هر کسی که دچار این عفونت میشود لزوماً علائم سل را نخواهد داشت. اگر شما مبتلا شوید؛ اما هیچ علامتی نداشته باشید، به آن سل غیرفعال یا سل نهفته میگویند. حدود یکچهارم جمعیت جهان (تقریباً ۲ میلیارد نفر) به سل نهفته مبتلا هستند.
بعضی از افراد ممکن است مدتی طولانی حتی در تمام طول عمرشان سل خاموش داشته باشند، بدون اینکه دچار علامتی از این بیماری شوند.
۵-۱۰% افراد با سل نهفته در طول عمر خود ممکن است به سل فعال مبتلا شوند، بهویژه اگر سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند. سیستم ایمنی ضعیف ممکن است نتواند جلوی تکثیر باکتریها را بگیرد.
علائم و علتها
سل فعال این علامتها را دارد:
. سرفههای شدید (بیشتر از سه هفته ادامه دارند)
. درد در قفسه سینه
. سرفه با خون یا موکوس
. خستگی و ضعف
. بیاشتهایی
. کاهش وزن
. تب و لرز
. تعریقهای شبانه
اگر سل غیرفعال داشته باشید هیچ علامتی نخواهید داشت؛ اما تست سل شما مثبت خواهد بود.
علتهای سل
باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس عامل بیماری سل است. این باکتریها از طریق هوا منتشر میشوند و وقتی تنفس میکنید میتوانند ریههایتان را مبتلا کنند. گاهی هم ممکن است قسمتهای دیگر بدن هم درگیر شوند.
انواع
شایعترین نوع سل، سل ریوی است. اما این باکتریوم میتواند بر دیگر قسمتهای بدن نیز اثر بگذارد (سل فوق ریوی). همچنین شاید در مورد سل میلیاری هم شنیده باشید که در تمام بدن پخش شده و باعث این موارد میشود:
. مننژیت: التهاب غشا مغز
. بیماری پات: سل استخوانی یا سل ستون مهرهها
. آدیسون: عارضهای مربوط به غدد آدرنال
. هپاتیت: معمولاً بهعنوان عارضه درمان دارویی سل
. بیماری خنازیر: تورم غدههای لنفاوی در گردن
سل چگونه پخش میشود؟
سل میتواند به واسطه سرفه و عطسه و حرفزدن و خندیدن فردی که سل فعال دارد منتشر شود. فقط افرادی که عفونت فعال ریه دارند ناقل هستند. معمولاً لازم است مدتزمان طولانی در تماس با فرد ناقل باشید تا سل بگیرید. بیشتر افرادی که باکتری سل را تنفس میکنند میتوانند با این باکتری بجنگند و جلوی رشد آن را بگیرند و این باعث سل خاموش میشود.
عوامل خطر
در شرایط زیر بیشتر در معرض سل خواهید بود:
. در جایی زندگی یا کار میکنید که احتمال انتشار سل وجود دارد مثل زندان، خانه سالمندان، پانسیون و...
. در آزمایشگاه مایکوباکتریولوژی کار میکنید.
سل میتواند به واسطه سرفه و عطسه و حرفزدن و خندیدن فردی که سل فعال دارد منتشر شود. فقط افرادی که عفونت فعال ریه دارند ناقل هستند. معمولاً لازم است مدتزمان طولانی در تماس با فرد ناقل باشید تا سل بگیرید. بیشتر افرادی که باکتری سل را تنفس میکنند میتوانند با این باکتری بجنگند و جلوی رشد آن را بگیرند و این باعث سل خاموش میشود. در جایی زندگی کردهاید که سل شایع است، مثل آمریکای لاتین، روسیه یا اروپای شرقی و آسیا.
. در تماس با کسی بودهاید که سل داشته یا مشکوک به سل بوده.
