حوثیها تا کنون به بیش از ۱۵ کشتی نفتکش یا تجاری در دریای سرخ حمله کردند و تاثیر مستقیمی روی تجارت جهانی گذاشتهاند. بندر ایلات اسرائیل تقریبا تعطیل شده و بسیاری از کشتیها دیگر تمایلی ندارند که از کانال سوئز برای عبور و مرور استفاده کنند. عملیاتهای این عضو مقاومت آنقدر جدی بوده که ایالات متحده در اولین اقدام خود تصمیم گرفت تا ناو یو اس اس آیزنهاور را بدون سر و صدا از خلیج فارس خارج و به سمت دریای سرخ اعزام کند. اما با پخش شدن این خبرحملات حوثیها متوقف نشد. آمریکا به عنوان دومین اقدام خود خبر از تشکیل ائتلافی چند ملیتی برای مقابله با اقدامات انصارالله صادر و آن را به نام «عملیات رفاه» نامگذاری کرد. طبق ادعای آمریکا کشورهایی مثل انگلیس، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، نروژ، هلند، کانادا، بحرین در این ائتلاف شرکت خواهند داشت.
سوال اینجاست که اقدامات انصارالله چه تاثیرهای منطقهای و جهانی دارد که آمریکا را مجاب کرده تا یک ائتلاف چند ملیتی برای آن تشکیل دهد؟ بنابراین در این گزارش به بررسی ابعاد تاثیر گذاری منطقهای و بینالمللی اقدامات دریایی انصارالله و میزان احتمالی اثرگذاری این ائتلاف چند ملیتی میپردازیم.
خبر تشکیل ائتلاف و واکنش انصارالله
لوید آستین؛ وزیر دفاع آمریکا، روز سه شنبه(۱۱ دسامبر ۲۰۲۳) از ایجاد این ائتلاف ۱۰ کشوری خبر داد که پایگاه عملیاتی آنها در بحرین قرار دارد. همانطور که در مقدمه اشاره کردیم تا کنون بحرین، بریتانیا، کانادا، فرانسه، ایتالیا، هلند، نروژ، سیشل و اسپانیا برای پیوستن به این ائتلاف موافقت کردهاند و از طرف مقابل کشورهایی مثل عربستان و مصر از غایبان عجیب این ائتلاف هستند. قرار است که برخی از آنها در بخشهای جنوبی دریای سرخ، تنگه باب المندب و خلیج عدن به گشت زنی بپردازند و مابقی آنها با اقدامات اطلاعاتی از این نیروهای عملیاتی حمایت کنند.
هماهنگی این ماموریت بر عهده واحد CTF ۱۵۳ (Combine Task Force) خواهد بود، گروهی که در ۱۷ آوریل ۲۰۲۲ به منظور تامین امنیت دریانوردی در دریای سرخ به فرماندهی نیرویی دریایی ایالات متحده آمریکا تشکیل شده و سایر کشورها میتوانند به آن بپیوندند، همچنین باید گفت ظاهرا کشورهایی هم در این گروه عضو هستند که حداقل فعلا نمیخواهند حضور آنها اعلام عمومی شود.
بلافاصله بعد از اعلام این خبر نیروهای مقاومت یمن اعلام کردند که با هر نوع اقدامی که قرار است توسط آمریکا انجام شود مقابله خواهند کرد و مادامی که اسرائیل جنگ را متوقف نکند این اقدامات ادامه خواهد داشت. بعد از اعلام این خبر محمد البخیتی، یکی از مقامات ارشد حوثی، روز سه شنبه در پستی در ایکس(توئیتر سابق) گفت: «حتی اگر آمریکا در بسیج کل جهان موفق شود، عملیات نظامی ما متوقف نخواهد شد». او همچنین گفت: «شرکت در این ائتلاف به عنوان حمایت از عاملان جنایات نسلکشی در تاریخ کشورهای شرکت ثبت خواهد شد و اگر آمریکا در مسیر درست حرکت میکرد، اسرائیل را موظف میکرد که بدون نیاز به گسترش دامنه درگیری، جنایات خود را متوقف کند.» سرلشکر حوثی یوسف المدنی هم در بیانیهای گفت: «هر گونه تشدید تنش در غزه، تشدید تنش در دریای سرخ است... هر کشور یا طرفی که بین ما و فلسطین قرار گیرد، با آن مقابله خواهیم کرد.» اگرچه آنها درهای مذاکره را هم باز گذاشتهاند اما تا این لحظه روشهای دیپلماسی نتوانسته انصارالله یمن را از اقدامات خود منصرف کند.
