در روزهای اخیر و در بحبوحه تنش‌های منطقه‌ای و تهدیدات رژیم صهیونیستی علیه کشورمان، موجی از شایعات، پیام‌های هشدارآمیز ساختگی و عملیات روانی هدفمند در شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده است. این اتفاقات بی‌ارتباط با تحرکات نظامی نیست و نشان از تلاش هدفمند دشمن برای ایجاد ناامنی روانی، احساس کمبود و اختلال در اعتماد عمومی دارد. این دست اقدامات را می‌توان بخشی از یک جنگ روانی (PSYOP) هدفمند دانست که با هدف تضعیف روحیه عمومی، ایجاد سردرگمی و افزایش اضطراب در شهروندان ایرانی طراحی شده‌اند
در این مطلب، به بررسی مصادیق این شایعات، تحلیل پشت‌پرده روانی آن‌ها و ارائه توصیه‌های امنیتی و اجتماعی می‌پردازیم.
۱. شایعه‌سازی برای القای احساس دلهره و ناامنی
در روزهای اخیر، تصاویری از آتش‌زدن لاستیک‌ها، صداهای مهیب بی‌منبع، انتشار عمدی فایل‌های صوتی از جیغ، گریه یا انفجار، در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود. هدف از این اقدامات، ایجاد فضای ترس عمومی و القای این گزاره است که امنیت کشور فروپاشیده یا در معرض تهدید مستقیم قرار دارد.
در حالی‌که بررسی‌های میدانی و اطلاعیه‌های رسمی، هیچ‌کدام از این موارد را تأیید نمی‌کنند، اما تداوم پخش این محتوا باعث تخریب حس اعتماد عمومی و آماده‌سازی افکار برای پذیرش شایعات بعدی می‌شود.
۲. القای قحطی و هجوم به فروشگاه‌ها
پیام‌هایی از شماره‌های ناشناس یا کانال‌های جعلی، مردم را به خرید انبوه کالاهای اساسی ترغیب می‌کنند:
«قراره همه‌چی گرون شه»، «انبارها رو زدن»، «تا شب همه‌چیز تموم میشه»...
این‌ها دقیقاً همان مدل شایعه‌سازی‌هایی است که در دوران کرونا یا ناآرامی‌های اجتماعی گذشته تجربه شد. دشمن با القای کمبود، سعی دارد بازار را ملتهب کرده و مردم را درگیر «خودتحریمی» کند. این مدل از شایعات، باعث بهم‌ریختگی زنجیره تأمین و برهم خوردن نظم روانی بازار می‌شود، در حالی‌که در عمل، هیچ تهدید واقعی در تأمین کالاها وجود ندارد.
در شرایط بحرانی، عکس و فیلم نگیرید. حتی در گروه‌های خانوادگی هم منتشر نکنید. سکوت و اظهار به ندانستن، یکی از مهم‌ترین عوامل تأمین امنیت ملی است.
۳. هشدارهای ساختگی دشمن با هدف اطلاعاتی
ارتش رژیم صهیونیستی اخیراً در بیانیه‌ای رسمی و به زبان فارسی اعلام کرد:
«از مردم ایران می‌خواهیم که از نزدیکی کارخانه‌های نظامی و مراکز پشتیبانی تسلیحاتی دور شوند چون حضور در این مناطق جان آن‌ها را به خطر می‌اندازد.»
این بیانیه که از طریق حساب‌های فارسی‌زبان آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، در ظاهر «هشدار انسانی» است، اما در واقع یک ترفند اطلاعاتی پیچیده است.
بسیاری از کاربران، با شنیدن این پیام، به جست‌وجوی مکان‌های حساس اطراف محل سکونت خود پرداختند؛ از نقشه‌های گوگل گرفته تا سایت‌ها و اپلیکیشن‌های بومی. این رفتار، بدون آن‌که فرد متوجه باشد، موقعیت جغرافیایی، الگوی جست‌وجو، حساسیت محل و حتی اطلاعات احتمالی درباره اماکن نیمه‌محرمانه را برای دشمن افشا می‌کند.
به این روش، «مهندسی کنجکاوی» یا «دام شناختی» گفته می‌شود؛ یعنی دشمن سوالی می‌سازد تا مردم، برای یافتن پاسخ، خودشان اطلاعات طبقه‌بندی‌شده را لو بدهند.
۴. شایعات درباره قطع آب، برق و گاز؛ جنگ روانی با زیرساخت‌ها
در ادامه‌ی موج شایعاتی که فضای کشور را هدف گرفته، پیام‌هایی مبنی بر احتمال قطع هم‌زمان آب، برق و گاز در صورت حمله به تأسیسات نفتی یا پالایشگاه‌ها در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود. این شایعات معمولاً با جملاتی مانند:
«فلان پالایشگاه هدف قرار گرفته»، «برید آب ذخیره کنید»، «شبکه گاز تا چند ساعت دیگه قطع میشه»، یا «احتمال قطعی برق سراسری هست» همراه‌اند.
اما نکته مهم اینجاست:
این‌گونه پیام‌ها هیچ‌گونه منبع رسمی و مستندی ندارند. در عوض، دقیقاً با هدف ایجاد وحشت روانی و ناامیدی زیرپوستی در میان مردم منتشر می‌شوند. با پخش این محتوا، دشمن می‌خواهد زندگی روزمره مردم مختل شود، اعتماد به زیرساخت‌های کشور تضعیف شود و فضای استرس جمعی گسترش پیدا کند.
لازم به یادآوری است که:
زیرساخت‌های حیاتی مانند نیروگاه‌ها، شبکه‌های گاز و آب، دارای سپرهای حفاظتی چندلایه هستند.
در شرایط بحران، سازوکارهای پدافندی و شبکه‌های جایگزین فعال می‌شود و احتمال قطع گسترده به این سادگی نیست.
