داشتن وزن اضافی نهتنها خطر بیماریهای قلبی و دیابت را بالا میبرد؛ بلکه احتمال بروز فتق را نیز بیشتر میکند. فتق یا هرنی زمانی است که یک عضو یا بافت داخلی بدن به دلیل ضعف یا شلشدن دیواره اطراف آن، از موقعیت اصلی خود خارج شده و به ناحیه مجاور جابهجا میشود عوامل متعددی میتوانند باعث فتق شوند و چاقی یکی از آنهاست. در این مطلب خواهیم گفت چطور چاقی یا اضافهوزن میتواند منجر به فتق شود، چه علائمی دارد و برای پیشگیری چه کارهایی باید بکنید.
چرا چاقی احتمال فتق را بالا میبرد؟
فشار بیشتر داخل شکم
. چربی زیاد به دیوارهٔ شکم فشار وارد میکند
. عضلات کشیده شده و بهمرورزمان ضعیف میشوند
عضله و بافت ضعیف
. چاقی اغلب با ضعف عضله همراه است
. ضعیفبودن بافت همبند باعث مستحکم نبودن دیواره میشود
عدم التیام سریع بعد از جراحی
. بافت چربی جریان خون کمتری دارد و بنابراین به کُندی ترمیم میشود
. چاقی باعث افزایش احتمال فتق در ناحیه اسکار جراحی میشود
و در نهایت این که چاقی میتواند باعث التهاب مزمن شود که به ضعف بیشتر بافتهای همبند کمک میکند.
انواع فتق مرتبط با چاقی
. فتق هیاتال: چربی شکم به بخشی از شکم فشار میآورد و آن را به سمت بالای شکم و دیافراگم هُل میدهد. چاقی فشار روی دیافراگم را افزایش میدهد و میتواند باعث رفلاکس معده به مری (GERD) شود که با فتق هیاتال مرتبط است.
. فتق ناف: فشار در اطراف ناف باعث بیرونزدگی بافت میشود
. فتق برشی: در ناحیهٔ جراحی قبلی رخ میدهد و اگر شاخص توده بدنیتان بالا باشد احتمالش بیشتر است
. فتق کشاله ران: معمولترین فتق، فتق کشاله ران است. این فتق در افراد چاق شایعتر است و میتواند مربوط به افزایش فشار در ناحیه کشاله ران و همچنین ضعف عضلات شکم باشد.
علائم معمول فتق مرتبط با چاقی
. یک بیرونزدگی آشکار در شکم یا کشاله ران که با ایستادن یا کشیدگی تشدید میشود
. درد در اطراف بیرونزدگی، خصوصاً بعد از فعالیت
. مشکلات گوارشی مثل تهوع و استفراغ یا سوزش معده (فتق هیاتال)
. در فتقهای پیشرفته، علائمی مانند تب یا قرمزی در محل فتق ممکن است نشاندهنده عفونت یا عوارض جدیتر باشد.
. در موارد شدید، انسداد روده که میتواند کشنده باشد
خطرات و پیامدها
فتقهای مرتبط با چاقی میتوانند منجر به عوارض شوند از جمله:
. برنگشتن فتق: وقتی یک فتق گیر میافتد و نمیتواند سر جای خود برگردد میتواند درد شدیدی ایجاد کرده و ممکن است باعث آسیب بافت شود.
. قطع جریان خون در بافت: در برخی موارد جریان خون در بافت یا عضو فتق قطع میشود که یک وضعیت کاملاً اورژانسی است. این نوع فتق نیازمند جراحی فوری برای نجات بافت یا عضو از مرگ است.
مقایسه ریسک فتق در وزن نرمال و وزن زیاد
. فشار شکمی: در وزن نرمال این احتمال کم تا متوسط و در وزن زیاد بالاست.
. قدرت عضله: در وزن نرمال عضله قویتر و در وزن زیاد عضله ضعیفتر است.
. ریسک فتق هیاتال: در وزن نرمال کم تا متوسط و در وزن زیاد خیلی بیشتر است.
. ریکاوری بعد از جراحی: در وزن نرمال سریعتر و در وزن بالا کُندتر و سختتر است.
چگونه احتمال فتق را کاهش بدهیم؟
وزن خود را کم کنید
. حتی ۵ تا ۱۰ درصد کاهش وزن میتواند فشار داخل شکم را کاهش دهد.
