در هر رابطهای، نه تنها قلبها که «زبان احساسات» هم با هم متفاوت است. گاهی همسرتان در سختیها سکوت میکند، درحالیکه شما نیازمند گفتوگو هستید. یا شما با شوخی و لبخند عشق میورزید، ولی او با عمل و مسئولیتپذیری. این تفاوتها، اگر درست فهمیده نشود، به فاصلهای پنهان و فرسایشی بدل میشود. روانشناسان میگویند کلید عبور از این فاصله، «شناخت سبک عاطفی» یکدیگر و یادگیری مهارتهای همدلی علمی است.
۱. سبکهای عاطفی؛ امضای احساسی هر انسان
پژوهشهای «جان بولبی» و «مری اینسورث» در نظریه دلبستگی نشان دادهاند که انسانها از کودکی سبکهای متفاوتی در ارتباط عاطفی شکل میدهند، از جمله:
امن: راحت در بیان نیازها و دریافت محبت.
مضطرب: نیازمند تأیید و توجه مداوم.
اجتنابی: تمایل به فاصلهگیری در شرایط فشار.
وقتی این سبکها در زندگی مشترک با هم ترکیب میشوند، تعاملات روزمره رنگ و بوی متفاوتی پیدا میکند. برای مثال، زوجی که یکی مضطرب و دیگری اجتنابی است، در موقع بحران وارد چرخه «دنبال کردن ـ عقب کشیدن» میشود که میتواند استرس رابطه را افزایش دهد.
پژوهش دانشگاه مینهسوتا (۲۰۱۹) نشان داد زوجهایی که سبکهای عاطفیشان به رسمیت شناخته و مدیریت میشود، رضایت زناشویی بالاتری دارند.
۲. تنظیم هیجان؛ مهارت همدلی پایدار
دکتر «جیمز گروس» از دانشگاه استنفورد، در تحقیقاتش تأکید دارد که نحوه تنظیم هیجانها، پیشبینیکننده کیفیت رابطه است.
کسی که احساساتش را زود و شفاف بیان میکند، ممکن است با فردی که تمایل به پردازش در سکوت دارد، دچار سوءتفاهم شود.
مطالعهای در ژورنال Emotion (۲۰۲۱) نشان داد زوجهایی که «هماهنگی در تنظیم هیجان» دارند، در حل دعوا و مشکلات موفقترند. اما خبر خوب این است که این هماهنگی یک مهارت اکتسابی است و میتوان آن را آموخت.
۳. بیدهای ارتباطی؛ لحظات کوچک، سرمایههای بزرگ
دکتر «جان گاتمن»، روانشناس مشهور روابط، مفهوم «بید ارتباطی» (Bid) را مطرح کرد، یعنی هر حرکت کوچک برای جلب توجه، محبت یا حمایت. به گفته گاتمن، زوجهای موفق در ۸۶٪ مواقع به این بیدها پاسخ مثبت میدهند.
برای مثال، وقتی همسرتان میگوید «امروز خیلی خستهام»، صرفاً یک جمله خبری نیست، بلکه دعوتی برای ارتباط عاطفی است.
نادیده گرفتن مکرر این دعوتها، به مرور سرمایه عاطفی رابطه را کاهش میدهد.
۴. دیدگاه کارشناسان برجسته
دکتر سو جانسون (خالق درمان هیجانمحور EFT) میگوید: «اختلاف سبک عاطفی، پایان رابطه نیست؛ اگر بتوانیم به جای واکنش دفاعی، با کنجکاوی و همدلی به نیاز عاطفی طرف مقابل نگاه کنیم، حتی تفاوتها میتوانند پیوند ما را عمیقتر کنند.»
پروفسور لیسا فلدمن بارت (دانشگاه نورثایسترن) عنوان کرده: «هیجانها زبان جهانی ندارند؛ ما آنها را میسازیم. اگر زبان عاطفی همسرمان را یاد نگیریم، حتی بهترین نیتها هم ممکن است بد تعبیر شود.»
پژوهش APA (۲۰۲۲) نشان داده است: آموزش مهارت «تأیید عاطفی» (Emotional Validation) در زوجهایی که سبکهای متفاوت دارند، میزان تعارض را ۳۷٪ کاهش و رضایت را ۲۹٪ افزایش داده است.
۵. راهکارهای عملی برای درک همسر با سبک عاطفی متفاوت
۱. نقشه عاطفی بسازید
بنویسید: در استرس چه واکنشی دارید، محبت را چگونه ابراز میکنید و چه رفتاری شما را آزار میدهد. این نقشه را با هم به اشتراک بگذارید.
۲. پاسخ آگاهانه به بیدها
روزانه حداقل سه بار به دعوتهای کوچک همسرتان برای ارتباط، پاسخ مثبت بدهید.
۳. تمرین تأیید عاطفی
قبل از راهحل دادن، احساس طرف مقابل را نام ببرید و بپذیرید.
۴. کد توقف و تعمیر
در بحثهای داغ، یک علامت توافقی برای توقف بگذارید و بعد از آرام شدن، بازگشت به گفتوگو را برنامهریزی کنید.
۵. یادگیری همتنظیمی
فعالیتهایی را پیدا کنید که هر دو آرام میشوید؛ مثل پیادهروی، موسیقی یا دعا.
پیام شما به ما