در شرایط زیر بیشتر مستعد ابتلا به سل فعال خواهید بود:
. مصرف مواد مخدر
. داشتن سیستم ایمنی ضعیف و ناکامل (مثل کودکان و نوزادان)
. داشتن بیماری کلیوی، دیابت یا دیگر بیماریهای مزمن
. پیوند عضو
. تحت شیمیدرمانی بودن
. سوءتغذیه داشتن
. بیماری شغلی سیلیکوزیس (بیماری ریوی ناشی از گردوغبار سیلیس)
. سالمند بودن
تشخیص سل
پزشکان با استفاده از آزمایش خون سل را تشخیص میدهند، و شاید به این تستها نیز نیاز باشد:
. تست خلط و مایع ریوی
. عکسبرداری از سینه
. سیتیاسکن
درمان سل
هم سل فعال و هم سل غیرفعال با انواع خاصی از آنتیبیوتیک درمان میشود. ضمناً بیمار نیاز به ترکیبی از داروها دارد تا عفونتش درمان شود.
این داروها باید طولانیمدت مصرف شوند؛ یعنی چندین ماه. بیمار باید داروها را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید تا به طور کامل از شر باکتریها خلاص شود. خیلی مهم است که دوره درمان کامل شود.
داروهای سل
داروهای خاصی تجویز میشوند:
. ایزونیازید
. ریفامپین
. اتامبوتول
. پیرازینامید
. ریفاپنتین
مدتزمان ریکاوری
بیمار در عرض یکی دو هفته بعد از شروع درمان کمکم حال بهتری خواهد داشت و علائم نیز کمتر میشوند. اما بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز دارد. داروها باید حداقل ۶ تا ۹ ماه مصرف شوند.
چه زمانی مراجعه به پزشک لازم است؟
اگر در معرض سل قرار گرفتید باید زودتر با پزشک مشورت کنید. پزشک میتواند به شما بگوید به چه تستهایی نیاز دارید. اگر دچار هر علامتی از سل شدید باید حتماً آزمایش دهید تا تشخیص قطعی داده شود چون میتوانید سل را به دیگران انتقال دهید.
اگر تحت درمان سل هستید و دارو مصرف میکنید باید هر گونه عارضه جانبی دارویی را به پزشکتان اطلاع بدهید زیر برخی از این عوارض میتوانند خطرناک باشند.
پیشگیری
شما میتوانید با راهکارهای زیر خطر ابتلا به سل را کاهش دهید:
. در محیطهای پرخطر از از ماسک N۹۵ استفاده کنید و به تهویه هوا توجه داشته باشید
. داخل آرنجتان سرفه کنید یا هنگام سرفه جلوی دهان را بپوشانید
. از تماس نزدیک را دیگران پرهیز کنید
. تمام داروهای تجویزی را مصرف کنید
. تا زمانی که کاملاً درمان نشدهاید به کار و مدرسه برنگردید
در بیمارستان مهمترین معیار برای توقف انتشار سل، تهویه مناسب و استفاده از تجهیزات شخصی پیشگیری است
آیا سل واکسن دارد؟
در برخی از کشورها از واکسن سل به نام ب ث ژ استفاده میشود. این واکسن برای کودکان است.
سل چه اندازه شایع است؟
در سال ۲۰۲۰ تقریباً ۱۰ میلیون نفر مبتلا به سل در سراسر دنیا وجود داشت و حدود یک و نیممیلیون نفر در اثر سل جان خود را از دست دادند. سل زمانی یکی از علتهای اصلی مرگومیر در ایالات متحده بود، اما با پیداکردن درمانهای جدید، در دهههای ۴۰ و ۵۰ میلادی تعداد موارد بهسرعت کاهش پیدا کرد. در سال ۲۰۲۱، ۷۸۶۰ مورد سل در ایالات متحده گزارش شد.
در پایان
سل عامل مرگومیرهای زیادی در تمام دنیاست، اما اگر داروها به طور کامل مصرف شوند قابلدرمان میباشد. اگر فکر میکنید در معرض سل بودهاید یا علامتی از این بیماری دارید زودتر به پزشک مراجعه کنید.
پیام شما به ما