی ممکن است برای تحریک هیجان قبلی، به محتوای خشن‌تر گرایش پیدا کند. این امر زمینه‌ساز نهادینه شدن خشونت در فرهنگ عمومی می‌شود.
چرا محتوای خشن مخاطب دارد؟
خشونت در رسانه موجب ترشح آدرنالین و تحریک هیجانات می‌شود. برخی مخاطبان، به‌ویژه نوجوانان، این تجربه را هیجان‌انگیز می‌دانند. از منظر روان‌شناسی، رسانه فرصتی کنترل‌شده برای تخلیه خشم و ترس فراهم می‌کند، بدون آن‌که پیامد واقعی داشته باشد، اما در صورتیکه رسانه‌ها مخاطب را با خشونت بمباران نکنند.
تأثیرات وابسته به شخصیت و تربیت فردی
اثرگذاری خشونت رسانه‌ای بسته به ویژگی‌های فردی متفاوت است. فردی با تربیت صحیح، آموزش ارزش‌های اخلاقی و سلامت روان ممکن است بتأثیر نگیرد؛ اما کودک، نوجوان یا فردی با زمینه‌های پرخاشگرانه، بیشتر در معرض تأثیرات منفی خواهد بود.
خشونت و فرسایش اجتماعی
رواج سریال‌ها و فیلم‌های خشن می‌تواند موجب کاهش اعتماد اجتماعی، تضعیف قانون‌مداری، و ترویج بی‌رحمی شود. تکرار ناهنجاری‌ها در رسانه، مرز میان خیر و شر را مخدوش کرده و نگاه بدبینانه به جامعه را تقویت می‌کند. این پیامدها آهسته اما عمیق‌اند.
پیام شما به ما