اکتشاف ایمن

اکثر ما اولین واژه‌ای که هجی کردنش را یاد گرفتیم (بابا) بود. همیشه وقتی از کسی یا چیزی رنجیده خاطر شدیم دیالوگ معروف (می‌رم به بابام می‌گم) را ادا کردیم. همیشه مثل یک مأمن امن به او تکیه زدیم و وقتی او بود خیالمان از عالم و آدم راحت بود. پدر نقش فوق‌العاده مهمی را در تربیت کودک و شخصیت او بازی می‌کند. بر خلاف تصور عموم، بسیاری از روانشناسان حتی معتقدند ارتباط با پدر گهگاهی حتی از مادر هم مهم‌تر است و با وجود اینکه پدرها زمان کمتری را با فرزندانشان سپری می‌کنند، کلمه‌ها و رفتارهایشان در سنگ‌بنای وجودی کودک حک می‌شود.

اغلب آدم‌ها این‌طور تصور می‌کنند که «دلبستگی ایمن» برای کودک یعنی همه‌چیز و اگر این دلبستگی به شکلی متعادل و درست در کودک شکل بگیرد بذر وجودش مراقبت و محافظت می‌شود. اما ما در کنار دلبستگی ایمن واژه‌ دیگری نیز داریم به نام «اکتشاف ایمن». کودک همان‌طور که نیاز به مراقبت دارد، نیاز دارد که به درستی خودش محیط پیرامونش را کشف و بررسی کند. اصولا دلبستگی ایمن به عهده مادرهاست و مادرها بنا به فطرت وجودشان این نقش را بهتر بازی می‌کنند اما خیلی اوقات به خاطر دل‌نازکی و دل‌نگرانی‌هایشان ممکن است اجازه اکتشاف ایمن را به کودک ندهند. این‌جاست که سهم پدر معلوم می‌شود و اوست که باید این تکه پازل را پر کند. باید به کودک بال و پر بدهد و با نظارت کامل به او فرصت اکتشاف بدهد.
 

بازی

بازی کردن همان‌طور که مورد علاقه بچه‌ها هست و سرگرمشان می‌کند، بسیار می‌تواند برای آن‌ها سودمند و آموزنده باشد. جان بالبی بازی را نخستین تجارب اکتشاف در کودکان می‌دانست و البته نقش مهمی برای «بازی» در رابطه‌ی پدر-کودک قائل بود. پدر می‌تواند با کشف «کنجکاوی‌های کودک» و دنبال کردن آن به همراه کودک برای او تجربه‌ امن و مثبتی از اکتشاف بسازد. این اکتشاف ایمن مبنایی برای انجام تکالیف دشوار در دوران بزرگسالی و ارضای سالم نیاز به پیشرفت و خودمختاری می‌شود. نوع بازی‌هایی که پدرها انتخاب می‌کنند، ماهیتاً ریسکی‌تر، اجتماعی‌تر و اکتشافی‌تر از مادرهاست و کودک را به چالش می‌کشد تا ظرفیت اکتشاف و خودمختاری را در خود رشد بدهد. بازی‌های پدرها بدنی‌تر و متنوع‌تر و هیجان‌انگیزتر از مادران است.
 

دلبستگی ایمن به پدر

درست است که نقش دلبستگی را بیشتر برای مادرها قایل شدیم اما این به این معنا نیست که پدرها نمی‌توانند و نباید این دلبستگی را در کودکشان ایجاد کنند. اتفاقا در کنار اکتشاف، پدر باید این اطمینان خاطر را به کودک بدهد که هر اتفاقی افتاد در کنار او خواهد بود و این را در عمل هم نشان بدهد. مثلا اگر جایی از بازی را خراب کرد، خودش را زخمی کرد، لباسش را کثیف کرد، با او به تندی برخورد نشود و جوری مواجه شویم که متوجه شود این فقط یک حادثه بوده و چیزی از دوست داشتنی بودن او و فرصت‌های او کم نمی‌کند. تحقیقات نشان داده که کودکانی که این دلبستگی ایمن با پدر را تجربه کردند، در بزرگسالی مستقل‌تر و منعطف‌تر هستند، کمتر دچار اختلالات اضطرابی و افسردگی می‌شوند و همچنین روابط اجتماعی بهتری را تجربه می‌کنند.