در دنیای پرشتاب امروز، ویدیوهای کوتاه منتشر شده در تیک‌تاک، اینستاگرام ریلز و یوتیوب شورتز به عضو جدانشدنی گوشی‌هایمان تبدیل شده‌اند. کافی‌ست چند دقیقه وقت خالی داشته باشیم؛ ناخودآگاه سراغ این پلتفرم‌ها می‌رود. اما چه چیزی این ویدیوهای چندثانیه‌ای را این‌قدر پرطرفدار کرده و چه تأثیراتی روی ذهن و زندگی‌مان دارند؟  

وقتی زمان کم است
زندگی مدرن پر از لحظه‌های کوتاه شده؛ از پیام‌های سریع تا اخبار فوری. در این میان، ویدیوهای کوتاه مثل یک میان‌وعده سریع عمل می‌کنند: پر از طعم و بدون نیاز به وقت زیاد. طبق پژوهش Costello Creative Group، آدم‌ها دیگر حوصله محتوای طولانی را ندارند و دنبال چیزی‌ هستند که در چشم‌به‌هم‌زدنی حرفش را بزند.  

دوپامین؛ تله‌ای که مغز عاشقش است
علت اعتیاد به این ویدیوها فقط سرعتشان نیست؛ مغز ما هم در این بازی نقش دارد. مطالعه‌ای در Dartmouth Undergraduate Journal of Science نشان می‌دهد که هر بار یک ویدیوی کوتاه می‌بینیم و لذت می‌بریم، مغز دوپامین آزاد می‌کند؛ در نتیجه مثل مواد مخدر یا بازی‌های ویدیویی، هرچه بیشتر می‌بینیم، بیشتر دلمان می‌خواهد.  

همه می‌توانند سازنده ریلز باشند
یکی دیگر از دلایل این تب جهانی، سادگی تولید این ویدیوها است. دیگر لازم نیست کارگردان حرفه‌ای باشی یا استودیو داشته باشی. یک گوشی و چند دقیقه وقت کافی‌ست تا خودت را به میلیون‌ها نفر نشان دهی. گزارشی از Medium می‌گوید این هزینه پایین و سرعت انتشار، نه‌تنها افراد عادی، بلکه برندها و کسب‌وکارها را هم به این میدان کشانده.

تمرکزی که در خطر است
 مطالعه‌ای در ResearchGate، هشدار می‌دهد کسانی که ساعت‌ها پای این محتوا می‌نشینند، در کارهایی مثل درس خواندن یا حل مسئله، زودتر خسته می‌شوند. تحقیقی در PMC با ابزار EEG نشان داده که ذهن ما به پردازش سریع عادت می‌کند و دیگر نمی‌تواند روی موضوعات عمیق و طولانی متمرکز بماند. انگار مغزمان یاد گرفته فقط چند ثانیه به هر چیز نگاه کند و بعد سراغ بعدی برود.

پیش آمده یادتان برود میخواستید چه کار کنید؟
برای دانشجوها و کسانی که دنبال یادگیری‌اند، خبر بدتر است. تحقیقات می‌گویند این ویدیوها می‌توانند حافظه آینده‌نگر را ضعیف کنند؛ یعنی یادمان برود قرار است چه کنیم. مطالعه دیگری در PMC نشان داده که اگر وسط درس خواندن سراغ این ویدیوها برویم، بار ذهنی‌مان زیاد می‌شود و عملکردمان افت می‌کند.  

سلامت روان در تیررس
شاید بدترین ضربه این ویدیوها به حال و روز روحی‌مان باشد. مطالعه‌ای در ScienceDirect نشان داده که نوجوانانی که زیاد در این دنیا غرق می‌شوند، بیشتر دچار استرس، افسردگی و نارضایتی از زندگی می‌شوند. پژوهش PMC هم به پدیده "ترس از جا ماندن" (FOMO) اشاره می‌کند؛ حسی که از فشار به‌روز بودن با این ویدیوها می‌آید.  

تعادل یا تسلیم؟ انتخاب با ماست
ویدیوهای کوتاه مثل یک چاقوی دو لبه‌اند؛ هم سرگرم‌کننده‌اند، هم خطرناک. جذابیت بصری و سرعتشان آن‌ها را محبوب کرده، اما مصرف بی‌رویه‌شان می‌تواند ذهن و روانمان را خسته کند. پژوهش‌ها می‌گویند باید آگاهانه ازشان استفاده کنیم، به‌خصوص برای نوجوانان و دانشجوها که بیشتر در معرض خطرند.