. تدریجاً میان تنه خود را قویتر کنید.
فعالیت بدنی داشته باشید
. ورزشهای کمشدتتر مثل شنا و پیادهروی انجام دهید.
. حرکات میان تنه را با ملایمت انجام دهید مثل پُل و پلانک.
اجسام سنگین را درست بلند کنید
. از ناحیه زانوها خم شوید نه کمرتان.
. برای بلندکردن اجسام سنگین از دیگران کمک بخواهید.
درمانهای فتق
. تغییراتی در سبک زندگی: رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و ترک سیگار میتوانند علائم فتق را کاهش دهند و به ریکاوری بعد از جراحی کمک کنند.
نکته: تمرینات تقویتی هسته بدن (Core Exercises) باید تحت نظر متخصص انجام شوند تا از فشار بیشازحد به دیواره شکمی جلوگیری شود.
. مصرف داروها: برای فتق هیاتال یک سری داروها میتوانند ریفلاکس اسید معده را کمتر کنند.
. جراحی: انتخاب جراحی باز یا لاپاروسکوپیک بستگی به اندازهٔ فتق و وضعیت عمومی سلامتیتان دارد.
آیا کاهش وزن واقعاً میتواند جلوی فتق را بگیرد؟
بله، کاهش چربی شکم به معنی فشار کمتر به عضلات ضعیفتر است.
در برخی موارد جریان خون در بافت یا عضو فتق قطع میشود که یک وضعیت کاملاً اورژانسی است. این نوع فتق نیازمند جراحی فوری برای نجات بافت یا عضو از مرگ است
اگر چاق باشید آیا جراحیتان ریسک بیشتری خواهد داشت؟
بله ممکن است. در افراد چاق، التیام به کُندی صورت میگیرد و احتمال التهاب و عوارض بعد از عمل بیشتر است.
کسی که مستعد فتق است چه ورزشهایی میتواند انجام دهد؟
پیادهروی، شنا و تمرینات سبک ورزشی به شکم فشاری وارد نمیکنند.
آیا کودکان چاق نیز مستعد فتق هستند؟
بله، اضافهوزن در کودکان نیز میتواند ریسک انواع فتق را بالا ببرد.
چه رژیم غذایی ریسک فتق را کمتر میکند؟
یک رژیم غذایی پُرفیبر که جلوی یبوست را بگیرد و خوردن وعدههای غذایی کوچکتر میتواند از فشار وارد بر معده و شکم بکاهد.
آیا پوشیدن کمربند ساپورت به پیشگیری از فتق ناشی از چاقی کمک میکند؟
استفاده از یک کمربند سبک فتق میتواند با نگهداشتن بافت سر جای خود، احساس بهتر و راحتتری به شما بدهد؛ اما یک راهکار موقت است و باید استفاده از آن فقط با تجویز پزشک انجام شود، زیرا استفاده نادرست ممکن است فتق را تشدید کند.
چقدر بعد از کاهش وزن علائم فتق تسکین مییابند؟
خیلی از افراد بهمحض کاهش ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن خود کمتر احساس فشار و درد خواهند داشت. تسکین کامل برای هر کسی متفاوت است.
آیا یک افزایش وزن سریع میتواند باعث فتق شود؟
بله، افزایش سریع چربی شکم باعث فشار زیادی به عضلات ضعیف شکم شده و احتمال فتق را افزایش میدهد.
چه علائمی به این معنی هستند که باید فتقتان جراحی شود؟
اگر درد و فشار مداوم دارید، بیرونزدگی فتقتان بیشتر شده، انسدادی در مسیر گوارشتان رخداده یا اگر با تغییرات در سبک زندگی نتیجهای نگرفتهاید، جراحی فتق لازم است.
آیا با داشتن فتق درمان نشده میتوانید ورزش کنید؟
فعالیت بدنی خیلی سبک مشکلی ندارد؛ اما نباید حرکاتی انجام دهید که به شکمتان فشار وارد کنند؛ مثلاً بلندکردن وزنه یا تمرینات شکمی شدید مثل پلانک. به طور کلی بهتر است که هرگونه فعالیت بدنی باید با مشورت پزشک انجام شود، زیرا حتی ورزشهای سبک ممکن است در برخی موارد خطرناک باشند.
پیام شما به ما