تلاش و کوشش علمی
امام در دفاع از اسلام، شبهات را پاسخ میدادند. اما به دلیل شرایط نامساعد و جو سنگین حکومت عباسی، موفقیت چندانی در این زمینه بدست نیاوردند اما شاگردانی تربیت کردند که هر یک از آنها، در گسترش معارف اسلام و رفع شبهات دشمنان،نقش موثری داشتند.(رجال الطوسی،ص397)
استفاده از علم غیب
ائمهعلیهمالسلام، از علم غیب برخوردار بودند. و هرگاه مصلحت اسلام در خطر بود، از پیشگویی و گزارش غیبی، برای هدایت مردم استفاده میکردند.امام عسکریعلیهالسلام بعلت شرایط خاص سیاسی، دانش غیبی خود را بیشتر آشکار میکردند. (حیاةالامامالعسکری علیهالسلام، طبسی،ص121)
ایجاد شبکه وکالت
به علت گستردگی و پراکندگی مراکز شیعیان، ضرورت وجود سازمانی جهت ارتباط و پیوند امام با شیعیان احساس میشد.لذا امام نمایندگانی از میان شخصیتهای برجستۀ شیعه، در مناطق مختلف نصب کرده و از این راه، با شیعیان همه مناطق مرتبط بودند. (رجال نجاشی،ص91)
هدایت و رهبری فعالیتهای سیاسی
امام با وجود محدودیتها و کنترلهای دستگاه خلافت، فعالیتهای سیاسی را بصورت سرّی رهبری میکردند تا از چشم جاسوسان دور بماند. مثلا عثمانبنسعید بعنوان روغنفروش فعالیت کرده و اموال و نامهها و وجوه را در ظروف روغن به امام میرساند.(الغیبه طوسی،ص354)
حمایت مالی از شیعیان
حمایت مالی امام از شیعیان و یاران نزدیکش، برای این که زیر فشار مالی، جذب دستگاه حکومت عباسی نشوند. (مناقبآلابیطالب،ج3،ص538)
آگاهیدادن سیاسی
امام برای بالابردن روحیه و صبر رجال سیاسی شیعه در برابر فشار و سختیها، از راه تقویت و توجیه و تبیین سیاسی، آنان را راهنمایی میکردند تا مسؤولیت بزرگ اجتماعی، سیاسی و دینی خود را به خوبی انجام دهند.
