ضعف پاها می‌تواند ناشی از آسیبی در ستون فقرات یا پاها باشد؛ اما علت‌های دیگری نیز می‌توانند باعث ضعف پاها شوند مثل نوروپاتی دیابتی، سرطان، سکته مغزی، میاستنی گراویس و دیگر عوارض.

کشیدگی عضله

آسیب یا استفاده زیاد از عضله می‌تواند منجر به کشیدگی عضله شده و درد ناگهانی یا تأخیری ایجاد کند. در برخی موارد، شاید علائم ضعف و ناراحتی را فوراً بعد از فعالیت بدنی احساس کنید؛ اما در مواردی دیگر ممکن است با تأخیر دچار درد عضله شوید، یعنی یکی دو روز بعد از فعالیت بدنی.

شما معمولاً می‌توانید با استراحت و استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، درد را تسکین دهید و حرکت‌کردن را برای خود راحت‌تر کنید. مطالعات نشان می‌دهند تمرینات قدرتی، به‌محض اینکه قادر به انجامشان باشید، می‌تواند خطر آسیب‌های مزمن و درد و ضعف‌های مکرر را کاهش دهد.

سکته مغزی

سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به قسمتی از مغز مختل می‌شود یا وقتی که یک خونریزی ناگهانی در مغز اتفاق می‌افتد. نواحی گوناگونی از مغز با هم کار می‌کنند تا شما پاهای خود را حرکت بدهید.

. حادثه مغزی عروقی

اصطلاح پزشکی برای سکته مغزی معمولی، CVA یا حادثه مغزی عروقی است. ضعف پاها ممکن است در اثر این عارضه رخ بدهد. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، ناگهانی است و معمولاً فقط یکی از پاها تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.

عبارت کوتاه شدهٔ FAST می‌تواند کمک کند مشخص کنید آیا شما یا شخصی دیگر دچار سکته مغزی شده‌اید یا نه:

. Facial drooping یا افتادگی صورت: یک طرف صورت می‌افتد که شامل پلک یا یک وری شدن دهان می‌شود. اگر فرد لبخند بزند آیا یک سمت صورتش می‌افتد؟

. Arm or leg weakness یا ضعف دست‌وپا: ضعف یک‌طرفه بدن می‌تواند باعث شود چیزی از دستتان بیفتد، هنگام راه‌رفتن شل بزنید یا بر زمین بیفتید. آیا ضعف در هر دو دست یا پاست یا یک‌طرفه است؟

. Speech difficulties یا مشکل در تکلم: سکته مغزی می‌تواند زبان را درگیر کند، آیا تکلم فرد نامفهوم است؟

. Time to call ۱۱۵ یا تماس با اورژانس: اگر پاسختان به سؤال‌های بالا مثبت است پس باید هر چه سریع‌تر اورژانس خبر کنید. زمان، فاکتور مهمی در پیشگیری از آسیب مغزی است. هرگز صبر نکنید و فقط شاهد علائم سکته مغزی نباشید. به این علائم نیز توجه کنید:

. گیجی و منگی

. سرگیجه

. دوبینی

. خواب‌آلودگی

. تهوع و استفراغ

. سردرد شدید

اگر کسی دچار سکته مغزی شود نیازمند درمان و اقدام پزشکی فوری است تا فرصت بهبودی از دست نرود. فیزیوتراپی، توان‌بخشی و گفتاردرمانی می‌تواند به افراد در بازیابی مهارت‌های عملی‌شان بعد از سکته مغزی کمک کند.

. حمله ایسکمیک گذرا (TIA)

سکته مغزی جزئی نیز نامیده می‌شود و زمانی است که جریان خون به مغز مختل می‌شود؛ اما مختصر و مقطعی (برخلاف سکته مغزی کامل که در آن جریان خون برای مدت‌زمان طولانی در مغز مختل شده و باعث آسیب به قسمت‌هایی از مغز می‌شود).

علائم TIA ناگهان ظاهر می‌شود و مشابه علائم سکته مغزی است؛ اما معمولاً در عرض یک ساعت از بین می‌رود. راهی وجود ندارد که متوجه شوید فرد دچار سکته مغزی شده یا TIA، بنابراین باید فوراً اورژانس خبر کنید.

TIA علاوه بر ضعف در پاها شامل این موارد نیز می‌تواند بشود:

. بی‌حسی یا ضعف در صورت یا دست‌ها، خصوصاً در یک سمت بدن.

