در پی تشدید تنشها و درگیریهای میان ایران و اسرائیل، نقش فناوریهای پیشرفته در هریک از دو طرف بهطور فزایندهای برجسته شده است. یکی از این فناوریها، شبکه اینترنت ماهوارهای استارلینک بههمراه تواناییهای بالقوه آن در عرصههای نظامی و اطلاعاتی است. هماکنون پرسشهای متعددی درخصوص چرایی فعالسازی ناگهانی این سرویس در ایران و چگونگی بهرهبرداری اسرائیل از آن برای انجام عملیاتهای جاسوسی و فرماندهی میدان نبرد مطرح است.
مطرح شدن دسترسی احتمالی به اینترنت ماهوارهای استارلینک در بحبوحه تنشهای امنیتی و کمبودهای حیاتی در ایران، پرسشهای جدی را درباره ماهیت این اقدام ایجاد کرده است. این همزمانی، شائبه بهرهبرداری سیاسی و اطلاعاتی را تقویت میکند؛ چرا که استارلینک نه بهعنوان یک خدمت انساندوستانه، بلکه بهعنوان ابزاری برای نفوذ اطلاعاتی، عملیات روانی و تضعیف حاکمیت ملی شناخته میشود. در بعد نظامی نیز گزارشهایی وجود دارد که نشان میدهد بسیاری از عملیات پهپادی و ریزپرندههای تهاجمی از طریق همین شبکه هدایت شدهاند؛ مسئلهای که استارلینک را از یک پلتفرم فناوری به بخشی از ماشین جنگی تبدیل میکند.
از طرفی بهتازگی ایران در نقشۀ سایت استارلینک از رنگ خاکستری (غیردسترس) به آبی تیره (بهزودی در دسترس) تغییر کرده؛ اتفاقی که احتمال توسعۀ خدمات این شرکت در ایران را تقویت میکند. این تحول همزمان با حملات رژیم صهیونیستی و محدودیتهای اینترنتی رخ داده و نگرانیها دربارۀ اهداف امنیتی و سیاسی استارلینک را افزایش داده است.
ماهیت فنی استارلینک و قابلیتهای کلیدی
استارلینک شبکهای متشکل از هزاران ماهواره در مدار کمارتفاع زمین است که توسط شرکت اسپیساکس بهسرپرستی ایلان ماسک راهاندازی شده است. این شبکه با هدف تحقق پوشش اینترنت سراسری، از لینکهای کاربر تا ماهواره و سپس تا ایستگاههای زمینی ارتباطات پرسرعت و کمتأخیر (تاخیر کمتر از ۵۰ میلیثانیه) را فراهم میکند. ویژگیهای کلیدی این سیستم شامل:
- پوشش جهانی و دسترسیپذیری بالا حتی در نواحی دورافتاده
- رمزگذاری ترافیک و مسیرهای پویای مسیریابی
- توانایی پشتیبانی از حجم بالای داده در عملیات همزمان
این خصوصیات، استارلینک را برای کاربردهای نظامی مانند هدایت بیسیم پهپادها، انتقال امن اطلاعات والا و برقراری ارتباطات اضطراری ایدهآل میسازد.
روشن است که استارلینک تنها یک ابزار اینترنتی نیست؛ بلکه به یکی از لوازم حیاتی جنگ الکترونیک و اطلاعاتی در قرن بیستویکم تبدیل شده است.
کاربردهای نظامی و ابعاد جاسوسی
در جنگهای اخیر (از جمله نبرد اوکراین)، استارلینک ثابت کرده است که میتواند تأمینکننده ارتباطات پایدار برای واحدهای پیشرو باشد؛ بهویژه هنگامی که زیرساختهای زمینی تخریب یا قطع شده است. گزارش بلومبرگ حاکی از آن است که واحدهای اطلاعاتی اسرائیل، از جمله موساد و آمان، از دادههای مسیریابی و تصویربرداری ماهوارهای تجاری در ترکیب با اطلاعات استارلینک برای رصد تحرکات نظامی ایران و همپیمانانش بهره میبرند. این شبکه میتواند نقش “درگاه”ی برای نفوذ به شبکههای داخلی دشمن و انتقال همزمان تصاویر و اطلاعات حسگرهای زمینی ایفا کند که عملاً عملیات شناسایی و بازدارندگی را تسهیل میکند.
