تصور کنید کودکتان لبه پنجره می‌رود، بدون توجه به حرف‌هایتان. در بازی‌ها رعایت نوبت نمی‌کند، پرخاشگر می‌شود و نمی‌تواند همدلی کند. اینها نمونه‌های رفتارهای تکانشی هستند؛ رفتارهای بدون فکر که از کنترل نکردن هیجان‌ها ناشی می‌شود.

رفتارهای تکانشی؛ از کجا می‌آیند؟  
تکانشگری یعنی رفتارهای ناگهانی و بدون فکر. دلایل آن می‌تواند ژنتیکی یا محیطی باشد. این رفتارها گاهی نتایج خطرناکی به دنبال دارند و والدین را کلافه می‌کنند. امروز با هم به دنیای این رفتارها سفر می‌کنیم.

طبیعی یا بیمارگونه؟  
رفتار تکانشی در کودکان کوچک طبیعی است. مثلاً کودک دوساله نمی‌داند بازی با چاقو خطرناک است، اما کودک هفت‌ساله باید بداند.  
نکتهٔ مهم:  
- با افزایش سن باید این رفتارها کاهش یابد.  
- اگر رفتارهای تکانشی تکراری و پیوسته شد، نیاز به بررسی دارد.  
هرگز به کودک برچسب نزنیم؛ تشخیص اختلال فقط با متخصص است.

 احساسات را بشناسیم  
باید به کودکان شکل احساسات و نحوه بروز آن‌ها را بیاموزیم:  
- احساسات را درک کنند (مثلاً چهره عصبانی را بشناسند)  
- فرق احساس و عمل را بدانند (مثلاً عصبانی شدن ≠ پرخاشگری)  
شناخت احساسات، رفتارهای هیجانی را کنترل می‌کند.

این یک قانونه!  
کودکان به نظم حساس‌اند.  
- محیط بی‌قانون باعث اضطراب می‌شود.  
- محیط بیش از حد سختگیر هم جلوی انعطاف را می‌گیرد.  
پس باید قوانین ساده، مشخص و تکراری داشته باشیم. مثلاً: «هر وقت از ماشین پیاده شدی، دست منو بگیر.»

صبر، بر هر درد بی‌درمان دواست  
کودکان باید یاد بگیرند نیازهایشان را کمی به تأخیر بیندازند.  
روش پیشنهادی:  
- کارت‌های جایزه بدهید: هر بار که صبر کرد، یک کارت بگیرد.  
- با تعداد کارت‌ها، جایزهٔ کوچکی دریافت کند.  
صبر کردن به کودک کمک می‌کند رفتارهای عجولانه‌اش را کنترل کند.

بدو تا کامروا شوی!  
امروزه تحرک کودکان کم شده. این یعنی انرژی تلنبار شده و احتمال رفتارهای تکانشی بیشتر.  
کاری که باید بکنیم:  
- هر روز زمانی برای تحرک اختصاص بدهیم.  
- به پارک یا خانه‌های بازی برویم.  
تحرک کافی باعث تعادل هیجانی، خواب خوب و تغذیهٔ مناسب می‌شود.

سفرمان را خلاصه کنیم  
رفتارهای تکانشی بخشی از کودکی است. اما با آموزش هیجان‌ها، قوانین مناسب، تمرین صبر و تحرک کافی، می‌توانیم کودکی سالم‌تر و شادتر بسازیم.