بچههایی که خوب غذا میخورند؛ اما رشد کُندی دارند ممکن است به این دلایل دچار چنین مشکلی باشند:
کودک زیاد غذا میخورد؛ اما تغذیهاش کیفیت کافی ندارد
بچههای ۶ تا ۲۴ ماه معدهٔ کوچکی دارند و نمیتوانند در یک وعده به یکباره زیاد غذا بخورند. لازم است بهتدریج تعداد وعدهها و حجم وعدههایشان افزایش پیدا کند. مثلاً:
۶ تا ۸ ماه: دو وعده در روز و هر وعده ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیلیتر.
۹ تا ۱۱ ماه: ۳ وعده در روز و هر وعده ۲۰۰ میلیلیتر.
۱۲ تا ۲۴ ماه: ۳ وعده در روز و هر وعده ۲۵۰ میلیلیتر.
وعدهها باید شامل هر چهار گروه غذایی باشند، غذای جامد کودک بهموقع شروع شود و مزه را از شیرین به خوشمزه تبدیل کنید. میزان نیاز کودک به شیر نیز بستگی به سن او دارد. ضمناً شاید پدر و مادر فکر کنند کودک زیاد میخورد؛ اما در واقع غذای کودک بهاندازه کافی نباشد.
حجم غذای کودک زیاد است؛ اما کیفیت و تنوع کافی ندارد
طبق توصیهها ما باید هر روز ۱۵ تا ۲۰ نوع غذای متفاوت مصرف کنیم تا مواد مغذی کافی به بدنمان برسد. بیشتر والدین بر اساس ترجیحات مزهای کودک به او غذا میدهند بدون اینکه به تنوع غذایی و حجم غذا از جهت مواد مغذی کافی توجه کنند. حتی اگر کودک از نظر حجم زیاد غذا بخورد ممکن است باز هم کمبود انرژی و مواد مغذی داشته باشد؛ چون غذای با کیفیتی نمیخورد. وعدههای مکمل غذای کودک اغلب چربی کافی ندارند و باعث کمبود انرژی کودک میشوند. چربیها نهتنها انرژی به کودک میدهند؛ بلکه به جذب ویتامینهای محلول در چربی (A، E، D و K) نیز کمک میکنند. کمبود چربی در تغذیه میتواند منجر به کمبود ویتامینهای بدن شده و رشد را به تأخیر بیندازد.
به کودک بیش از اندازه غذا میدهید
خوراندن غذا به کودک بیشتر از توان بدنش برای هضم و گوارش میتواند مشکلساز شود. مثلاً یک کودک ۶ماهه که خوردن غذاهای جامد را شروع کرده، اگر بیشتر از میزان توصیه شده (دو وعدهٔ ۱۰۰ میلیلیتری در روز) به او غذا بدهید برای گوارش آن مشکل خواهد داشت. معده این کودک نمیتواند بهاندازه کافی آنزیم تولید کند، در نتیجه غذای اضافی هضم نمیشود و باعث سنگینی معده یا اسهالش میشود، کودک از خوردن امتناع خواهد کرد و نتیجهاش اختلالات گوارشی و کاهش وزن خواهد بود.
کودک زیاد میخورد؛ اما نه به طور مناسب
توانایی هر کودکی برای گوارش و هضم غذا متفاوت است. بعضی از بچهها ممکن است از همسالان خود بیشتر غذا بخورند؛ اما تعادل غذایی نداشته باشند؛ بنابراین تعادل بین غذا و شیر کودک لازم است تا هم کودک هضم خوبی داشته باشد و هم خوب رشد کند. بعضی از بچهها ممکن است مشکلات روده، بیماری کبد، اختلالات ژنتیکی، آلرژی یا عدم تحمل غذایی داشته باشند که توانایی آنها برای هضم و جذب غذا را محدود میکند. عوارضی مانند کمکاری تیروئید یا کوتاهقامتی مربوط به غده هیپوفیز باشند که باعث توقف رشد خواهد شد.
