بارداری یکی از حساسترین دوران زندگی است و سلامت مادر ارتباط مستقیم با سلامت نوزاد دارد. عفونتها یکی از خطرات مهم در این دوراناند که ممکن است آسیبهای جدی به جنین وارد کنند. بنابراین پیشگیری از عفونتها اهمیت بالایی دارد. در این راهنما، به صورت کامل و مفصل نکات لازم برای پیشگیری از عفونتها در بارداری آورده شده است تا بتوانید با اطمینان خاطر این مسیر را طی کنید.
۱. رعایت بهداشت فردی و شستن دستها
دستها یکی از مهمترین راههای انتقال میکروبها هستند. رعایت بهداشت دستها ساده اما بسیار موثر است. شستن دستها باید حداقل ۲۰ ثانیه با آب گرم و صابون انجام شود، به ویژه بعد از رفتن به سرویس بهداشتی، تعویض پوشک، دست زدن به حیوانات خانگی، یا قبل از غذا خوردن. در شرایط نبود آب و صابون، استفاده از ژل ضدعفونیکننده با حداقل ۶۰٪ الکل توصیه میشود.
میکروبهایی مثل ویروس سیتومگالوویروس (CMV) که میتواند از کودکان خردسال به مادر منتقل شود، یکی از علل مهم عفونتهای مادرزادی است. این ویروس ممکن است باعث آسیب به مغز، عقبماندگی ذهنی، و حتی کمشنوایی در نوزاد شود. رعایت بهداشت دستها و عدم تماس نزدیک با بزاق کودکان خردسال (قاشق مشترک) نقش مهمی در پیشگیری دارد.
همچنین باید مراقب باشید که دستهایتان را به صورت، چشمها یا دهان نزنید، زیرا این کانالها مسیر ورود میکروبها به بدن هستند. استفاده از دستمالهای یکبار مصرف و دور ریختن آنها بعد از مصرف نیز اهمیت دارد.
۲. تغذیه ایمن و اصول بهداشت غذایی
مصرف مواد غذایی آلوده یا نپخته یکی از مهمترین راههای انتقال عفونتهاست. عفونتهایی مثل لیستریوز، توکسوپلاسموز، سالمونلا و هپاتیت E میتوانند از این طریق منتقل شوند و عواقب خطرناکی برای جنین به همراه داشته باشند.
گوشت و مرغ باید به طور کامل پخته شوند؛ دمای داخلی گوشت باید به حداقل ۷۴ درجه سانتیگراد برسد تا باکتریها و انگلها کشته شوند. گوشتهای فرآوریشده مانند سوسیس و کالباس اگر داغ نشوند، ممکن است خطرناک باشند.
مصرف لبنیات خام و پنیرهای نرم غیرپاستوریزه به شدت ممنوع است زیرا احتمال انتقال لیستریا از این طریق وجود دارد. میوهها و سبزیجات باید خوب شسته شوند تا آلودگیهای سطحی برداشته شود.
مصرف غذاهای آماده و بیرونبر نیز باید با دقت انجام شود؛ اطمینان از کیفیت و بهداشت آنها اهمیت فراوانی دارد.
علاوه بر اینها، مصرف کافی آب سالم و نوشیدنیهای بهداشتی نیز ضروری است تا از ابتلا به عفونتهای دستگاه گوارش جلوگیری شود.
۳. واکسیناسیون در دوران بارداری
واکسنها یکی از مهمترین ابزارهای پیشگیری از بیماریهای عفونی هستند که میتوانند هم مادر و هم جنین را در برابر بیماریهای خطرناک محافظت کنند.
واکسن آنفلوآنزا در تمام دوران بارداری توصیه میشود زیرا زنان باردار در معرض خطر بالای عوارض شدید آنفلوآنزا هستند. این واکسن ایمنی مادر و نوزاد را افزایش میدهد.
واکسن سیاهسرفه (Pertussis) معمولاً در سهماهه دوم یا سوم تزریق میشود تا نوزاد پس از تولد محافظت شود، زیرا نوزادان قبل از ۲ ماهگی واکسن نمیگیرند.
واکسن MMR (سرخک، اوریون، سرخجه) باید پیش از بارداری تزریق شود زیرا تزریق آن در دوران بارداری ممنوع است و میتواند آسیبزا باشد.
اگر شک دارید که واکسیناسیونتان کامل است یا نه، حتماً قبل از بارداری یا در جلسات مراقبت بارداری، با پزشک مشورت کنید.
۴. مراقبت در برابر حیوانات و آفات خانگی
تماس با حیوانات خانگی میتواند منجر به انتقال عفونتهایی مثل توکسوپلاسموز شود. گربهها بخصوص اگر به خارج از منزل دسترسی دارند، ممکن است ناقل این انگل باشند. بنابراین هنگام تعویض خاک بستر گربه یا تمیز کردن مدفوع، حتماً دستکش بپوشید و پس از آن دستها را بشویید.
اگر در باغبانی فعالیت میکنید، حتماً دستکش بپوشید تا از تماس مستقیم با خاک آلوده جلوگیری شود. تماس با جوندگان خانگی مثل همستر یا خوکچه هندی نیز ممکن است خطر انتقال برخی ویروسها و انگلها را افزایش دهد.