. اختلال در دید

. مشکل در راه‌رفتن

. سرگیجه

. گیجی

. مشکل در تکلم و درک کلام

. ازدست‌دادن تعادل و هماهنگی بدنی

یک TIA معمولاً علامتی هشداردهنده است که نشان می‌دهد فرد در معرض یک سکته مغزی جدی‌تر است. تقریباً یک‌سوم افرادی که دچار TIA می‌شوند در آینده دچار سکته مغزی می‌شوند.

آسپرین و داروهای آنتی پلاکت برای افرادی که مستعد سکته مغزی هستند تجویز می‌شود.

بیماری‌های خودایمنی

بیماری خودایمنی بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن که باید به ویروس‌ها و باکتری‌ها حمله کند، اشتباها به خودش حمله‌ور می‌شود. بیش از ۱۰۰ نوع بیماری خودایمنی وجود دارد. بیماری‌های خودایمنی که می‌توانند باعث ضعف پاها شوند:

سندرم گیلن‌باره

سندرم گیلن‌باره بیماری است که عصب‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و با سکته مغزی که مغز را درگیر می‌کند متفاوت است. این بیماری بر هر دو طرف بدن اثر می‌گذارد. سندرم گیلن‌باره با گزگز و کرختی در هر دو پا شروع می‌شود و سپس تدریجاً این علائم ظاهر می‌شوند:

. ضعف در کف پاها

. رسیدن ضعف به قسمت بالای پاها

. در نهایت انتشار ضعف در تمام بدن

خطرناک‌ترین پیامد احتمالی سندرم گیلن‌باره اختلال در تنفس است که می‌تواند کشنده باشد.

پزشکان سطح اکسیژن خون در افراد دچار سندرم گیلن‌باره را به‌دقت زیر نظر می‌گیرند. شاید بیمار برای تنفس به دستگاه نیاز داشته باشد تا طی دوره بهبودی به‌اندازه کافی اکسیژن بگیرد.

داروهای سندرم گیلن‌باره می‌توانند علائم را کاهش دهند و بهبودی را سرعت ببخشند. بیشتر افرادی که دچار سندرم گیلن‌باره می‌شوند نجات پیدا می‌کنند؛ اما بعضی ممکن است دچار ضعفی طولانی‌مدت در پاها شوند و تا ماه‌ها و سال‌های این ضعف با شدت متوسط برایشان بماند.

ام‌اس

ام اس یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به پوشش سلول‌های عصبی به نام میلین در مغز و نخاع و چشم‌ها حمله‌ور شده و آن را تخریب می‌کند. ام اس اغلب باعث ضعف در یک پا می‌شود؛ اما ممکن است هر دو پا را نیز درگیر نماید. دیگر علائم حمله ام اس:

. ضعف

. ازدست‌دادن بینایی

. اختلالات حسی

. دیگر مشکلات نورولوژیکی

در ابتدا ممکن است علائم ام اس مبهم باشد. ضعف در یکی از پاها می‌تواند از علائم اولیه ام اس باشد و در طیف خفیف تا شدید قرار بگیرد.

علائم ام اس معمولاً همیشه نیستند. دوره‌های ظاهرشدن علائم ام اس ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشند و سپس دیگر نباشند؛ اما اغلب اثرات دائمی دارند.

اگر علائمی مبهم و دوره‌ای دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید. ام اس یک بیماری جدی و مزمن است؛ اما معمولاً وضعیت اورژانسی ایجاد نمی‌کند. تشخیص ام اس ممکن است زمان بر باشد و تست‌های زیادی باید انجام شود. این بیماری درمان‌های مؤثری هم دارد.

میاستنی گراویس

میاستنی گراویس عارضه‌ای است که باعث ضعف اساسی عضله می‌شود و ناشی از حمله سیستم ایمنی به گیرنده‌های بافت عضله می‌باشد. ضعف در پاها یکی از علائم شایع این بیماری است و دیگر علائم:

. ضعف در عضله پلک

. ضعف در آرواره

. ضعف در بازوها

. ضعف در عضلاتی که برای تنفس به کار می‌روند

هر چند هنوز درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما علائم با درمان قابل کنترل‌اند که شامل داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، مهارکننده‌های استیل‌کولین استراز و تعویض پلاسما (پلاسمافرز) می‌شوند.

بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون عارضه‌ای است که بر مغز و سیستم عصبی اثر می‌گذارد. افرادی که پارکینسون دارند تدریجاً توانایی کنترل حرکات خود را از دست می‌دهند. یکی از علائم پارکینسون ضعف در پاهاست و دیگر علائم:

. حرکات بی‌اختیار

. رعشه

. گرفتگی و سفتی بدن

. مشکل در راه‌رفتن

پارکینسون درمانی ندارد؛ اما علائم با دارو و تغییراتی در سبک زندگی قابل کنترل‌اند.

بیماری‌های عصبی عضلانی

انواع اختلالات می‌توانند سیستم عضلانی را درگیر کرده و منجر به ازدست‌رفتن عملکرد عصب در عضله، ضعف، اسپاسم و سفتی شوند.

دیستروفی عضله

دیستروفی عضله در واقع به گروهی از اختلالاتی گفته می‌شود که باعث ضعفی پیش‌رونده در عضلات بدن از جمله عضلات پا می‌شوند.

شایع‌ترین نوع دیستروفی عضله، دیستروفی عضله دوشن است که معمولاً در پسرها در سنین ۲ تا ۶ سالگی رخ می‌دهد و باعث آتروفی و ضعف عضلات می‌شود. این بیماری درمانی ندارد؛ اما با دارو می‌توان آسیب‌های عضلانی را کاهش داد.

اسکلروز جانبی آمیوتروفیک

ALS بیماری نادر و غیرقابل‌درمان است که معمولاً در عرض چند سال بدتر می‌شود. ALS باعث ضعف بدن می‌شود؛ اما در مغز یا بینایی اختلالی ایجاد نمی‌کند. این بیماری با گزگز و ضعف شروع می‌شود که می‌تواند در پاها باشد. با پیشرفت بیماری معمولاً لرزش‌ها و پرش‌های عضلانی ظاهر می‌شوند.

این بیماری هر دو طرف بدن را درگیر می‌کند؛ اما علائم اولیه ممکن است در یک سمت بدن قابل‌توجه‌تر باشند. ALS باعث ضعف شدیدی در سراسر بدن می‌شود. عضلات دهان هم ممکن است بسیار ضعیف شوند و تکلم را مشکل کنند. تاکنون درمانی برای ALS پیدا نشده است؛ اما علائم با دارو قابل کنترل‌اند تا خستگی، گرفتگی‌های عضلانی و درد کمتر شود. تکنولوژی‌های جدید به بیماران ALS کمک می‌کنند تا از طریق حرکات چشم، ارتباط برقرارکردن برایشان راحت‌تر شود.

عوارض ستون فقرات

عوارض که بر ستون فقرات و نخاع اثر می‌گذارند اغلب باعث ضعف در پاها می‌شوند:

گیرافتادگی عصب

گیرافتادگی عصب در ستون فقرات می‌تواند باعث ضعف و بی‌حسی پاها شود که شاید در یک طرف یا هر دو طرف بدن اتفاق بیفتد. به‌طورکلی گیرافتادگی عصب با گزگز و ناراحتی خفیف تا متوسط شروع می‌شود و به‌آرامی شدت می‌گیرد. گاهی درد و ضعف می‌تواند شدید شود.

گیرافتادگی عصب اغلب ناشی از آرتریت یا التهاب ستون فقرات است. دیگر علائم گیرافتادگی عصب:

. دردی تیز یا دردی بی‌حس‌کننده

. احساس گزگز و سوزن‌سوزن

. دردی که از پشت به پاها می‌زند

. بی‌حسی در پوست

درمان گیرافتادگی عصب شامل فیزیوتراپی، داروی مسکن، داروی ضدالتهاب و تزریق کورتون می‌شود.

سیاتیک

سیاتیک ناشی از التهاب یا فشردگی عصب سیاتیک در پایین ستون فقرات است. سیاتیک علاوه بر ضعف در یکی از پاها این علائم را نیز دارد:

. دردی که به یکی از پاها می‌زند

. درد پایین کمر

. درد در باسن

. کاهش طیف حرکتی

در بیشتر موارد سیاتیک با درمان‌های محافظتی مثل ورزش، استفاده از کمپرس یخ یا کمپرس گرم و داروهای مسکن برطرف می‌شود.