بچههایی که خوب میخورند؛ اما خوب رشد نمیکنند ممکن است تحتتأثیر فاکتورهای دیگری هم باشند مثل اختلالات ژنتیکی، وزن کم حین تولد، تولد زودتر از موعد، بیماری قلبی مادرزادی، سوءتغذیه از داخل رحم مادر، اختلالات متابولیکی، مشکلات غدد درونریز یا بالابودن سرعت متابولیسم
مصرف پروتئین بیش از اندازه ضرورتی ندارد
خیلی از مادرها باور دارند اگر به کودک زیاد پروتئین بدهند؛ مثلاً گوشت و ماهی و تخممرغ و میگو و شیر، به رشد بیشتر او کمک میکنند. اما پروتئین اضافی در واقع باعث مشکلات گوارشی، کاهش اشتها و کمتر شیر خوردن میشود. همچنین پروتئین زیاد میتواند باعث یبوست شده و جلوی جذب خوب مواد مغذی را بگیرد و فشار وارد بر کلیههای کودک را افزایش دهد. ضمناً پروتئین، منبع اصلی انرژی برای کودکان نیست. کودک برای وزنگیری نیاز دارد چربیها و کربوهیدراتهای کافی دریافت کند و پروتئین تنها ۱۳ تا ۲۰ درصد از انرژی مورد نیاز روزانه کودک را تأمین میکند (بسته به سن کودک).
کودکانی که زیادی فعال هستند
در برخی موارد بچههایی که نرخ پایهٔ متابولیسم بالایی دارند، انرژی زیادی صرف میکنند؛ بنابراین ممکن است علیرغم اینکه زیاد غذا میخورند لاغر بمانند. کودکانی که فعالیت بیش از حد دارند و زیاد میدوند و زیاد بازی میکنند، انرژی زیادی را فوراً میسوزانند که باعث کُندی در وزنگیریشان میشود.
کودکانی که انگل دارند
انگل باعث میشود کودک زیاد بخورد؛ اما همچنان رشد خوبی نداشته باشد. انگلهای روده برای گرفتن مواد مغذی با هم رقابت میکنند. والدین باید از آغاز دوسالگی هر شش ماه از جهت انگل و کرم وضعیت کودک را بررسی کنند.
مشکلات گوارشی و سوء جذب مواد مغذی
این عارضه زمانی اتفاق میافتد که دستگاه گوارش کودک فاقد آنزیمهای خاص یا باکتریهای مفید است؛ چه به دلیل عوامل ژنتیکی و یا استفاده از آنتیبیوتیک. در نتیجه تنها قسمت کمی از غذای خورده شده به مواد مغذی و انرژی برای بدن تبدیل میشود.
چه باید بکنید اگر بدن کودک مواد مغذی را خوب جذب نمیکند؟
علاوه بر عوامل فوق، بچههایی که خوب میخورند؛ اما خوب رشد نمیکنند ممکن است تحتتأثیر فاکتورهای دیگری هم باشند مثل اختلالات ژنتیکی، وزن کم حین تولد، تولد زودتر از موعد، بیماری قلبی مادرزادی، سوءتغذیه از داخل رحم مادر، اختلالات متابولیکی، مشکلات غدد درونریز یا بالابودن سرعت متابولیسم که میتواند موجب صرف انرژی زیاد شود.
بعد از اینکه مطمئن شدید علت رشد ناکافی کودک مربوط به مشکل پزشکی خاصی نیست، میتوانید با یک سری راهکارها به رشد بهتر کودک کمک کنید:
. تغذیه متعادل: باید مطمئن شوید وعدههای غذایی کودک شامل میزان متعادلی از پروتئین، کربوهیدرات، چربی و انواع ویتامینهاست. به تنوع غذایی کودک اهمیت بدهید و میزان چربی وعدههای غذایی او را بالا ببرید. یک کاسه پوره، برنج یا سوپ برای کودک باید حاوی یک قاشق روغن یا چربی باشد.
. بین وعدههای اصلی میانوعدههای بیارزش به کودک ندهید: اجازه ندهید کودک بین وعدههای اصلی هلههوله خوری کند و دچار احساس کاذب سیری شود. اسنک خوری پیش از وعده غذا میتواند مانع این شود که کودک بهاندازه کافی غذا بخورد. هلههولهها مغذی نیستند و اغلب کالری زیادی دارند که از قند یا چربی است؛ اما فیبر و پروتئین و ویتامین و املاح ندارند. غذاهایی به کودک پیشنهاد بدهید که هضم سادهتری دارند، مثل موز، لوبیاسبز و سریال کودک.
