سندروم هیکیکوموری چیست؟
هیکیکوموری به افرادی اطلاق می‌شود که بیش از شش ماه در جامعه مشارکت نکرده‌اند و تعاملات اجتماعی اجتناب کرده و به انزوا در محیط خانه پناه می‌برد، بدون آنکه علت اصلی آن بیماری روانی باشد. این سندروم با نشانه‌های ۴ گانه اجتناب از فعالیت‌های آموزشی یا شغلی، محدودیت شدید در روابط بین‌فردی، وابستگی اقتصادی به خانواده و نبود اختلالات روان‌پزشکی دیگر به‌عنوان نشانه‌های اصلی شناخته می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد هیکیکوموری را مردان تشکیل می‌دهند. طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۵ انجام شده است، به طور میانگین ۸ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال جهان دچار این سندروم شده‌اند یا در حال تجربه کردن هستند [۱]. بعضی پژوهشگران سعی دارند این سندورم یا سبک زندگی آسیب‌زا را به عنوان یک اختلال روانی در طبقه‌بندی علمی ثبت کنند [۲].
افزایش NEET = افزایش هیکی کوموری
در مطالعات اجتماعی به افراد جوانی که بازه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال قرار دارند و در وضعیت (نه در آموزش، نه در اشتغال، و نه مهارت‌آموزی) قرار دارند NEET می‌گویند. می‌توان برای توصیف این افراد از اصطلاح "تام" به معنای ترک آموزش، از اشتغال بازمانده و مهارت‌آموز نیست، استفاده کرد.
در سال ۲۰۲۳، نرخ جهانی "تام" برای مردان جوان (۱۵-۲۴ سال) ۱۴ درصد و برای زنان جوان ۲۸.۱ درصد بوده است [۳]. در ایران، این نرخ برای مردان جوان در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۵.۲ درصد (معادل ۸۱۳,۶۸۹ نفر) گزارش شده است [۴].
با توجه به تعریف هیکی کوموری می‌توان گفت هر جوانی که در این وضعیت قرار دارد، جز تام‌ها حساب می‌شود اما هر تامی، هیکی کوموری نیست. اولا بازه سنی برای تعریف تام‌ها محدودتر است و فقط به جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال را شامل می‌شود. اما هیکی کوموری شامل هر فرد بالای ۱۵ سال می‌شود. علاوه براین تام شدن بیشتر یک پدیده دخترانه است اما هیکی کوموری بیشتر پدیده مردانه است. ضمن اینکه هیکی کوموری‌ها وضعیتی وخیم‌تر از نظر انزوا و عدم فعالیت مفید دارند اما وضعیت اغلب تام‌ها از نظر روابط اجتماعی و تفریحات بهتر است.
مطالعات نشانی می‌دهد، حدود ۸ درصد از جوانان جهان (۱۵ تا ۳۵ سال) به هیکیکوموری مبتلا هستند [۲]. [۵].در ژاپن، بر اساس سرشماری کابینه در سال ۲۰۲۲، ۱.۴۶ میلیون نفر (۲ درصد جمعیت ۱۵-۶۴ سال) هیکیکوموری هستند [۶]. در کره جنوبی این نرخ ۲.۳ درصد [۲] و در ایالات متحده بین ۲.۷ تا ۵ درصد است [۷]. بنابراین اگر در بازه ۱۵ تا ۶۴ سال که در واقع سن نیروی کار فعال جامعه در نظر گرفته می‌شود، اغلب کشورها حدود ۲ درصد جمعیت در این بازه سنی دچار سبک زندگی هیکی کوموری می‌شوند.
چرا پسران و مردان دچار سندروم هیکی کوموری می‌شوند:
۱. اعتیاد به فناوری‌های روز
استفاده از فناوری برای بازی رایانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی و سرگرمی نیاز انسان برای تعامل اجتماعی به منظور تفریح و سرگرمی را کمتر کرده است. با رشد هوش مصنوعی این پدیده بیشتر خواهد شد. پسران بیشتر با بازی رایانه‌ی مشغول می‌شوند. پسران با قهرمان شدن در دنیای بازی می‌توانند نیاز خود به ارتقا جایگاه اجتماعی در دنیای مدرن را کم کنند. به طور کل اعتیاد به بازی رایانه‌ای، پورن و اینترنت موارد مخدر زمینه‌ساز اصلی این پدیده است [۱۰]. مطالعان نشان می‌دهد بعد از پدیده جهانی کووید، سندروم هیکیکوموری نیز افزایش پیدا کرده است، زیرا خانه‌نشینی عادی‌تر شده و علاوه براین دورکاری و مشاغل اینترنتی بیشتر رشد کرده است [۵]. علاوه‌براین وارونه شدن چرخه خواب به عنوان کسانی در شب زندگی می‌کنند، در بین این افراد شایع است.