فتق دیسک

فتق یا بیرون‌زدگی دیسک زمانی است که دیسک‌های نرمی که ضربه‌گیری در ستون مهره‌ها هستند پاره شده و بیرون می‌زنند و با فشاری که به عصب‌ها وارد می‌کنند باعث التهاب می‌شوند. این وضعیت می‌تواند باعث ضعف در یکی از پاها شود بعلاوه این علائم:

. بی‌حسی

. گزگز و سوزش در ناحیه موردنظر

. دردی که با ایستادن یا نشستن بدتر می‌شود

علائم فتق دیسک اغلب با استراحت و درمان محافظتی مثل مصرف دارو برطرف می‌شود. شاید فیزیوتراپی هم لازم باشد و برخی از افراد نیاز به عمل جراحی خواهند داشت.

تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی باعث فشردگی نخاع یا ریشهٔ عصب‌ها می‌شود. تنگی کانال نخاعی معمولاً قسمت پایین کمر را درگیر می‌کند و اغلب در افراد سنین بالاتر رخ می‌دهد. اوستئوآرتریت از علت‌های اصلی این عارضه است.

درمان تنگی کانال نخاعی شامل فیزیوتراپی برای تقویت عضلات پا، مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، شل‌کننده‌های عضله و تزریق کورتون می‌شود. در برخی موارد شاید نیاز به عمل جراحی باشد.

ترومای پا و ستون فقرات

یک آسیب تروماتیک به ستون فقرات، پا یا ناحیه لگن می‌تواند منجر به ضعف در پاها شود؛ چون عضله، عصب‌ها یا مفاصل آسیب می‌بینند. خصوصاً آسیب ستون فقرات می‌تواند نسبتاً جدی باشد.

معمولاً یک آسیب تا این اندازه جدی درد زیادی دارد و علائمش ناگهان ظاهر می‌شوند. اما اگر آسیب جدی به ستون فقرات یا عصب نخاعی‌تان وارد شده باشد ممکن است شما احساسش نکنید. درمان بستگی به نوع آسیب و میزان شدت آن دارد.

نوروپاتی

نوروپاتی دردی است حاصل از عصب‌های آسیب‌دیده. علت‌های معمول نوروپاتی شامل دیابت کنترل نشده، مصرف زیاد الکل و کمبود مواد مغذی می‌شود که اگر عصب‌های حرکتی درگیر شوند می‌تواند موجب ضعف پاها شود و گاهی در حرکت‌کردن نیز اختلال ایجاد نماید. علائم نوروپانی معمولاً تدریجاً ظاهر شده و هر دو طرف بدن را درگیر می‌نماید و شامل این موارد می‌شود:

. درد

. ضعف

. بی‌حسی

. گزگز

. ازدست‌دادن حس

اگر احساس ناآشنایی در پاهای خود دارید به پزشک مراجعه کنید. خیلی مهم است که پیش از پیشرفت آسیب، تشخیص داده شود.

نوروپاتی می‌تواند مدیریت شود؛ اما معمولاً کامل درمان نمی‌شود. درمان شامل مصرف داروهای مسکن، داروهای تجویزی و استفاده از چسب‌های لیدوکائین و تزریق می‌شود. در برخی موارد نوروپاتی با جراحی درمان می‌شود.

میوپاتی

بیماری‌های مربوط به عضلات میوپاتی نامیده می‌شوند که معمولاً به‌صورت ضعف در دست‌ها و پاها خود را نشان می‌دهند. نمونه‌هایی از میوپاتی:

. پلی میوزیت (میوپاتی التهابی)

. بیماری لایم (میوپاتی عفونی)

. بیماری تیروئید یا پاراتیروئید

. لوپوس و آرتریت روماتوئید (علت‌های التهابی)

. آمیلوئیدوز

. اختلالات تیروئید (پرکاری یا کم‌کاری تیروئید)

برخی از این عوارض ژنتیکی‌اند و برخی دیگر خیر و ممکن است در دوران کودکی به وجود بیایند و می‌توانند هر دو پا یا یک پا را درگیر کنند.

علائم میوپاتی کم‌کم شروع می‌شود و به‌مرور پیشرفت می‌کند. برخی از انواع میوپاتی ممکن است در عرض چند روز یا چند هفته بعد از شروع شدید شود. میوپاتی با EMG و تست هدایت عصبی قابل‌تشخیص است. درمان نیز شامل استفاده از بریس، فیزیوتراپی و دارو می‌شود.

