بسیاری از عوارض دندان میتوانند باعث حساس شدن دندانها شوند، بنابراین اگر این نوع درد را در دندانتان احساس میکنید لازم است به دندانپزشک مراجعه کنید.
علتهای شایع حساس شدن دندانها
تاج دندان، قسمت بالایی خط لثه دارای پوششی بیرونی و سخت یا همان مینای دندان است. ریشهٔ زیر لثه نیز پوششی به نام سمنتوم دارد. زیر این لایهها، مادهای کمتراکمتر و مشبک قرار دارد که دارای کانالهای میکروسکوپیک به نام ریزلوله میباشد.
وقتی مینا یا سمنتوم آسیبی میبیند یا لثه بهشدت فرسوده میشود، عوامل بیرونی از ریزلولهها عبور کرده و به عصبها در حفره مرکزی دندان و ریشه دندان میرسند. در نتیجه ممکن است شما نسبت به عادتهای معمول و بدون درد مثل نوشیدن چای، احساس درد کنید.
هر چیزی که به مینا یا سمنتوم آسیب بزند میتواند باعث حساس شدن دندان شود. علتهای معمول شامل این موارد میشوند:
. پوسیدگی دندان: در پوسیدگی دندان، حفرهها یا نواحی آسیب روی مینای دندان تشکیل میشوند و این میتواند عاج دندان یا دنتین (لایهای از دندان زیر مینا) را در معرض قرار داده و باعث حساس شدن و درد شود.
. فرسایش مینای دندان: بهمرورزمان، اسیدهای موجود در غذاها و نوشیدنیها میتوانند مینای دندان را تخریب و فرسوده کنند و باعث علائمی بشوند.
. ابریژن یا سایش دندان: سایش دندان آسیبی است که در اثر فشارهای فیزیکی یا مکانیکی به دندان ایجاد میشود و میتواند خطوط و ترکهایی در دندان ایجاد کند.
. تحلیل لثه: افزایش سن، ژنتیک و بیماریهای لثه باعث تحلیلرفتن بافت لثه میشوند و دنتین یا عاج و ریشه دندان را در معرض قرار داده و ایجاد درد و حساسیت میکنند.
. ازبینرفتن پُر و روکش و...: بازسازیهای دندان نیز میتوانند بهمرورزمان ضعیف شده و از بین بروند و عاج را در معرض قرار داده و احتمال پوسیدگی دندان ایجاد کنند.
. ترک و شکستگی دندان: شکستگی و ترکخوردن یا ایجاد خط و خطوطی روی مینای دندان میتواند عاج را در معرض قرار داده و اجازه میدهد گرما و سرما و دیگر عوامل به عاج برسند و درد و حساسیت ایجاد کنند.
. درمانهای اخیر دندان: عصبهای ریشه دندان ممکن است بعد از پُر کردن دندان یا بازسازی دندان دچار التهاب شوند که باید در عرض ۴ تا ۶ هفته برطرف شود.
. درست مسواکنزدن: نادرست مسواکزدن میتواند باعث تحلیلرفتن لثه شده و دندان را حساس کند. خیلی محکم مسواکزدن، استفاده از مسواک زبر، با زاویه ۹۰ درجه مسواکزدن بهجای زاویه ۴۵ درجه همگی میتوانند باعث این مشکل شوند.
. محصولات بهداشت دهان: بعضی از دهانشویهها حاوی عناصری هستند که اسیدیته دهان را افزایش داده و به مینای دندان آسیب میزنند. اکثر محصولات سفیدکننده دندان خانگی دارای ترکیبات آسیبزنندهای هستند که باعث حساس شدن دندان میشوند.
. غذاهای اسیدی: مرکبات، گوجهفرنگی، نوشابههای گازدار و خیلی دیگر از غذاها و نوشیدنیها، اسیدیته دهان را بالا میبرند و باعث پوسیدگی و حساس شدن دندان میشوند.
دیگر عوامل
فاکتورهای زیادی میتوانند باعث حساس شدن دندان شده و ریسک این مشکل را افزایش دهند. این عوامل شامل بیماریها و عوارض دندانی و دهانی و عادات بهداشتی میشوند.
سوراخ و حفره
در اثر پوسیدگی دندان ممکن است روی مینای دندان حفرههایی ایجاد شود که ایجاد ترک و شکستگی کرده و در نهایت دندان سوراخ شود. این اتفاق اغلب در مراحل اولیه دردی ایجاد نمیکند؛ اما در صورت تشدیدشدن باعث در معرض قرارگرفتن عاج شده و حساسیت و درد ایجاد خواهد کرد.
بیماری لثه
بیماری خفیف لثه که به آن التهاب لثه یا ژنژیویت میگویند، تدریجاً پیشرفت کرده و به پریودنتیت تبدیل میشود. در پریودنتیت، لثه ملتهب شده و از روی دندان کنار میرود. در نتیجه رباطهای حامی دندان شل شده و عاج و ریشه دندان در معرض قرار میگیرد.
