فیبرومها شایعاند؛ یکپنجم خانمها طی سالهای باروری خود دچار فیبروم میشوند و نیمی از خانمها تا رسیدن به ۵۰ سالگی فیبروم را تجربه میکنند. فیبروم در خانمهای زیر ۲۰ سال نادر است و هیچکس علت دقیق آن را نمیداند اما میتواند مربوط به این عوامل باشد:
- هورمونها
- ژنها
فیبرومها میتوانند آنقدر کوچک باشند که فقط با میکروسکوپ دیده شوند و هم میتوانند بسیار بزرگ باشند و تمام فضای رحم را اشغال کنند و چند کیلوگرم وزن داشته باشند. ممکن است فیبروم فقط یکی باشد؛ اما اغلب بیشتر از یکی است.
فیبرومها میتوانند در موارد زیر رشد کنند:
- در دیوارهٔ عضلهٔ رحم (میومتر)
- دقیقاً زیر سطح مخاط رحم (ساب موکوزال)
- دقیقاً زیر مخاط بیرون رحم (سابسروزال)
- روی ساقهای بلند در بیرون رحم یا داخل رحم (پایهدار یا ساقهدار)
علائم رایج فیبرومهای رحمی عبارتند از:
- خونریزی بین دورهها
- خونریزی شدید در طول دوره گاهی اوقات همراه با لختههای خون
- دورههایی که ممکن است طولانیتر از حد معمول طول بکشند
- نیاز به ادرار کردن بیشتر
- گرفتگی یا درد لگن هنگام دورهها
- احساس پری یا فشار در قسمت پایین شکم
- درد هنگام رابطه جنسی
درمان فیبروم به این عوامل بستگی دارد:
- سن شما
- وضعیت عمومی سلامتتان
- علائمی که دارید
- نوع فیبروم
- باردار بودن یا نبودن
- آیا قصد بارداری در آینده دارید یا نه
- محل و اندازه فیبروم
درمان علائم فیبروم:
- ابزارهای داخل رحمی مثل IUD که هورمونهایی ترشح میکنند که به کاهش خونریزی و درد پریود کمک میکنند.
- داروی ترانگزامیک اسید برای کاهش میزان جریان خون
- مکملهای آهن برای پیشگیری از کمخونی ناشی از خونریزیهای سنگین
- مسکنهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای تسکین درد و گرفتگی
- پیگیری و کنترل با سونوگرافی جهت بررسی رشد فیبروم
درمانهای هورمونی که به کوچکشدن فیبروم کمک میکنند:
- قرصهای ضدبارداری برای کنترل خونریزی
- نوعی IUD که هر روز پروژستین با دوز پایین ترشح میکند.
- ترکیبی از داروهای خوراکی برای مهار تولید هورمون با هدف کاهش خونریزی و پیشگیری از علائم شبیه یائسگی
- آمپولهای هورمونی که با توقف تخمکگذاری به کوچکشدن فیبروم کمک میکنند. بیشتر اوقات این درمان فقط در کوتاهمدت به کار میرود تا فیبروم برای جراحی جمع و کوچک شود.
درمانهای جراحی فیبروم:
- هیستروسکوپی: فیبرومهای رحم خارج میشوند.
- ابلیشن اندومتر: برای درمان خونریزیهای زیاد مربوط به فیبروم خصوصاً وقتی فیبرومها کوچکاند و اغلب پریود کاملاً متوقف میشود.
- آمبولیزاسیون شریان رحمی: با این روش جریان خون به فیبروم قطع شده و فیبروم تحلیل میرود و میمیرد. اگر تمایلی به جراحی ندارید یا قصد باردارشدن ندارید این شیوه مناسب است.
- میومکتومی: در این جراحی فیبرومها از رحم خارج میشوند و گزینه خوبی برای کسانی است قصد باردارشدن دارند. این شیوه جلوی رشد فیبرومهای جدید را نمیگیرد.
- هیسترکتومی: در این جراحی رحم به طور کامل خارج میشود و میتواند گزینه خوبی برای کسانی باشد که قصد باردارشدن ندارند، دارودرمانی مؤثر نبوده و کاندید سایر شیوهها نیز نمیباشند.
- ابلیشن رادیوفرکوئنسی: در این روش سوزن ریزی تحت سونوگرافی وارد فیبروم شده و با استفاده از گرما، بافت فیبروم تخریب شده و فیبروم از بین میرود.
شما چه با فیبرومهای رحمی زندگی کنید یا شک داشته باشید که علت پریودهای سنگین و درد لگنتان فیبروم است یا نه نوع و روند پیشرفت علائمی که دارید، سرنخهای زیادی به شما و پزشکتان میدهد تا متوجه شوید در رحمتان چه میگذرد.
