ارزش عزاداری در احادیث سابقه عزادارى و سوگوارى بر مظلومیت خاندان پیامبر علیهم السّلام بسیار دیرینه است و برپایى مراسم سوگوارى براى ائمّه و احیاى خاطره شكوهمند و الهام بخش حیات و جهاد و شهادتشان ، همواره در تاریخ ، حركت آفرین و بیدارگر بوده است . سنّت شعر گفتن و مرثیه خواندن و گریستن و گریاندن در مجالس سوگ اهل بیت نیز، مورد تشویق و دستور امامان بود، چرا كه عزادارى ، رساندن صداى مظلومیّت آل على به گوش مسلمانان بود و رسالتى عظیم داشت. اقامه مجالس به یاد آنان ، بیان رنجهاى جانكاه پیشوایان حق و خون دلهاى ائمه عدل ، فاش ساختن و آشكار كردنِ ناله مظلومانه آنان در هیاهوى پرفریب اغواگران بود و عزادارى براى شهید، انتقالِ فرهنگ شهادت به نسلهاى آینده تلقّى مى شد ... و این خط همچنان ادامه یافت ، تا اكنون. 1 در اینجا به برخى از احادیث مربوط به این سنّت ارزشمند و سازنده اشاره می کنیم: آتش عشقِ حسینى پیامبر اكرم صلّى اللّه علیه و آله فرمود: براى شهادت حسین علیه السلام ، حرارت و گرمایى در دلهاى مؤمنان است كه هرگز سرد و خاموش نمى شود. جامع احادیث الشیعه ، ج 12، ص 556 عاشورا، روز غم امام رضا علیه السّلام فرمود: هر كس كه عاشورا، روز مصیبت و اندوه و گریه اش باشد، خداوند روز قیامت را براى او روز شادى و سرور قرار مى دهد. البحارالانوار، ج 44، ص 284 محرّم ، ماه سوگواری امام رضا علیه السّلام فرمود: هرگاه ماه محرّم فرا مى رسید، پدرم موسى بن جعفر(علیه السّلام ) دیگر خندان دیده نمى شد و غم و افسردگى بر او غلبه مى یافت تا آن كه ده روز از محرّم مى گذشت ، روز دهم محرّم كه مى شد، آن روز، روز مصیبت و اندوه و گریه پدرم بود. امالى صدوق ، ص 111 دیده هاى خندان پیامبر اكرم صلّى اللّه علیه و آله فرمود: فاطمه جان !روز قیامت هر چشمى گریان است ؛ مگر چشمى كه در مصیبت و عزاى حسین گریسته باشد، كه آن چشم در قیامت خندان است و به نعمتهاى بهشتى مژده داده مى شود. بحارالانوار، ج 44، ص 293 سالگرد سوگ حسین علیه السّلام حضرت صادق علیه السّلام فرمود: یك سال تمام ، هر شب و روز بر حسین بن على علیه السّلام نوحه خوانى شد و سه سال ، در روز شهادتش سوگوارى برپا گشت . بحارالانوار، ج 79، ص 102 بودجه عزادارى امام صادق علیه السّلام مى فرماید: پدرم امام باقر علیه السّلام به من فرمود: اى جعفر! از مال خودم فلان مقدار وقف نوحه خوانان كن كه به مدّت ده سال در(منا) در ایام حجّ، بر من نوحه خوانى و سوگوارى كنند. بحارالانوار، ج 46، ص 220 امام رضا علیه السّلام فرمود: هرگاه ماه محرّم فرا مى رسید، پدرم موسى بن جعفر(علیه السّلام ) دیگر خندان دیده نمى شد و غم و افسردگى بر او غلبه مى یافت تا آن كه ده روز از محرّم مى گذشت، روز دهم محرّم كه مى شد، آن روز، روز مصیبت و اندوه و گریه پدرم بود نوحه خوانى سنّتى ابو هارون مكفوف مى گوید: خدمت حضرت صادق علیه السّلام رسیدم . امام به من فرمود: (برایم شعر بخوان ). پس برایش اشعارى خواندم . فرمود: اینطور نه ، همان طور كه (براى خودتان ) شعرخوانى مى كنید و همانگونه كه نزد قبر حضرت سیدالشهدا مرثیه مى خوانى . بحارالانوار، ج 44، ص 287 پاداش شعر گفتن براى حسین علیه السّلام امام صادق علیه السّلام به جعفربن عفان فرمود: هیچ كس نیست كه درباره حسین علیه السّلام شعرى بسراید و بگرید و با آن بگریاند مگر آن كه خداوند، بهشت را بر او واجب مى كند و او را مى آمرزد. رجال شیخ طوسى ، ص 289 سرودن براى اهل بیت علیهم السّلام امام صادق علیه السّلام فرمود: هركس در راه