کجخلقی بخشی طبیعی از مراحل رشد کودک است، اما اگر درست مدیریت نشود، میتواند به رفتارهای چالشبرانگیز و روابط پرتنش منجر شود. این رفتار معمولاً شامل گریههای شدید، جیغوداد، پرتکردن اشیاء یا حتی انداختن خود به زمین است. علت اصلی آن این است که کودک هنوز مهارت کافی برای بیان احساسات و نیازهایش بهصورت کلامی پیدا نکرده است.
کجخلقی از کی تا کی ادامه دارد؟
- شروع: حدود ۱۸ ماهگی
- اوج: بین ۲ تا ۳ سال
- کاهش: معمولاً تا ۵ سالگی
(در برخی کودکان ممکن است زودتر شروع شود یا کمی بیشتر ادامه پیدا کند که روندی طبیعی است.)
۴ علت اصلی
۱. ناتوانی در تنظیم هیجان: کودک هنوز مهارت کنترل و بیان سالم احساسات را یاد نگرفته.
۲. محدودیت زبانی: کمبود واژگان باعث میشود نتواند احساسات و نیازهایش را به زبان بیاورد.
۳. شرایط جسمانی: عواملی مثل گرسنگی، خستگی یا درد جسمانی میتواند آستانه تحمل را پایین بیاورد.
۴. نیاز به جلب توجه: گاهی کودک برای دریافت توجه والدین از این رفتار استفاده میکند.
آموزش تنظیم هیجان به سبک گاتمن
جان گاتمن، روانشناس برجسته خانواده و روابط، رویکردی پنجمرحلهای برای کمک به کودک و بهبود روابط بینفردی ارائه کرده:
۱. شناخت احساسات: توجه به نشانههای غیرکلامی مثل گریه یا اخم.
۲. همدلی: بیان جملاتی مثل «میفهمم چقدر ناراحتی».
۳. گفتوگو: بعد از آرام شدن کودک، علت ناراحتی را بپرسید.
۴. حل مسئله: پیدا کردن راهحل مشترک با مشارکت کودک.
۵. تثبیت یادگیری: نامگذاری احساس و آموزش روشهای آرامسازی.
استراتژیهای عملی در لحظه بحران
۱. بیان همدلی: «میفهمم برات سخت شده».
۲. محدودیت ملایم: «گریه اشکالی ندارد، اما زدن درست نیست».
۳. آرامسازی فیزیکی: پیشنهاد نفس عمیق یا نوشیدن آب.
۴. دور کردن از محرک: بردن کودک به محیطی آرام.
۵. خونسردی والد: چند نفس عمیق پیش از واکنش.
۶. حفظ روتین منظم: خواب و تغذیه کافی.
۷. تقویت واژگان هیجانی: استفاده از کارتها و کتابهای مصور.
۸. الگویسازی: نمایش مهارتهای خودتنظیمی توسط والدین.
۹. تشویق رفتار جایگزین: تحسین «گفتن عصبانیام» به جای جیغزدن.
پیام شما به ما