پزشکان میگویند پیگیری و بررسیهای مکرر به آنها این امکان را میدهد تا متوجه شوند علائم بیمار چگونه بر زندگی روزمرهاش اثر میگذارد، چه داروهایی را امتحان کرده، چه راهکار و درمانی مفید و مؤثر بوده و چه زمانی علائمش بدتر شدهاند.
تایملاینی که با این پیگیریها ایجاد میشود نشان میدهد پزشک طبق چه الگویی باید بررسی و درمان در نظر بگیرد.
اگر تمام تلاشتان را کردهاید تا با علائم ناراحتکنندهای که دارید، مثل گرفتگیهای دردناک و خونریزیهای شدید هر ماه بسوزید و بسازید، بدانید که تنها نیستید. مطالعهای دریافته به طور متوسط برای هر خانمی بیشتر از ۳ سال طول میکشد تا به درمان مناسبی برای علائم این ضایعات خوشخیم رحمی دست پیدا کند. اما به گفتهٔ پزشکان پریودهای دردناک چیزی نیستند که بتوان آنها را نادیده گرفت.
تاریخ و ویژگیهای پریود هر ماهتان را ثبت کنید
مهم است بدانید که افزایش خونریزی پریود در اثر فیبروم همیشه هم تابع یک الگوی تدریجی نیست. شاید در دو سیکل پریود پشتسرهم، خونریزی سبک باشد و سپس در سیکل بعدی خونریزی بهشدت سنگین رخ بدهدسادهترین علامتی که باید آن را ثبت کنید، تاریخ شروع و پایان پریود هر ماهتان است. پزشکان توصیه میکنند هر ماه یادداشت کنید که پریودتان هر ماه چه تاریخی شروع میشود، چقدر طول میکشد و تمام میشود و همچنین خونریزیتان تا چه اندازه سنگین بوده است.
خونریزی زیاد، درد پریود و طولانی و مکرر شدن پریودها، آشکارترین علائم فیبروم هستند. خیلی از ابزارهای پیگیری مثل ساعتهای هوشمند امکاناتی که دارند میتوانید تاریخ شروع و پایان پریودتان را همراه با علائمی مانند گرفتگیها با کمک آنها ثبت کنید. اپلیکیشنهای مخصوص پریود نیز وجود دارند.
اطلاعات مهمی که پزشکتان از شما میخواهد چیست؟ خونریزیهای غیرمعمول رحم، پریودهای طولانی یا بسیار سنگین یا خونریزی بین پریودها.
مروری بر گزارشهای تحقیقاتی که متمرکز بر خونریزیهای غیرمعمول بود دریافت ۴۶ درصد از زنانی که این علائم را داشتند، هرگز تحت مشاوره پزشکی قرار نگرفتند و ۴۱ درصد نیز باور داشتند درمانی برای علائم آنها وجود ندارد.
اگر فاصله خونریزیهای پریودتان که وادارتان میکند پد بهداشتیتان را تعویض کنید کمتر از ۲ ساعت است پس یعنی باید حتماً به پزشکتان گزارش بدهید.
مهم است بدانید که افزایش خونریزی پریود در اثر فیبروم همیشه هم تابع یک الگوی تدریجی نیست. شاید در دو سیکل پریود پشتسرهم، خونریزی سبک باشد و سپس در سیکل بعدی خونریزی بهشدت سنگین رخ بدهد. در برخی از موارد خاص شاید حتی نیاز به تزریق خون به وجود بیاید.
میزان درد و فشارتان را درجهبندی کنید
بیشتر خانمها به احساس فشار ناشی از نفخ در ناحیه پایین لگن خود که در پریود تجربه میکنند عادت کردهاند؛ اما نفخ و احساس ورمی که طی سیکل قاعدگی از بین نمیرود ممکن است علامتی از فیبروم باشد. همچنین ممکن است نشاندهنده این باشد که برنامه فعلی کنترل فیبرومتان نیاز به تغییراتی دارد.
توصیه میکنیم از معیار ۱ تا ۱۰ برای درجهبندی اثرات علائم پریودتان مثل گرفتگیها و درد لگن استفاده کنید و در مراجعاتی که به پزشک زنانتان دارید این اطلاعات را ارائه بدهید. بدون این ثبت و پیگیری طی روزهای سیکل پریودتان، ممکن است فراموش کنید درد و ناراحتی که داشتید تا چه حد ناراحتکننده و ناتوانکننده بوده است. به همین دلیل ثبت و پیگیری واقعاً لازم است. با این اطلاعاتی که به پزشکتان میدهید او میتواند متوجه شود درمانی که تجویز کرده تا چه اندازه مؤثر است. مثلاً اگر ماههای قبل امتیاز ۷ به دردها و علائم خود داده باشید و اکنون این امتیاز به ۲ رسیده باشید، نشان میدهد درمان شما با جهت درستی پیش میرود.