اگر حیوان خانگی دارید، مرتب آن را به دامپزشک ببرید و مراقب علائم بیماری در حیوان باشید. در دوران بارداری اگر با حیوانات زیادی در تماس هستید، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
۵. محافظت در برابر حشرات گزنده
حشرات مانند پشهها و کنهها ناقل بیماریهای ویروسی و باکتریایی خطرناکی هستند که میتوانند سلامت جنین را تهدید کنند. بیماریهای قابل انتقال توسط حشرات شامل ویروس زیکا، تب دنگی، لایم و مالاریاست.
ویروس زیکا در سالهای اخیر به یکی از نگرانیهای اصلی برای زنان باردار تبدیل شده است زیرا میتواند باعث ناهنجاریهای مغزی جدی مانند میکروسفالی در نوزاد شود. این ویروس از طریق پشههای خاص و همچنین رابطه جنسی منتقل میشود.
بیماری لایم ناشی از کنهها میتواند مشکلات جدی عصبی و قلبی ایجاد کند.
راهکارهای پیشگیری:
استفاده از دافعهای حشرات حاوی DEET (مقدار مجاز برای بارداری ۱۰-۳۰٪) که بیخطر و مؤثر هستند.
پوشیدن لباسهای بلند و روشن، استفاده از تور محافظ در محل خواب و اجتناب از حضور در مناطق پرخطر به خصوص در ساعات اوج فعالیت پشهها.
پرهیز از سفر به مناطق با شیوع بالای بیماریهای منتقلشده توسط حشرات در دوران بارداری.
۶. غربالگری و درمان عفونتهای آمیزشی (STIs)
عفونتهای مقاربتی بسیاری از آنها بدون علامت هستند اما میتوانند عوارض جدی برای جنین ایجاد کنند. آزمایشهای غربالگری در دوران بارداری کمک میکنند تا عفونتها شناسایی و درمان شوند.
کلامیدیا، سوزاک و سفلیس میتوانند باعث زایمان زودرس، مردهزایی، عفونت نوزاد و مشکلات عصبی شوند.
HIV با درمان مناسب در دوران بارداری میتواند از انتقال به نوزاد پیشگیری شود.
تبخال تناسلی در زمان زایمان خطرناک است و اگر اولین بار نزدیک به زایمان رخ دهد، سزارین توصیه میشود.
هپاتیت B واکسیناسیون دارد و غربالگری در بارداری انجام میشود اما هپاتیت C هنوز درمان پیشگیرانه در بارداری ندارد.
انجام این آزمایشها در اولین و در صورت نیاز در مراحل بعدی بارداری بسیار حیاتی است.
۷. آگاهی از عفونتهای شایع در دوران بارداری
ویروس CMV مهمترین علت عفونت مادرزادی در جهان است و باعث مشکلاتی مثل کمشنوایی و عقبماندگی ذهنی میشود. پیشگیری با رعایت بهداشت دستها و اجتناب از بوسیدن مستقیم کودکان خردسال امکانپذیر است.
استرپتوکوک گروه B (GBS) حدود ۲۵٪ زنان را درگیر میکند و میتواند باعث عفونت جدی نوزاد شود. تست واژینال مقعدی در هفتههای آخر بارداری انجام شده و در صورت مثبت بودن، آنتیبیوتیک تجویز میشود.
آبلهمرغان و سرخجه در صورت عدم ایمنی مادر میتواند منجر به ناهنجاریهای مادرزادی شود؛ در صورت تماس با فرد بیمار باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
۸. عفونتهای ویروسی خاص و خطرناک
ویروس زیکا و Parvovirus B۱۹ از جمله ویروسهای خطرناک در بارداری هستند که نیازمند توجه ویژهاند.
ویروس زیکا: انتقال از طریق پشه و رابطه جنسی، باعث ناهنجاریهای مغزی شدید میشود. توصیه میشود از سفر به مناطق آلوده پرهیز شود.
سندرم گونه سیلیخورده (Parvovirus B۱۹): میتواند منجر به کمخونی جنینی و سقط شود. در صورت تماس با فرد مبتلا آزمایش خون و پیگیری درمان ضروری است.
۹. عفونت قارچی واژن در بارداری
تغییرات هورمونی در دوران بارداری زمینهساز رشد قارچها در واژن میشود که باعث عفونت کاندیدیازیس میشود. این عفونت باعث خارش، سوزش و ترشحات سفید پنیر مانند میشود.
درمان با کرم یا شیافهای واژینال مانند کلوتریمازول و میکونازول بیخطر است اما قرصهای خوراکی مثل فلوکونازول در بارداری توصیه نمیشوند.
پرهیز از لباسهای تنگ و غیرنخی، تعویض سریع لباسهای خیس، و مصرف ماست پروبیوتیک به پیشگیری کمک میکند.
۱۰. نکات پایانی
در صورت تماس با فرد بیمار یا مشاهده علائم عفونت، سریعاً با پزشک یا ماما تماس بگیرید.
سوالات و نگرانیهای خود را در جلسات مراقبت بارداری مطرح کنید.
از اطلاعات معتبر استفاده کنید و مراقبتهای منظم را جدی بگیرید.
جمعبندی:
با رعایت دقیق نکات بهداشتی، تغذیه سالم، واکسیناسیون به موقع، مراقبتهای پزشکی منظم و پرهیز از تماس با عوامل عفونی، میتوان خطر ابتلا به عفونتها در بارداری را به حداقل رساند و تجربهای سالم و خوشایند از مادر شدن داشت.
پیام شما به ما