استارلینک و هدایت پهپادها
یکی از جنبههای نظامی استارلینک، استفاده از لینکهای ماهوارهای با تأخیر پایین برای هدایت پهپادها و وسایل نقلیه بدون سرنشین است. در جریان عملیاتی که اخیراً توسط اسرائیل علیه برخی اهداف موشکی ایران انجام شد، گزارشهایی منتشر شد که نشان میدهد هدایت “ریزپرنده”ها (پهپادهای کوچک انتحاری) از طریق همین شبکه صورت گرفته است. این امر، امکان کنترل دقیقتر مسیر پرواز و جلوگیری از رهگیری ارتباطات توسط سیستمهای پدافند هوایی را فراهم میکند. اگرچه اسرائیل این ادعاها را رسماً تأیید نکرده، اما کارشناسان نظامی معتقدند که چنین قابلیتی در افزایش دقت حملات و کاهش تلفات غیرنظامیان بسیار موثر است.
همکاری اسرائیل با اسپیساکس
از اواخر ژوئن ۲۰۲۴ میلادی (تاریخ دقیق انتشار گزارش رویترز: ۲۵ ژوئن ۲۰۲۴)، مقامات اسرائیلی در حال مذاکره با اسپیساکس برای تضمین دسترسی مداوم ارتش و سرویسهای اطلاعاتی این کشور به پهنای باند استارلینک هستند. گفته میشود که یک کانال محرمانه برقرار شده تا در صورت بروز هرگونه اختلال یا حمله سایبری علیه شبکههای زمینی اسرائیل، استارلینک بتواند فوراً بهعنوان پشتیبان اینترنت عمل کند. همچنین طی وبیناری که توسط وزارت دفاع اسرائیل برگزار شد، اعلام شد که قهرمانان فناوری سیلیکون ولی (از جمله همکاران سابق سکویا کپیتال) توانستهاند در عرض چند روز پس از حمله ۷ اکتبر، دسترسی ویژهای به خدمات استارلینک برای نیروهای نظامی فراهم کنند.
جاسوسی ماهوارهای با استارلینک برای موساد
شبکه استارلینک با پوشش سراسری و تأخیر بسیار پایین، دادههای موقعیتیابی کاربران (GPS) و اطلاعات ترافیک شبکه را بهطور بلادرنگ در اختیار مرکزی خارج از ایران قرار میدهد. موساد با بهرهگیری از این «درگاه امن» میتواند تحرکات کاروانهای لجستیکی، استقرار یگانهای نظامی و نقاط تجمع مهم را رصد کرده و موقعیت دقیق اهداف را در قالب نقشهها و تصاویر ترکیبی از ماهوارههای تجاری و حسگرهای استارلینک دریافت کند. این تبادل دوطرفه داده، به سرویسهای اطلاعاتی اسرائیل اجازه میدهد که بدون نیاز به ورود فیزیکی به خاک ایران، عملیات شناسایی و طراحی حملات هوشمند را بهسرعت و با دقت بالا انجام دهند.
ابعاد حقوقی و واکنش ایران
از دیدگاه حقوق بینالملل، استقرار و بهرهبرداری از ماهوارههای خارجی در فضای هوایی یک کشور تابع قوانین و موافقتنامههای مرتبط با حاکمیت فضایی است. جمهوری اسلامی ایران تاکنون هیچگونه موافقتنامهای برای فعالیت استارلینک در فضا و بر بستر خاک خود امضا نکرده است. به همین دلیل هرگونه نصب دیش و گیرنده استارلینک در ایران طبق قوانین داخلی غیرقانونی تلقی میشود.
فعالسازی استارلینک در ایران، به دشمن این امکان را میدهد که در روزهای بحرانی، پهنای باند اطلاعاتی را تحت کنترل خود گرفته و جریان اخبار را جهتدهی کند. بدین ترتیب، مساله “جنگ روانی” (PsyOps) و انتشار اخبار و تحلیلهای جهتدار، بیشازپیش اهمیت مییابد.
در نهایت، استارلینک نمادی از گذار جنگها به عصر الکترونیک است؛ عصری که در آن، کنترل دادهها معادل کنترل میدان نبرد است.
پیام شما به ما