اضطراب جدایی یعنی ترس یا نگرانیِ بیش‌ازحدِ کودک نسبت به جدا شدن از والدین؛ وقتی این واکنش فراتر از سنّ طبیعی، طولانی یا مانع زندگی روزمره شود، ممکن است «اختلال اضطراب جدایی» تشخیص داده شود.

چه زمانی طبیعی‌ست و چه زمانی نگران‌کننده

• طبیعی: معمولاً بین ۶ ماهگی تا ۳ سالگی آغاز می‌شود و در برخی موارد تا سنین مدرسه ادامه پیدا می‌کند
• نگران‌کننده: زمانی‌ که شدت، تداوم یا تاثیر روی بازی/آموزش/خواب وجود داشته باشد

علائم

اعتراض یا گریهٔ مکرر، امتناع از جدا شدن، کابوس‌های مکرر، شکایات جسمانی مکرر قبل از جدا شدن (دل‌درد/سردرد)، یا نگرانی مداوم دربارهٔ آسیب دیدن والد

مثلا:

وقتی مادر کودک را در مهد تحویل می‌دهد، کودک فریاد می‌زند و تا چندین ساعت آرام نمی‌شود

۸ ساله‌ای که شب‌ها کابوس‌های مکرر دربارهٔ جدا شدن والد دارد و از خوابیدن تنها امتناع می‌کند.

قبل از رفتن به مدرسه، کودک شکایت متداول از دل‌درد یا تهوع می‌کند و از فکر جدایی دچار استرس می‌شود.

عوامل را بشناسید

تغییرات بزرگ (مهد/مدرسه، اسباب‌کشی، از دست دادن، تولد فرزند جدید)

مزاج یا حساسیت ذاتی کودک

روتین ناپایدار یا اضطراب والد می‌تواند شدت اضطراب را بالا ببرد

این کارهای ساده را از امروز انجام دهید

روتین کوتاه قبل از جداشدن (مثلاً خواندن یک صفحه کتاب)

خداحافظی کوتاه و مطمئن — نه طولانی

تمرین جدایی مرحله‌ای: از ۵–۱۰ دقیقه شروع کنید

قول‌های مشخص و عمل‌شونده («بعد از قصه برمی‌گردم» + بازگشت واقعی)

گذاشتن یک شیء آرام‌بخش همراه کودک (عروسک/پتو کوچک)

استقلال را با کارهای ساده تقویت کنید (پوشیدن کفش و لباس)

گوش دادن به نگرانی‌های کودک با آرامش

گفتن جملات زمان‌دار و مثبت و پرهیز از وعده‌های مبهم

آموزش مهارت‌های ساده آرام‌سازی (نفس عمیق، شمارش، تصویرسازی)

نگران نباشید

بسیاری از نشانه‌های اضطراب جدایی با حمایت گرم والدین، روتین ثابت و تمرین‌های مرحله‌ای به‌تدریج بهتر می‌شوند، اما نیاز به صبوری و استمرار دارد.

اگر بعد از چند هفته تلاشِ مستمر، شدت یا تداوم اضطراب بیشتر شد، یا زندگی روزمره (خواب، بازی، مدرسه) کودک مختل شد، بهتر است با روان‌پزشک یا روان‌شناس کودک مشورت کنید.