خانه‌ای در محاصره

خانواده امام حسن عسکری علیه‌السلام در سامرا، الگویی درخشان از «مدرسه امید» بود؛ خانه‌ای که زیر شدیدترین نظارت‌ها اداره می‌شد، اما امنیت، ایمان و اخلاق در آن زنده بود. در شرایطی که نظارت دیجیتال و اضطراب‌های اجتماعی، خانواده‌ها را در بر گرفته، نگاهی به سیره تربیتی امام یازدهم می‌تواند الهام‌بخش باشد.

شبکه اعتماد در دل اختناق

امام عسکری علیه‌السلام بیشتر عمر خود را در سامرا در حصر و مراقبت شدید گذراند. او برای ارتباط با شیعیان، شبکه‌ای از وکلای معتمد ساخت؛ چهره‌هایی مثل عثمان‌بن‌سعید و پسرش محمد بن عثمان که هر دو ثقه و مورد اعتماد امام بودند. (الکافی، ج۱، ص۲۳۰)

پیام امروز: فقط افراد مطمئن را به حریم خانه راه بده، کسانی که راز و حرمت خانه را پاس بدارند.

تولد در سکوت

تولد فرزند امام، حضرت مهدی علیه‌السلام، در نهایت پنهان‌کاری و در شرایطی رخ داد که جاسوسان عباسی در کمین بودند.
امام همه چیز را محرمانه و دقیق طراحی کرد: از حضور حکیمه خاتون به‌عنوان قابله تا اطلاع‌رسانی محدود به خواص.

پیام امروز: امنیت خانه یعنی حفاظت از «اطلاعات حساس»؛ داده‌های حساس را کم‌نما کنید؛ امنیت فرزند، ارزشمندتر است.

معرفی به هسته سخت

امام فرزندش را فقط به جمعی محدود نشان داد (الغیبة، ص۳۵۷).
خانواده‌ها هم بیاموزند: مسائل حساس (از مالی تا تربیتی) فقط برای حلقه‌ی نزدیک است، نه همه.

اخلاق خانوادگی

امام در نامه‌ای به شیعیان، بر تقوا، صداقت، ادای امانت حتی به نیک یا بد و خوش‌همسایگی تأکید کرد (تحف‌العقول، ص۴۸۷). این یعنی هویت دینی باید پیش از هر چیز در رفتار خانوادگی و محله‌ای آشکار شود.

پیام امروز: قولی که به فرزند می‌دهی، امانت است. عمل کن!

نصیحت در خلوت

امام فرمود: «کسی که برادرش را پنهانی اندرز دهد، او را زینت بخشیده؛ و اگر علنی نصیحت کند، خوارش کرده.» (میزان‌الحکمه، ج۴، ص۳۵۹۹)

پیام امروز: تذکر علنی به همسر یا فرزند، به‌جای اصلاح، کرامت را می‌شکند و چه بسا فرد را به لجبازی بکشاند

قاعده طلایی: انتقاد در خلوت، ستایش در جمع.

مرزهای محبت و اقتدار

امام هشدار دادند: «جرأت فرزند بر والدین در کودکی، به نافرمانی در بزرگسالی می‌انجامد.» (میزان‌الحکمه، ج۴، ص۳۶۷۸)
یعنی محبت بی‌حد و مرز که به بی‌انضباطی بینجامد، بذر ناسپاسی آینده است.

درس برای خانواده امروز: محبت باید همراه با مرزهای رفتاری و احترام متقابل باشد. عشق و توجه را نثار کنید، اما بی‌انضباطی را نپذیرید. کودک باید یاد بگیرد که احترام به والدین، شرط بهره‌مندی از محبت آنهاست.

محبت + اقتدار = تربیت پایدار

فرصت رشد در تهدیدها

امام عسکری علیه‌السلام: «هیچ بلایی نیست مگر نعمتی آن را در بر دارد.» (بحارالانوار، ج۷۵، ص۳۷۴)

پیام امروز: خانواده‌ای که امید واقع‌گرا دارد، از بحران‌ها قوی‌تر بیرون می‌آید.