به هر گونه اختلال خوابی که دارید اهمیت بدهید
ساعتهای هوشمند کمکتان میکنند مشخص شود طی شب چند بار از خواب بیدار میشوید؛ اما علت این بیدارشدنها را نمیگویند. اینجاست که لازم میشود گزارش شخصی خود را داشته باشید: مشخص کنید آیا اختلال خوابتان به دلیل خونریزیهای زیاد پریود است یا درد یا نیاز به ادرارکردن.
پزشک شما باید بداند شما طی شب چند بار نیاز دارید از خواب بیدار شوید و به دستشویی بروید، چون نیاز مکرر به ادرارکردن میتواند ناشی از فشاری باشد که فیبروم به مثانه وارد میکند.
خواب برای سلامتی بسیار مهم است و خیلی از بیماران به دلیل بالارفتن سن نیاز دارند طی شب مکرر از خواب بیدار شوند و به دستشویی بروند. اما خانمها در دهه ۵۰ عمر خود بهطورکلی نباید نیاز به مکرراً ادرارکردن داشته باشند؛ بنابراین پیگیری وضعیت خواب شب میتواند به پزشک نشان دهد درمان فیبروم بیمار تا چه اندازه مؤثر است. مثلاً اگر بیمار به پزشک خود بگوید پیش از درمان، نیاز به دستشویی طی شب آزارش میدادند و مانع خوابش میشدند؛ اما حالا دیگر نیازی نیست برای دستشویی از خواب بیدار شود، پس یعنی روند درمان خوب پیش میرود و فیبروم در حال کوچکشدن یا ازبینرفتن است و علائم با موفقیت کنترل میشوند. در این حالت معمولاً نیازی به اسکن تصویری نیست؛ چون علائم بهبودی دیده میشوند.
به سطح انرژیتان دقت کنید
یک معیار مهم دیگر، میزان انرژی طی روز است. اگر ناگهان وضعیتتان جوری شده که صبحها برای بیدارشدن از خواب مشکل دارید و طی روز به دلیل احساس خستگی و بیانرژی بودن از پس کارهای روزمره خود برنمیآیید، پس میتواند نشاندهندهٔ کمخونی باشد؛ یعنی بدنتان بهاندازه کافی گلبول قرمز ندارد تا اکسیژن موردنیاز بدن را انتقال دهد. کمبود آهن میتواند در اثر خونریزیهای زیاد رخ دهد که یکی از بارزترین پیامدهای فیبروم است.
دقت کنید آیا اغلب روزها احساس خستگی زیاد، سرگیجه و بیحالی یا حتی سرما دارید یا بیانرژی بودن باعث میشود مدام احساس کنید باید بخوابید؟ داشتن این علائم به پزشکتان هشدار میدهد که سطح آهن خونتان را چک کند که با یک آزمایش خون ساده انجام میشود. کمبود آهن آنمی یک اختلال خونی شایع است که اغلب در خانمها به دلیل خونریزیهای زیاد پریود یا به دلیل عوارض گوارشی اتفاق میافتد. پزشک شما باید بداند فیبروم چگونه بر سلامت خون شما اثر میگذارد. اگر سطح آهن خونتان پایین باشد، پزشک مکمل آهن تجویز میکند و ضمناً به پیداکردن علت اصلی میپردازد.
بعد از بررسیها و پیگیریها چه میشود؟
وقتی مقداری اطلاعات در دست داشته باشید، چه با یادداشت دستی و چه با اپلیکیشن، میتوانید در مراجعه به پزشک آنها را ارائه بدهید. اگر در حال حاضر تحت یک برنامه درمانی بابت فیبرومهای رحمتان هستید، این اطلاعات به پزشکتان کمک میکنند ارزیابی کند با این درمان، علائمتان چه تغییری کردهاند و آیا لازم است چیزی عوض شود یا نه.
و اگر هنوز به دنبال این هستید که علت علائمتان چیست، به پزشک متخصص مراجعه کنید که خوب به حرفتان گوش بدهد و شما را بهدرستی ارجاع بدهد. پیگیری علائم و ثبت جریانات بسیار اهمیت دارد. مثلاً شاید مثل برخی از بیماران متوجه شوید هر وقت در زمان پریودتان یا نزدیک به آن استرس و اضطراب دارید، علائمتان بدتر میشود و با گزارش این سرنخها به پزشکتان او میتواند درمان دقیقتری برایتان در نظر بگیرد.
پیام شما به ما