۱. سیاست خارجی ایالات متحده در غرب آسیا؛ طی چهار دهه گذشته، بر یک باور ریشهدار اما ناپایدار استوار بوده است؛ اینکه میتوان منطقهای پیچیده، تاریخی و مقاوم را با قدرت سخت، نظم داد.
۲. اندرو بچویچ، تحلیلگر نظامی و استاد روابط بینالملل، در کتاب خود "جنگ آمریکا برای خاورمیانه بزرگتر، " این پروژه را «جنگی بیپایان» توصیف میکند که هرگز برنده نداشته و نخواهد داشت.
۳. از منظر او، مشکل در اشخاص نبوده؛ نه در جمهوریخواهان و نه در دموکراتها، بلکه در خود «منطق مداخلهگرایی» آمریکا در منطقه است. منطقی که هنوز هم پس از دهها سال شکست، دستنخورده باقی مانده است.
۴. بازآفرینی غرب آسیا بر مبنای منافع آمریکا، رؤیایی که در سال ۱۹۸۰ با «دکترین کارتر» آغاز شد. در واکنش به انقلاب ایران و اشغال افغانستان توسط شوروی، جیمی کارتر برای نخستینبار خلیج فارس را «منطقه منافع حیاتی» خواند و تعهد داد که آمریکا با ابزار نظامی از آن دفاع خواهد کرد.
۵. پس از ۱۱ سپتامبر، بوش پسر پروژه «ملتسازی» را بهراه انداخت. حمله به افغانستان، اشغال عراق، و وعده ایجاد «خاورمیانهای نو» با دموکراسی آمریکایی. اما آنچه رخ داد، تجزیه ساختاری، زایش داعش، جنگهای فرقهای و بیثباتی مزمن بود.
۶. در ادامه همان سیاست، ترامپ در بحران نظامی اخیر میان ایران و اسرائیل نیز نقش حمایتی فعالی ایفا کرد، با این تصور که میتوان تهران را در تنگنای استراتژیک تازهای قرار داد. اما پاسخ متقارن ایران و مهار تدریجی پیامدهای آن نشان داد که اینبار هم معادلات منطقهای دستخوش تحول اساسی نشد.
۷. اندرو بچویچ در تحلیلی بنیادین، علت این ناکامی تاریخی را نه در ناکفایتی عملیاتی، بلکه در توهم قدرت مطلق میداند. بهزعم او «این باور که اگر قدرت کافی به کار گرفته شود، میتوان منطقه را از نو شکل داد، افسانهای خطرناک است که همگان را به شکست میکشاند.»
۸. آمریکا، از کارتر تا ترامپ، ابزارها را عوض کرد؛ از ناو هواپیمابر تا پهپاد، از تحریم تا عملیات ویژه اما آنچه عوض نشد، منطق پشت ماجرا بود. به گفته بچویچ: «ما نه برنده این جنگ بودهایم و نه خواهیم بود و تلاش بیشتر احتمال پیروزی را افزایش نمیدهد.»
۹. امروز، پس از چهار دهه جنگ، تحریم، ائتلاف و عملیات، واقعیتها بهروشنی آشکارند: آمریکا نتوانست کشورهای منطقه را تغییر دهد، اما این کشورها قطعا آمریکا را تغییر دادند. نفوذ سیاسی آمریکا در منطقه با چالشهای جدی مواجه است و مفاهیم مقاومت، اقتدار بومی و استقلال منطقهای وزن بیشتری پیدا کردهاند.
۱۰. در چنین شرایطی، وقتی هنوز از زبان دولتهای آمریکا صدای «تسلیم» شنیده میشود، شاید باید با همان جملهای پاسخ داد که در تهران شنیده شد: «این حرف، برای دهان رییس جمهور آمریکا خیلی بزرگ است.»
پیام شما به ما