ما و براى ما یك بیت شعر بسراید، خداوند براى او خانه اى در بهشت ، بنا مى كند. وسائل الشیعه ، ج 10، ص 467 اصحاب مدح و مرثیه امام صادق علیه السّلام فرمود: خدا را سپاس كه در میان مردم ، كسانى را قرار داد كه به سوى ما مى آیند و بر ما وارد مى شوند و ما را مدح و مرثیه مى گویند. وسائل الشیعه ، ج 10، ص 469 شعر خوانى در ایّام عزا امام رضا علیه السّلام به دعبل (شاعر اهل بیت ) فرمود. اى دعبل ! دوست دارم كه برایم شعرى بسرایى و بخوانى ، چرا كه این روزها (ایام عاشورا) روز اندوه و غمى است كه بر ما خاندان رفته است . جامع احادیث الشیعه ، ج 12، ص 567 مرثیه ، نصرت اهل بیت علیهم السّلام امام رضا علیه السّلام فرمود: اى دعبل ! براى حسین بن على علیه السّلام مرثیه بگو، تو تا زنده اى ، یاور و ستایشگر مایى ، پس تا مى توانى ، از یارى ما كوتاهى مكن . جامع احادیث الشیعه ، ج 12، ص 567 على علیه السّلام فرمود: خداوند براى ما، شیعیان و پیروانى برگزیده است كه ما را یارى مى كنند، با خوشحالى ما خوشحال مى شوند و در اندوه و غم ما، محزون مى گردند. غررالحكم ، ج 1، ص 235 سوگوارى در خانه ها امام باقر علیه السّلام نسبت به كسانى كه در روز عاشورا نمى توانند به زیارت آن حضرت بروند، اینگونه دستور عزادارى دادند و فرمودند: علیه السّلام ندبه و عزادارى و گریه كند و به اهل خانه خود دستور دهد كه بر او بگریند و در خانه اش با اظهار گریه و ناله بر حسین علیه السّلام ، مراسم عزادارى برپا كند و یكدیگر را با گریه و تعزیت و تسلیت گویى در سوگ حسین علیه السّلام در خانه هایشان ملاقات كنند. كامل الزیارات ، ص 175 امام صادق علیه السّلام فرمود: هركس در راه ما و براى ما یك بیت شعر بسراید، خداوند براى او خانه اى در بهشت ، بنا مى كند همدلى با عترت امام رضا علیه السّلام به ریّان بن شبیب فرمود: اگر تو را خوشحال مى كند كه در درجات والاى بهشت با ما باشى ، پس در اندوه ما غمگین باش و در شادى ما خوشحال باش . جامع احادیث الشیعه ، ج 12، ص 549 فرشتگان سوگوار امام صادق علیه السّلام فرمود: چهار هزار فرشته نزد قبر سیدالشهدا علیه السّلام ژولیده و غبارآلود، تا روز قیامت بر آن حضرت مى گریند. كامل الزیارات ، ص 119 مجالسى به یاد اَئمّه علیهم السّلام امام رضا علیه السّلام فرمود: هر كس در مجلسى بنشیند كه در آن ، امر (و خطّ و مرام ما) احیا مى شود، دلش در روزى كه دلها مى میرند، نمى میرد. بحارالانوار، ج 44، ص 278 نَفَسهاى تسبیح امام صادق علیه السّلام فرمود: نَفَس كسى كه بخاطر مظلومیّت ما اندوهگین شود، تسبیح است و اندوهش براى ما، عبادت است و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست . سپس امام صادق علیه السّلام افزود: این حدیث را باید با طلا نوشت ! امالى شیخ مفید، ص 338 مجالس حسینى امام صادق علیه السّلام از(فُضیل) پرسید: آیا (دور هم ) مى نشینید و حدیث و سخن مى گویید؟ گفت : آرى فرمود: اینگونه مجالس را دوست دارم ، پس امرِ (امامت ) ما را زنده بدارید. خداى رحمت كند كسى را كه امر و راه ما را احیا كند. وسائل الشیعه ، ج 10، ص 392 احیاء خط اهل بیت علیهم السّلام امام صادق علیه السّلام فرمود: به زیارت و دیدار یكدیگر بروید، با هم به سخن و مذاكره بنشینید و امر ما را: (كنایه از حكومت و رهبرى ) زنده كنید. بحارالانوار، ج 71، ص 352 منبع: چهل حدیث عزادارى، جواد محدّثى تهیه و تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان پی نوشت: 1. در این زمینه ها ر. ك . (فرهنگ عاشورا) از نویسنده .