اخیراً نامههایی بین وزارت بهداشت و صداوسیما درباره تبلیغات دمنوشهای لاغری و مکملهای اسپیرولینا ردوبدل شده که مساله مجوز داشتن این محصولات را مطرح کرده، برای پاسخ دقیق سراغ دکتر احمد اسماعیلزاده، مدیر کل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت رفتیم و درباره مجوز این محصولات پرسیدیم:
سؤال:
آقای دکتر، خیلیها میگویند وقتی دمنوشهای لاغری یا اسپیرولینا مجوز وزارت بهداشت دارند، چرا حالا وزارت بهداشت اعلام کرده که تبلیغاتشان گمراهکننده و حتی مضر است؟ این تناقض چطور توضیح داده میشود؟
پاسخ دکتر:
داستان از این قرار است که سازمان غذا و دارو فقط مسئول دادن مجوز ساخت و تولید است؛ یعنی هر محصولی چه مکمل، چه غذا و چه دارو برای تولید نیاز به مجوز دارد و سازمان غذا و دارو صرفاً ترکیبات و امکان تولید را بررسی میکند. اما این سازمان هیچوقت درباره اینکه یک محصول برای سلامت چه میکند، نظر نمیدهد.
یعنی اگر شما بخواهید یک کارخانه پفک بزنید، سازمان غذا و دارو فرمول و ترکیبات را بررسی میکند و میگوید این قابل تولید است. اما این اصلاً به این معنی نیست که چون مجوز تولید دارد، پس محصول برای سلامتی مفید است.
این اشتباه دقیقاً در مورد دمنوشها و اسپیرولینا هم رخ میدهد. آنها مجوز تولید دارند، اما هیچ ارگانی در وزارت بهداشت مجوز نداده که این محصولات لاغر میکنند، ریزش مو را درمان میکنند، سرطان را درمان میکنند یا اثرات درمانی دیگر دارند.
سؤال:
یعنی ادعاهای درمانی این محصولات هیچ پشتوانهای ندارد؟
پاسخ دکتر:
نه. اگر محصولی بخواهد ادعای درمانی یا سلامتی داشته باشد، باید آن را به وزارت بهداشت ارائه کند و برایش مدرک علمی معتبر بیاورد. در مورد اسپیرولینا و بسیاری محصولات دیگر چنین شواهدی وجود ندارد. در مجوز این محصولات هم صراحتاً ذکر میشود که اجازه ادعای درمانی ندارند؛ بنابراین ادعاهایی که در تبلیغات مطرح میشود کذب، گمراهکننده و اغواکننده است.
سؤال:
پس مشکل اصلی وزارت بهداشت با تبلیغات صداوسیما چیست؟
پاسخ دکتر:
مشکل این است که تبلیغات طوری پخش میشود که انگار وزارت بهداشت این ادعاهای درمانی را تأیید کرده است. این در حالی است که وزارت بهداشت فقط مجوز ساخت را داده و هیچجا ننوشته این محصولات بدون رژیم و ورزش باعث لاغری میشوند یا درمانکنندهاند.
از سوی دیگر، این تبلیغات در برنامههایی پخش میشود که مردم به آنها اعتماد دارند. وقتی وسط برنامه پزشکی تبلیغ پخش میشود، مردم فکر میکنند پزشکِ برنامه آن را تأیید میکند. این گمراهکننده و نادرست است.
سؤال:
در گذشته هم نمونهای مشابه وجود داشته؟
پاسخ دکتر:
بله، دمنوشهایی بود که برای لاغری تبلیغ میشد. همان روند تکرار شد: تبلیغات گسترده، فریب مردم، مشکلات کبدی و کلیوی برای مصرفکنندگان و در نهایت برخورد و جمعآوری. حالا یک شرکت میرود، شرکت دیگری جای آن میآید.
سؤال:
پس وزارت بهداشت چرا وارد موضوع شده و نامه نوشته است؟
پاسخ دکتر:
چون متولی سلامت مردم وزارت بهداشت است. وقتی تبلیغات اشتباه باعث میشود مردم ۱۰–۱۵ لیوان دمنوش بخورند و بعد دچار آسیب کبد و کلیه شوند، در نهایت این بیمار است که روی تخت بیمارستان و دستگاه دیالیز میافتد و وظیفه درمانش هم بر عهده وزارت بهداشت است.
صداوسیما یک ارگان دولتی است بنابراین باید همسو با سیاستهای سلامت کشور حرکت کند. وزارت بهداشت هم وظیفه دارد در برابر تبلیغات گمراهکننده اعتراض کند. نامهای هم که آقای دکتر رئیسی به آقای جبلی زدند دقیقاً برای همین بود: توقف تبلیغات فریبنده در حوزه سلامت.
سؤال:
پس اینکه گفته میشود «ما مجوز داریم»، نادرست است؟
پاسخ دکتر:
آنها فقط مجوز ساخت دارند. اگر ادعا میکنند که برای ادعاهای درمانی هم مجوز دارند، باید مستنداتش را ارائه کنند. هیچ مجوزی برای ادعاهای درمانی وجود ندارد، چون چنین ادعاهایی نیاز به بررسیهای گسترده و شواهد علمی قوی دارد و اصلاً بهاینراحتی صادر نمیشود.
پیام شما به ما