دندانقروچه
دندانقروچه یا بروکسیم زمانی است که دندانها را زیاد رویهم میفشارید یا میسابید. این استرس و فشار مداوم به مینای دندان آسیب میزند و باعث حساس شدن و درد دندان میشود.
سن
با بالارفتن سن، ساختار مینای دندان تغییر کرده و نازکتر میشود که احتمال پوسیدگی دندان و فرسایش مینای دندان و دیگر مشکلات را بیشتر خواهد کرد. لثهها ممکن است با افزایش سن عقب بروند و باعث شوند دندانها کشیدهتر به نظر برسند و ریشه و عاج در معرض قرار بگیرد.
تجمع پلاک و جرم
اگر هر روز مسواک نزنید و از نخ دندان استفاده نکنید، نواری چسبناک از باکتریها روی دندانها تشکیل میشود که بهمرورزمان به جرم یا تارتار تبدیل شده که معمولاً در کنار خط لثه یا در پشت دندانها تشکیل میشود. جرم و پلاک باعث بیماری لثه شده و ریسک پوسیدگی را افزایش میدهند.
خشکی دهان
تولید بزاق دهان مانع تجمع اسید در دهان شده و این اسید را خنثی میکند. خشکی دهان که به معنی کمبود بزاق است، ریسک پوسیدگی دندان، بیماری لثه و دیگر ریسک فاکتورهای حساس شدن دندان را بیشتر میکند.
خشکی دهان یکی از عوارض معمول بسیاری از داروها و رادیوتراپی میتواند باشد و خشکی دهان از علائم سندرم شوگرن نیز میباشد که یک بیماری خودایمنی بوده و بر غدد بزاقی اثر میگذارد.
سیگارکشیدن
سیگارکشیدن یا جویدن آدامس تنباکو علاوه بر مشکلات دیگری که برای سلامتی ایجاد میکند، ریسک پوسیدگی دندان، شلشدن دندان، بیماری لثه و دیگر عوارض دهانی و دندانی که باعث حساس شدن دندان میشود را افزایش میدهد. سیگارکشیدن باعث لکه روی دندان، خشکی دهان و تجمع پلاک و تارتار نیز میشود.
رفلاکس
بیماری رفلاکس با برگشت اسید معده به مری باعث درد و سوزش معده میشود. اگر این اسید به حلق و دهان برسد میتواند به مینای دندان آسیب زده و حساسیت و درد ایجاد کند.
تشخیص و ارزیابی
بهطورکلی اگر دچار حساسیت دندان شدهاید که برطرف نمیشود باید به دندانپزشک مراجعه کنید. دردی تیز و آزاردهنده وقتی هوا به درون میکشید، وقتی غذایی شیرین یا تند میخورید یا وقتی نوشیدنیهای سرد یا گرم مینوشید یا وقتی مسواک یا نخ دندان میزنید، همگی علائمی هستند که نیاز به مراجعه به دندانپزشک دارند. وقتی شما دنداندردی دارید و به دندانپزشک مراجعه میکنید، دندانپزشک معایناتی انجام میدهد تا علت را پیدا کند. دیگر علتهای بالقوه درد نیز بررسی میشوند مثل عفونت دندان. این بررسیها شامل چند مرحله میشوند:
. وضعیت و سوابق پزشکی: دندانپزشک از شما در مورد بیماریهایی که اخیراً یا در گذشته داشتهاید یا درمانهای دندانی که انجام دادهاید میپرسد. این اطلاعات به او کمک میکند فاکتورهایی را که ممکن است ریشه علائمتان باشند شناسایی کند، مثلاً داروهایی که مصرف میکنید یا بیماریهایی که ریسک حساسیت دندان را بالا میبرند مثل دیابت.
. معاینه بالینی: دندانپزشک با ابزارهای تخصصی وضعیت دهان و دندانهایتان را معاینه میکند. ممکن است در این معاینه از دمش هوا (ایربلاست) یا یک محرک سرد برای بررسی واکنش شما استفاده کند.
. معاینه لثه: دندانپزشک با استفاده از یک پروب بسیار ظریف، فضاهای خالی بین دندانها و لثهها (پاکت) را بررسی میکند. پاکتهای بیشتر و لثه ملتهب نشانهٔ بیماری لثه میباشد.
. عکسبرداری با اشعه ایکس: عکس با اشعه ایکس به دندانپزشک کمک میکند ضخامت مینای دندان و میزان آسیب ناشی از پوسیدگی یا حفره و... را بررسی کند.
ازآنجاییکه حساسیت دندان میتواند علامت مشکلی باشد که بدون درمان بدتر خواهد شد، مثل بیماری لثه یا پوسیدگی دندان، مراجعه به دندانپزشک اهمیت دارد. هر چه زودتر مشکل تشخیص داده شود، زودتر درمان صورت میگیرد و جلوی عوارض بعدی گرفته خواهد شد.