. تغذیه مکمل روزانه با شیر: شیر یکی از سادهترین منابع تغذیه برای کودکان است که خوب هم جذب میشود. انواع شیرهای مکمل میتوانند به کودکان در وزنگیری و افزایش جذب مواد مغذی در بدن کمک کنند؛ بنابراین مادر باید مطمئن شود که کودک روزانه بهاندازه کافی شیر میخورد. نیاز کودک به شیر متناسب با سن اوست.
. غذاهای کمکی: علاوه بر داشتن رژیم غذایی مناسب و انتخاب شیر مناسب برای وزنگیری کودک، باید از غذاهای مکمل خوب نیز استفاده کنید تا کودک پروبیوتیک بیشتری دریافت کند و جذب خوبی داشته باشد. تشویق کودک نوپا به فعالیت نیز میتواند به نفع سلامت گوارش کودک باشد.
. بچههایی که زیاد آب مینوشند ممکن است بهاندازه کافی غذا نخورند: نوشیدنیها معده را پُر میکنند؛ اما کالری چندانی ندارند. نوزاد باید فقط شیر مادر یا شیرخشک بخورند (و گاهی آب). کودکان بالای یک سال باید بیشتر شیر بخورند. به کودک زیر یک سال آبمیوه ندهید. بعد از یکسالگی فقط آبمیوه صددرصد طبیعی به کودک بدهید (کمتر از ۱۲۰ میلیلیتر در روز).
. اگر کودک دوست دارد هر روز همان غذا را بخورد نگران نشوید: بیشتر این مهم است که کودک بهاندازه کافی کالری و پروتئین دریافت کند، اما تشویقش کنید غذاهای جدید را امتحان کند تا کمکم تنوع تغذیهاش بالا برود.
. بچهها نیاز دارند مکرراً بخورند؛ اما تماموقت: هر دو سه ساعت به کودک غذا بدهید. کودک باید سه وعدهغذای اصلی و دو میانوعده داشته باشد. اگر کودک وعدهای را تمام نکرد، فوراً به او میانوعده ندهید.
. سعی کنید تا جایی که ممکن است غذای کودک هر روز ساعت مشخصی داشته باشد: از یک ساعت قبل از غذا به کودک چیزی ندهید (بهجز آب) تا کودک گرسنه شود. مدتزمان وعده غذا را برای کودک طولانی نکنید؛ ۱۵ دقیقه کافی است.
. سعی کنید آرام و خونسرد باشید: زمان غذاخوردن برای هر کسی باید لذتبخش باشد.
. علائم گرسنگی و سیری در کودکتان را یاد بگیرید و بدانید کودکتان چه غذایی را بیشتر دوست دارد: تشخیص زمان گرسنگی و سیری کودک نیز مهم است. خودتان الگوی خوبی برای کودک باشید، مثلاً انواع غذاها را بخورید و در مورد غذا خوب حرف بزنید.
. شما میتوانید انتخاب کنید چه غذایی به کودک بدهید؛ اما کودک خودش انتخاب میکند چه اندازه بخورد.
. کودک را مجبور به خوردن نکنید: با کودک بحث نکنید، تهدیدش نکنید، رشوه ندهید یا سرزنشش نکنید در عوض بهخاطر خوب غذاخوردن تشویقش کنید.
. اجازه دهید کودک خودش غذا بخورد: ابتدا مقدار کمی غذا جلویش بگذارید و کمکم اضافه کنید. انتظار پخشوپلا شدن غذا و کثیفی را داشته باشید. اگر کودک دوست دارد قاشق دستش بگیرد، از دو قاشق استفاده کنید؛ یکی را به کودک بدهید و یکی هم دست خودتان باشد و به او غذا بدهید.
. سعی کنید همه خانواده با هم غذا بخورید: بدین ترتیب دیگران میتوانند الگوی خوبی از رفتارهای غذاخوردن باشند. حواس کودک را با تلویزیون و... از خوردن پرت نکنید.
پیام شما به ما