عروسک هوشمند «مافلین» ساخت شرکت Casio یکی از پرفروش‌ترین عروسک‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در ژاپن است که قیمتی حدود ۴۰۰ تا ۴۳۰ دلار دارد. سازندگان این عروسک مدعی هستند می‌تواند مثل حیوان خانگی، رابطه‌ای عاطفی و منحصربه‌فرد با صاحب خود برقرار کند، می‌تواند استرس را کاهش دهد، برای کودکان و سالمندان همراه باشد و نوعی پیوند عاطفی امن ایجاد کند؛ اما چطور؟

بدنه مافلین به سنسورهای لمسی، میکروفون‌های حساس به لحن، حسگر نور، دما و حسگرهای حرکتی مجهز است و رفتار صاحبش را تحلیل می‌کند و شخصیت خودش را بر اساس تعامل‌ با او تنظیم می‌کند؛ این عروسک که ظاهر و حرکات یک حیوان خانگی را دارد، شبیه به ربات‌های هوش مصنوعی تربیت می‌شود با این تفاوت که دردسرهای مراقبت از یک حیوان واقعی را ندارد.

شرکت کاسیو ادعا می‌کند مافلین می‌تواند تا ۴ میلیون ترکیب احساسی مختلف را شبیه‌سازی کند تا اطمینان داشته باشد رابطه شما با مافلین، کاملاً متفاوت از تجربه شخص دیگری با مافلین خود است.

در ظاهر، مافلین به نیازهای عاطفی پاسخ می‌دهد؛ نوازش می‌شود، در آغوش گرفته می‌شود، واکنش نشان می‌دهد و به لحن کاربر عادت می‌کند اما در عمل، یک رابطه کاملا یک‌طرفه می‌سازد؛ رابطه‌ای همیشه مطیع، بدون تعارض، بدون سوءتفاهم و بدون نیاز به مهارت ارتباطی. همین الگو می‌تواند به مرور آستانه تحمل در روابط واقعی را کاهش دهد؛ زیرا کاربر به «پاسخ فوری» و «محبت تضمینی» عروسک عادت می‌کند و روابط انسانی پیچیده‌تر، فرساینده‌تر و کمتر قابل پیش‌بینی به نظر می‌رسد.

از سوی دیگر، ادعای «کاهش استرس» نیز در این مدل رابطه‌سازی نیاز به دقت دارد. مافلین با واکنش‌های سریع، صداهای آرام و پاسخ‌های ملایم می‌تواند استرس یا تنهایی را کم‌رنگ کند اما وابستگی به عروسک و موجوداتی که همیشه مطابق میل شما عمل می‌کنند، می‌تواند در بلندمدت باعث افت تاب‌آوری و آمادگی کمتر برای مواجهه با چالش‌های عاطفی شود.

سازندگان این عروسک مدعی هستند که این عروسک پاسخی به تنهایی و نیازهای عاطفی ناشی از مدرنیته است غافل از اینکه اتکا به همراهان مصنوعی ممکن است به جای درمان تنهایی، آن را تثبیت و مزمن کند. وقتی فرد در برابر یک «موجود بی‌قید و شرط» احساس امنیت عاطفی پیدا می‌کند، در سطح روان‌شناختی میل به ورود به روابط واقعی کاهش می‌یابد؛ روابطی که نیازمند مذاکره، تحمل اختلاف، سازگاری و رشد شخصی هستند. از دید جامعه‌شناسی، این روند می‌تواند به افزایش فردگرایی عاطفی، کوچ‌کردن از رابطه‌های انسانی به رابطه‌های کنترل‌پذیر دیجیتال و کاهش مهارت‌های همدلی و ارتباطی منجر شود.

اما مسئله مهم دیگر مربوط به حوزه حریم خصوصی و داده‌هایی‌ست که توسط این عروسک مبتنی بر هوش مصنوعی جمع‌آوری می‌شود. مافلین با سنجش مداوم الگوهای لمس، لحن صدا، میزان توجه، ساعات تنهایی، واکنش‌های احساسی و نحوه حرکت در محیط، به نوعی «نقشه احساسی» از صاحب خود می‌رسد. حتی اطلاعات شخصی و محیطی از جمله موقعیت مکانی نیز می‌تواند جمع‌آوری شود یا به عبارت واضح‌تر جاسوسی کند.

این نوع داده‌ها می‌تواند در آینده برای اهداف تجاری، تبلیغات شخصی‌سازی‌شده یا مدل‌های پیش‌بینی رفتار مصرف به‌کار گرفته شود. این عروسک نشان می‌دهد که هوش مصنوعی به دنبال نفوذ هر چه بیشتر به زندگی افراد و تحلیل رفتار آن‌ها برای اهداف شخصی است.