مشکلات گردش خون

وقتی جریان خون در پاها دچار اختلال می‌شود، باعث ضعف عضله و به‌طورکلی خستگی خواهد شد. دو عارضه مربوط به این نوع مشکل:

. بیماری عروق محیطی: انسدادی کامل یا نسبی در یک یا چند شریان حامل خون از قلب به سراسر بدن رخ می‌دهد. کاهش جریان خون اغلب هر دو پا را درگیر می‌کند؛ اما ممکن است بر دست‌ها نیز اثر بگذارد.

. ترومبوز ورید عمقی: یک لخته خون می‌تواند شریانی را به طور کامل یا نسبی مسدود نماید که معمولاً در پاها یا ران‌ها این اتفاق می‌افتد و باعث کاهش یا قطع جریان خون می‌شود. با بدتر شدن وضعیت، ضعف و تورم و درد احساس خواهید کرد. این عارضه باید هر چه سریع‌تر درمان شود تا جلوی آمبولی که یک اتفاق خطرناک و کشنده است گرفته شود.

کمبود ویتامین B۱۲

ویتامین B۱۲ یا کوبالامین برای عملکرد عصب و مغز ضروری‌ست. کمبود این ویتامین در میان گیاهخواران و افراد سالمند بیشتر است. اگر ویتامین B۱۲ کافی نداشته باشید می‌توانید دچار کم‌خونی و کمبود گلبول‌های قرمز خون شوید که منجر به ضعف پاها و یا ضعف عمومی خواهد شد.

کمبود این ویتامین می‌تواند باعث نوروپاتی نیز بشود و با مصرف مکمل خوراکی یا تزریق قابل مداواست.

مسمومیت دارویی

برخی از داروها می‌توانند باعث ضعف پاها شوند. گاهی دلیل آن بالابودن دوز مصرفی یا واکنش بیمار به دارو است. این داروها:

. داروهای شیمی‌درمانی

. آنتی‌بیوتیک‌های فلوروکینولون

. استاتین‌ها (داروهای کاهنده کلسترول خون)

. داروهای استروئید

. ضدویروس‌ها

سرب، آرسنیک، جیوه و دیگر سموم هم می‌توانند باعث ضعف در پاها شوند. مصرف الکل هم می‌تواند عامل این اتفاق باشد. دیگر علائم و عوارض در اثر مسمومیت دارویی یا در معرض سموم قرارگرفتن:

. دردهای عضلانی

. افزایش وزن

. قند خون بالا

. یک واکنش آلرژیک

اگر بعد از شروع یک داروی جدید دچار ضعف پاها شده‌اید باید به پزشکتان اطلاع بدهید. شاید دچار مسمومیت شده باشید که لازم است مصرف دارو را قطع کنید.

سرطان

سرطان یکی از کم‌احتمال‌ترین علت‌های ضعف پاهاست اما گاهی ضعف پا می‌تواند از اولین علامت‌های یک تومور در مغز یا ستون فقرات باشد.

سرطان می‌تواند به مغز یا ستون فقرات متاستاز بدهد و باعث ضعف در پاها شود. علائم می‌توانند ناگهانی بوده و یک طرف یا هر دو طرف بدن را درگیر کنند. خیلی از تومورها با جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی به طور مؤثر درمان می‌شوند. فشردگی نخاع ناشی از یک تومور متاستازیک ممکن است نیاز به یک درمان فوری با دوز بالای استروئید داشته باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

ضعف پیش‌رونده پا معمولاً نشان‌دهندهٔ یک علت متابولیکی یا نورولوژیکی می‌باشد و همیشه علامتی است که باید به پزشک مراجعه کنید. در بیشتر موارد تشخیص به‌موقع می‌تواند جلوی بدتر شدن وضعیت را بگیرد. شروع ناگهانی علائم می‌تواند به معنی آسیب، عفونت یا مشکلات عروقی باشد که نیازمند درمان فوری است. در موارد زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید یا اورژانس خبر کنید:

. ضعف ناگهانی

. علائم سکته مغزی (افتادگی صورت، ضعف و بی‌حسی دست‌ها و پاها و تکلم نامفهوم)

. ضعف یا کرختی که از پاها شروع شده و بالا می‌آید

. ازدست‌دادن کنترل مثانه یا روده

. مشکوک یا مطمئن بودن نسبت به آسیب نخاعی

. آسیبی که مانع راه‌رفتن می‌شود

. ضعف پا که بعد از تشخیص اخیر سرطان ایجاد شده است.