با ازدواج مجدد افراد طلاق ‌گرفته که فرزندانی هم دارند، ساختار خانواده‌ها به سمت الگوهای ترکیبی (Stepfamilies) تغییر یافته است. طبق آمار سازمان ثبت احوال ایران، در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۰ درصد ازدواج‌ها، ازدواج مجدد بوده‌اند؛ در حالی‌که این رقم در ایالات متحده به ۴۰ درصد می‌رسد (Pew Research Center, ۲۰۲۳).
در این نوع خانواده‌ها، روابط میان فرزندان ناتنی و والدین جدید، با چالش‌های خاصی مواجه است. این گزارش به بررسی مهم‌ترین این چالش‌ها و راهکارهای مقابله با آن‌ها می‌پردازد.

۱. مهم‌ترین عوامل ایجاد چالش در خانواده‌های ترکیبی

۱-۱. مسائل عاطفی و روانی
•  حسادت و رقابت:
پژوهش‌ها نشان می‌دهند ۶۵٪ از فرزندان ناتنی در آغاز تشکیل خانواده جدید، جایگاه خود را در خطر می‌بینند که منجر به رقابت بر سر توجه والدین می‌شود.
(منبع: Journal of Family Psychology, ۲۰۲۲)

•  سوگ و فقدان:
حدود ۳۰٪ از فرزندان طلاق تا دو سال پس از تشکیل خانواده جدید، نشانه‌هایی از اضطراب یا افسردگی خفیف را بروز می‌دهند.
(منبع: APA, ۲۰۲۱)

۱-۲. تفاوت‌های فرهنگی و نسلی
•  اختلاف در شیوه فرزندپروری
•  شکاف سنی و ناسازگاری نیازها
۱-۳. مسائل حقوقی و اقتصادی
•  توزیع منابع و احساس نابرابری
•  کمبود حقوق قانونی برای فرزندان ناتنی

۲. یافته‌های کلیدی پژوهش‌ها
•  نوجوانان ۱۲–۱۸ سال در خانواده‌های ترکیبی، دو برابر بیشتر از همسالان خود در معرض اختلالات رفتاری هستند (UNICEF, ۲۰۲۳)
•  دختران نسبت به پسران، سازگاری سخت‌تری با مادر ناتنی دارند (Sociological Quarterly, ۲۰۲۱)
•  پس از پنج سال زندگی مشترک، ۷۰٪ خانواده‌های ترکیبی کاهش چشمگیر تنش را گزارش کرده‌اند.

۳. راهکارهای بهبود روابط در خانواده‌های ترکیبی

۳-۱. اقدامات درون‌خانوادگی
•  جلسات منظم گفت‌وگو
•  ایجاد فعالیت‌های مشترک
•  تعیین مرزها و قوانین روشن

۳-۲. حمایت بیرونی
•  مشاوره با روان‌شناس خانواده
•  عضویت در گروه‌های حمایتی و تبادل تجربه

۳-۳. اقدامات سیاست‌گذارانه
•  آموزش پیش از ازدواج مجدد
•  اصلاح قوانین حضانت و ارث

جمع‌بندی
خانواده‌های ترکیبی واقعیتی پررنگ در جامعه امروز هستند که نیازمند سیاست‌گذاری هدفمند، آموزش والدین، و حمایت روان‌شناختی دقیق‌اند. با سرمایه‌گذاری در این سه حوزه، می‌توان زمینه‌ساز ساختن خانواده‌ای امن‌تر، سالم‌تر و پایدارتر شد.

اصلاح فهرست منابع:
۱.  American Psychological Association (۲۰۲۱). Impact of Divorce on Children.
۲.  Journal of Family Psychology (۲۰۲۲). Sibling Rivalry in Stepfamilies.
۳.  Pew Research Center (۲۰۲۳). The Rise of Stepfamilies.
۴.  UNICEF (۲۰۲۳). Adolescent Mental Health in Blended Families.
۵.  Sociological Quarterly (۲۰۲۱). Gender Dynamics in Stepfamilies.
۶.  مرکز آمار ایران (۱۴۰۰). سالنامه آماری، بخش ازدواج و طلاق.
۷.  نورمگز: اسماعیلی، ر. (۱۳۹۸). بررسی چالش‌های فرزندان ناتنی در خانواده‌های ترکیبی تهران. پژوهشنامه جامعه‌شناسی خانواده.