در ۲ بهمن ۱۴۰۲ یک سرباز در کرمان ۵ سرباز دیگر را در پادگان کشت و فرار کرد اما بعد از چند روز دستگیر شد و احتمالا منتظر اعدام است. در اول فرودین ۱۴۰۱ نیز یک سرباز در بوشهر، ۴ هم خدمتی خود را کشت و گریخت. اینگونه دیگرکشیها در سالهای مختلف در سربازی بوده و به دلیل فشار روانی و تبعیضهایی که در محیط سربازی رخ میدهد، احتمالا در آینده نیز رخ خواهد داد.
همچنین بیش از ۵ درصد افرادی که معتاد شدهاند، در محیط پادگانها دچار این آسیب شدهاند. یک پژوهش در فراتحلیلی که از مجموع مقالات در مورد خودکشی تهیه کرده، شیوع فکر به خودکشی را حداقل ۵.۸ درصد و حداکثر ۲۸.۶ درصد برآورد کرده که با توجه به این اعداد میتوان گفت، به طور متوسط ۱۷ درصد سربازان در پادگانهای ایران افکار خودکشی دارند.
علاوه بر دیگرکشی، خودکشی و اعتیاد، افسردگی نیز در پادگانها شیوع دارد. در پژوهشی که در سال ۱۳۹۳ انجام شده شیوع افسردگی در بین سربازان ۷۵ درصد و شیوع اضطراب ۶۴ درصد بوده است.
در فرهنگ سازمانی سربازی پدیدهای به نام پایهبازی وجود دارد. براساس این فرهنگ سازمانی که مانند قوانین نانوشته با قدرت اجرا میشود افرادی که فقط چندماه زودتر به خدمت آمدهاند، پدرخدمتی (باسابقهترین سرباز) رئیس سربازان تازه وارد میشود.
پدرخدمتی ممکن است سن کمتر یا تحصیلات کمتر از سرباز تازه وارد داشته باشد، اما باید رئیس سرباز تازه وارد شود و هرچه سابقه بیشتری داشته باشد نسبت به سرباز جدید کمتر کار میکند. سرباز باسابقهتر چون خودش در زمان تازه واردی از همه بیشتر کار کرده احتمالا از سرباز جدید نیز بیشتر از همه کار میکشد و این چرخه ادامهدار میشود.
این فرهنگ سازمانی ناعادلانه ریشه بسیاری از درگیریها بین سربازهاست و فشار روانی زیادی را به افراد تازه وارد در سربازی وارد میکند. همچنین چون پدرخدمتیها کار مدیریت سربازها را انجام میدهند، از مسئولیت مدیرتی کادریها نیز کاسته میشوند و در نتیجه خود کادریها نیز موافق این فرهنگ سازمانی هستند.
فرهنگ پایه محوری باعث میشود هر یگان همیشه تعدادی سرباز بیکار با سابقه زیاد داشته باشد و در نتیجه هر یگان معمولا بیشتر از آنچه نیاز دارد سرباز جذب میکند و بهرهوری کل سیستم کم میشود. یعنی سربازی که به ازای خدماتش دستمزد بسیار کمی دریافت میکند، با سیستم ناعادلانه تقسیم وظایف نیز بیشتر تحت فشار قرار میگیرد، در نتیجه زمینه افسردگی، اضطراب و درگیری بین سربازان بیشتر میشود.
متاسفانه آمار دقیق میزان افسردگی، اضطراب، خودکشی، دیگرکشی و اعتیاد در پادگانها منتشر نمیشود. اما میتوان برآورد کرد که نسلهای دهه ۷۰ و ۸۰ تعارض بیشتری با سربازی نسبت به نسل منعطفتر دهه ۶۰ خواهند داشت و اگر سربازی به شکل کنونی ادامه داشته باشد، سالهای آینده نیز سربازان بسیاری دچار آسیب خواهند شد.
منابع
[1]
"rokna.net/fa/tiny/news-965741".
[2]
[3]
[4]
"بررسی رﻓﺘﺎر ﺧﻮدکشی در ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻧﻈﺎمی اﯾﺮانی: یک ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮوری ﻣﻨﻈﻢ".
[5]
"بررسی میزان شیوع افسردگی و اضطراب در بین سربازان و ارتباط آن با سبک های دلبستگی".