۲. تجربه ناخوشایند در روابط بین فردی و مردان تنهاتر
امروزه طلاق، شکست در روابط عاطفی و خیانت دیدگی یا اختلاف با والدین افزایش پیدا کرده است. در نتیجه انباشت تجربیات ناخوشایند و منفی افرد در گذشته و شکست هایی که در زندگی، روابط کاری، خانوادگی و روابط دوستانه داشته اند، ممکن است سبب ایجاد سندرم هیکی کوموری شود و افراد ترجیح دهند که برای آسیب ندیدن بیشتر در خانه بمانند و از دیگران فاصله بگیرند. اگر مردی در طبقه فقیر یا متوسط باشد، شرایط او برای بازیابی روابط سخت‌تر خواهد بود و احتمال تنهایی او بیشتر است. به طور کل آمار احساس تنهایی در ایران و جهان بین مردان بیشتر است.
۳. کاهش شجاعت و عزت نفس در تربیت فرزندان
افرادی که ترس روبه‌رو شدن با موقعیت‌های دشوار اجتماعی و شغلی را دارند، ریسک نمی‌کنند. علاوه براین نداشتن عزت نفس باعث می‌شود انگیزه رقابت برای ارتقا شغلی و مهارت‌های اجتماعی افراد کمتر شود. این مسئله برای مردان سرنوشت‌سازتر است و مهمترین عامل جذابیت مردان در روابط عاطفی و دوستان، ارتقا شغلی و جایگاه اجتماعی است. بنابراین هرچند در تعریف سندروم هیکی کوموری دچار نبودن به اختلال روانی جز شروط است اما خود این پدیده زمینه بسیار تشدید کننده برای ابتلا به اختلالات روانی است. تربیت فرزندان شجاع و با عزت نفس بالا باید از اولویت والدین باشد.
۴. دلایل زیستی و زندگی شهری
مطالعات نشان می‌دهد افرادی که دچار مشکلات زیستی مانند کاهش اسید اوریک در مردان و پایین بودن کلسترول خوب (HDL) در زنان هستند، بیشتر در معرض ابتلا به اختلال هیکیکوموری قرار دارند، زیرا این شاخص‌های زیستی با شدت انزوا و گوشه‌گیری مرتبط‌اند. برای بهبود این وضعیت، تغذیه هدفمند شامل مصرف چربی‌های مفید مانند روغن زیتون، ماهی‌های چرب، مغزها، فیبر محلول و پروتئین‌های کم‌چرب، همراه با فعالیت بدنی منظم اما سبک مانند پیاده‌روی خانگی یا تمرینات کششی توصیه می‌شود. استفاده در زندگی شهری و مدرن که فست‌فود، کم‌تحرکی و اضطراب شایع است، اصلاح سبک تغذیه و حرکت حتی در مقیاس کوچک، می‌تواند نقشی حیاتی در پیشگیری یا کاهش شدت هیکیکوموری ایفا کند.
۵. فشار اقتصادی و تحصیلی بیشتر برپسران و مردان
در ژاپن فشار سختی برای پیدا رشد شغلی و تحصیلی همیشه وجود داشته است. این مسئله برای پسران و مردان حیاتی‌تر بوده است. شکاف درآمدی بین نسل‌ها افزایش یافته؛ در ژاپن ۶۰ درصد جوانان درآمد کمتری از والدین خود دارند. با نسبت کمتری این مسئله در سطح جهانی نیز ایجاد شده است. گه در گزارش اقتصادی جهانی علیه مردان می‌توانید مفصل بخوانید. به طور کل در سال‌های اخیر دسترسی به شغل پایدار با درآمد مناسب سخت‌تر شده است و با هوش مصنوعی این وضعیت سخت‌تر نیز خواهد شد.
پیامدهای اجتماعی این پدیده پیامدهای گسترده‌ای دارد:
۱. افزایش پیری جمعیت به دلیل تجرد دائم و تأخیر در ازدواج [۳].
۲. رشد جرایم سایبری که اغلب توسط هیکی‌کوموری‌ها انجام می‌شود [۱].
۳. گسترش بازارهای زیرزمینی خدمات جنسی و قمار [۱].
۴. کاهش مشارکت مدنی و سیاسی جوانان [۳].
۵. کاهش رضایت از زندگی در میان جوانان [۵].
۶. از دست رفتن سرمایه انسانی به دلیل عدم استفاده از نیروی کار جوان [۳].
فهرست منابع:
۱. Epidemiology of Hikikomori: A systematic review and meta-analysis of ۱۹ studies
۲. The 'Hikikomori' syndrome: worldwide prevalence and co-occurring major
۳. psychiatric disorders: a systematic review and meta-analysis protocol
۴. Global youth NEET rate by gender
۵. The paradox of hikikomori through a transcultural lens
۶. The paradox of hikikomori through a transcultural lens
۷. ۲% of Japanese Labour Force Could be ‘Modern-day Recluses’
۸. Hikikomori, A Japanese Culture-Bound Syndrome of Social Withdrawal? A Proposal for DSM-V
۹. Review of hikikomori: A global health issue, identification and treatment
۱۰. Prevalence of the Hikikomori Syndrome in the Context of Internet Addictive Behaviour Among Primary School Pupils in the Slovak Republic
پیام شما به ما