درمان حساسیت دندان
درمان حساسیت دندان به علت آن بستگی دارد. درمانهای رایج شامل درمانهای خانگی و غیرخانگی میشوند.
در اثر پوسیدگی دندان ممکن است روی مینای دندان حفرههایی ایجاد شود که ایجاد ترک و شکستگی کرده و در نهایت دندان سوراخ شود. این اتفاق اغلب در مراحل اولیه دردی ایجاد نمیکند؛ اما در صورت تشدیدشدن باعث در معرض قرارگرفتن عاج شده و حساسیت و درد ایجاد خواهد کرد
درمانهای خانگی
دندانپزشک شما ممکن است چند محصول OTC به شما توصیه کند:
. خمیردندان مخصوص دندانهای حساس: خمیردندانهایی مانند سنسوداین حاوی موادی هستند که فعالیت عصب دندان را کنترل میکنند. ضمناً این محصولات دارای فلورایدند و بهمرورزمان استفاده از این محصولات به کاهش علائم کمک خواهد کرد.
. دهانشویه فلوراید: دهانشویه حاوی فلوراید و مواد ضد حساسیت میتوانند به تقویت مینای دندان کمک کرده و حساسیت دندان را کمتر کنند.
. غرغره با محلول آبنمک: غرغره با محلول آبنمک گرم، تورم و التهاب لثه را تسکین میدهد.
درمانهای دندانپزشکی
در کنار استفاده از راهکارهای خانگی شاید نیاز به درمانهای دندانپزشکی نیز داشته باشید تا علت حساس شدن دندانتان برطرف شود.
. درمان با فلوراید: دندانپزشک از ژل فلوراید، ونیر کامپوزیت (کاور جلوی دندان) یا دیگر مواد برای تقویت مینای دندان استفاده میکند.
. پوشاندن دنیتن یا عاج: اگر عاج دندان در معرض باشد، دندانپزشک از موادی مخصوص برای پوشاندن میکروتوبولها استفاده میکند.
. روتکانال: در موارد شدیدتر، دندانپزشک عصب ریشه دندان را خارج میکند تا دیگر دردی احساس نشود.
. جراحی لثه: در مواردی که پسروی لثه زیاد است و ریشه در معرض قرار گرفته، جراح دندانپزشک بافتی از قسمتی دیگر از دهان برمیدارد و آن را به ناحیه مورد نظر پیوند میزند.
. فیشور سیلانت یا شیار پوش
. استفاده از گارد دهان درصورتیکه دندانقروچه میکنید.
پیشگیری از حساسیت دندان
بهترین راه پیشگیری از حساس شدن دندانها، رعایت بهداشت مناسب و حفظ سلامت دهان و دندان است.
. روزی دو بار مسواک بزنید: حداقل روزی دو بار با روش درست مسواک بزنید. برس مسواک باید با دندانها زاویه ۴۵ درجه داشته باشد، بهآرامی مسواک بزنید و از حرکات دورانی استفاده کنید. خیلی زیاد یا محکم مسواکزدن میتواند باعث حساس شدن دندانها شود. همچنین میتوانید از مسواک مخصوص دندانهای حساس استفاده کنید که برسی نرم دارند یا مسواک برقی که سنسور فشار دارد.
. هر روز از نخ دندان استفاده کنید: نخ دندان کشیدن تنها راه تمیزکردن بین دندانهاست. شما باید روزی یکبار از نخ دندان استفاده کنید.
. چکاپهای منظم دندانپزشکی را جدی بگیرید: چکاپ وضعیت سلامت دهان و دندان توسط دندانپزشک به طور منظم میتواند هر علت و عارضهای را زود شناسایی کند. هر شش ماه برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید.
. زیاد آب بنوشید: نوشیدن آب کمک میکند دچار خشکی دهان نشوید، تعادل اسیدی دهانتان حفظ شود و بزاق کافی برای پاکسازی دهان از ذرات غذا و باکتریها داشته باشید.
. سیگار نکشید: ترک سیگار ریسک بیماری لثه، پوسیدگی دندان، خشکی دهان و عوامل مؤثر دیگر در حساسیت دندان را کاهش میدهد.
. کمتر نوشیدنیهای اسیدی و قندی مصرف کنید: نوشابههای گازدار، آبمیوهها (خصوصاً مرکبات)، چای و قهوه و نوشیدنهای قندی میتوانند اسیدیته دهان را افزایش داده و باعث تشکیل پلاک و تارتار شوند.
. تغییراتی در رژیم غذایی ایجاد کنید: محدودکردن مصرف غذاهای اسیدی مثل پرتقال و مرکبات، آبنبات سفت و کربوهیدراتها قندی میتواند جلوی فرسایش مینای دندان را بگیرد. در عوض بیشتر پنیر و ماست و شیر مصرف کنید.
پیام شما به ما