هدف اصلی از این شایعات، تشدید رفتارهای هیجانی مثل انبار کردن آب معدنی، صف بستن برای پمپ بنزین یا خروج بی‌مورد از خانه است؛ نه اطلاع‌رسانی واقعی.
خانواده‌ها باید دقت کنند که شبکه‌های دشمن، از جمله رسانه‌های فارسی‌زبان معاند، تلاش می‌کنند از همین اضطراب‌ها به عنوان ابزار برهم زدن نظم اجتماعی استفاده کنند.
۵. انتشار ویدیوها و تصاویر منسوب به حملات (اما مربوط به حوادث گذشته)
بازنمایی محتوای آرشیوی به‌عنوان اتفاقات تازه، مصداق روانی-نظامی سیاه (Black Propaganda) است؛ اطلاعاتی کاملاً تحریف‌شده که با هدف ایجاد وحشت و القای حمله قریب‌الوقوع منتشر می‌شود. این روش فشار روانی را گسترش می‌دهد و مردم را در مواجهه با تهدیدی غیرواقعی، ناآماده و مضطرب نگه می‌دارد.
جنگ امروز، فقط جنگ موشک نیست؛ جنگ تصویر، صدا، پیامک و برنامه‌هاست.
۶. ردیابی از طریق موبایل؛ ابزار ترور هدفمند
گزارش‌های معتبر امنیتی حاکی از آن است که رژیم صهیونیستی از ردیابی تلفن همراه به عنوان ابزاری برای ترور دانشمندان، فرماندهان و افراد اثرگذار استفاده می‌کند. در عملیات‌هایی مانند ترور شهید اسماعیل هنیه یا برخی فرماندهان مقاومت، موبایل افراد نقش کلیدی در تعیین موقعیت مکانی و لحظه اقدام ایفا کرده است. بسیاری تصور می‌کنند که با خاموش کردن تلفن در محل حضور، از ردیابی جلوگیری می‌شود، در حالی‌که واقعیت برعکس است. اگر گوشی در نزدیکی محل حساس خاموش شود، آخرین سیگنال و مختصات، قابل ثبت و پیگیری است.
راهکارهای ضروری:
- گوشی همراه باید پیش از حرکت به سمت مقصد و در فاصله‌ای امن خاموش شود
- به هیچ وجه موبایل را به محل‌های حساس نبرید.
- بهتر است از نرم‌افزارهایی مانند واتس‌اپ، تلگرام و برنامه‌های مبتنی بر موقعیت جغرافیایی فقط در محل‌های عمومی استفاده کنید.
- اگر مأموریت خاصی دارید یا در جایگاه حساس نظامی، رسانه‌ای یا امنیتی قرار دارید، استفاده از تلفن‌های امن و ضدردیابی ضروری است.
- از نصب برنامه‌های ناشناس یا نسخه‌های غیراصلی خودداری کنید.
۷. فیلم و عکس نگیرید؛ سکوت تصویری امنیت می‌آورد
در هنگام وقوع انفجار، صدای مهیب یا حرکت مشکوک نظامی، برخی افراد به سرعت گوشی خود را بیرون آورده و شروع به فیلم‌برداری می‌کنند. این رفتار نه تنها خطرناک است، بلکه به دشمن کمک مستقیم اطلاعاتی می‌دهد.
رژیم صهیونیستی از ابزارهای تحلیل تصویر، زاویه نور، بازتاب اشیا و صدا برای تعیین دقیق محل حادثه، نوع تجهیزات، واکنش‌ها و حتی مسیر امداد استفاده می‌کند. بسیاری از حملات در سوریه، عراق و حتی ایران، با استناد به ویدیوهای شهروندان موقعیت‌یابی شده‌اند.
قانون طلایی این است:
در شرایط بحرانی، عکس و فیلم نگیرید. حتی در گروه‌های خانوادگی هم منتشر نکنید. سکوت و اظهار به ندانستن، یکی از مهم‌ترین عوامل تأمین امنیت ملی است.
چطور با این جنگ روانی مقابله کنیم؟
۱. فقط به منابع رسمی اعتماد کنید. از رسانه‌های تأییدشده اطلاعات بگیرید.
۲. جلوی زنجیره شایعه را بگیرید؛ بازنشر نکنید و آگاهانه مقابله کنید.
۳. منطقی رفتار کنید؛ هجوم به فروشگاه یا ترس از قطع اینترنت، دشمن را خوشحال می‌کند.
۴. کنجکاوی امنیتی ممنوع! اگر جایی را نمی‌شناسید، جست‌وجو نکنید؛ شاید بخشی از دام باشد.
۵. به فرزندان و سالمندان آموزش دهید که اخبار فضای مجازی همیشه قابل اعتماد نیست.
آنچه امروز در فضای روانی کشور جریان دارد، بخشی از یک نبرد هوشمندانه اما خزنده است و می‌توان آن‌ها را بخشی از یک جنگ روانی سازمان‌یافته دانست. دشمن با استفاده از ابزارهای اطلاعاتی، روان‌شناختی، رسانه‌ای و تکنولوژیک، تلاش دارد بدون شلیک حتی یک گلوله، ذهن‌ها را تصرف کند و با بهره‌گیری از اطلاعات غلط و ترور روانی در پی تضعیف روحیه ملی و ایجاد آشفتگی در تصمیم‌گیری‌های روزمره است. اگر هوشیار نباشیم، فریب تصاویر، پیامک‌ها و ترس‌های طراحی‌شده را خواهیم خورد.
جنگ امروز، فقط جنگ موشک نیست؛ جنگ تصویر، صدا، پیامک، اپلیکیشن و حتی کنجکاوی ساده‌ی ماست.
پیام شما به ما