قدرت و اثرگذاری حملات حوثیها
انصارالله عملیات خود علیه اسرائیل را در ماه اکتبر با پرتاب موشک و پهپاد به مناطق جنوبی اسرائیل آغاز کرد. طبق گزارش ارتش اسرائیل از زمان آغاز جنگ، حوثیها بیش از ۷۰ پهپاد و موشک بالستیک به سمت اسرائیل پرتاب کردهاند که بیش از ۱۰۰۰ مایل از یمن فاصله دارد. پس از آنکه بیشتر پرتابهها توسط اسرائیل و آمریکا رهگیری شد آنها تغییر تاکتیک دادند و بر سواحل نزدیک خود تمرکز کردند. موشکها و پهپادهای تهاجمی را به سمت کشتیهای تجاری مرتبط با اسرائیل پرتاب کردند و بعضی از آنها را توقیف کردند. این حملات بندر ایلات را به طور کامل فلج کرد و طبق گزارش ۸۰ درصد آن عملا تعطیل شده است. علاوه بر آن اکونومیست در گزارش روزهای گذشته خود از توقف ۵۳ درصدی تجارت کانتینری دریای سرخ خبر داد و نشریه گلوبس هم به کاهش ۲۳ درصدی ارزش شرکتهای صهیونیستی اشاره کرد و اداره کانال سوئز هم نسبت به خودداری عبور ۵۵ کشتی از این کانال به دلیل ناامن بودن مسیر و ضرر ۲۷.۵ میلیون دلاری مصر گلایه کرد.
تا کنون حداقل ۱۲ شرکت کشتیرانی ترانزیت از طریق دریای سرخ را به دلیل حملات حوثیها متوقف کردهاند که در بین آنها اسامی برخی از بزرگترین کمپانیهای نفتی و تجاری مثل:,Euronav NV ,BP AP AP Moller-Maersk دانمارک، Hapag-Lloyd آلمان، شرکت کشتیرانی مدیترانه ایتالیا-سوئیس و CMA CGM فرانسه دیده میشود.
البته این تمام ماجرا نیست، به دنبال این حملات بازار نفت و گاز به طور فزایندهای نسبت به این حملات واکنش نشان داد و قیمت ارسال محمولهها به خاطر تغییر مسیر اجباری در حال تغییراست. تا پیش از شروع حملات یمن ۱۰ رصد نفت خام جهان از طریق تنگه باب المندب جابجا میشد و چیزی در حدود ۱۷۰۰۰ کشتی در سال از آن عبور میکردند اما اکنون آنها مجبور به تغییر مسیر هستند و برای مثال کشتی که مقصد آن اقیانوس هند باشد باید ۱۳۰۰۰ کیلومتر مسافت بیشتری طی کنند و سفر آنها سه هفته طولانیتر میشود و این افزایش مسافت تاثیر مستقیمی بر میزان حجم بارگیری کشتی باری یا نفتی، بیمه، سوخت و بسیاری از مسائل دیگر خواهد داشت.
در حال حاضر و به دنبال حملات انصارالله و اختلال مداوم در عرضه گاز طبیعی به اروپا در نتیجه جنگ اوکراین، قیمت گاز طبیعی اروپا ۱۲ درصد، قیمت گاز طبیعی انگلیس ۱۰ درصد و قیمت گاز طبیعی افزایش یافت. قیمت نفت نیز تنها در ۲۴ ساعت گذشته ۴ درصد جهش داشته است.
همچنین باید گفت که در حدود ۱۲ درصد تجارت جهانی از طریق دریای سرخ انجام میشود که از طریق کانال سوئز به دریای مدیترانه متصل میشود. حملات حوثیها با وادار کردن شرکتهای حملونقل به دور آفریقا و تحمیل هزینهها و تاخیرهای بالاتر برای تحویل انرژی، غذا و کالاهای مصرفی، بخش قابلتوجهی از تجارت را تغییر داده است.
طبق گفته شرکت خدمات تحقیقاتی کلارکسون که از بزرگترین کارگزاران کشتیرانی در جهان است، شرکتهای حمل و نقل کانتینری که تاکنون ترانزیت از طریق دریای سرخ را متوقف کردهاند، سهم ۹۵ درصدی از کل ظرفیت حمل و نقل مستقر شده از طریق کانال سوئز را دارند. دادههای ردیابی کشتی جمع آوری شده توسط بلومبرگ نشان میدهد که در حال حاضر تنها یک کشتی کانتینری در دریای سرخ است. بقیه در حال ترک آسیا هستند و به اطراف آفریقا میروند. رایان پترسن، موسس شرکت تدارکاتی فلکسپورت هم در ایکس(توئیتر سابق) گفت: اکنون ۶۷ کشتی کانتینری وجود دارد که در اطراف دماغه امیدنیک تغییر مسیر دادهاند و عبور و مرور ۷۵ کشتی دیگر با تأخیر مواجه شده و منتظر دستورالعملهایی درباره نحوه ادامه کار هستند.
نحوه عملکرد ائتلاف
ایده اصلی فعلا این است که کشتیهای جنگی اعضاء با حمایت دو ناوشکن یو اس اس کارنی و یو اس اس میسون به عنوان عاملی بازدارنده در برابر حملات انصارالله اقدام و اقدامات آنها را متوقف کنند. البته قرار نیست این نیروها لزوما کشتیهای تجاری را اسکورت کنند اما به هر حال در حالت آماده باش خواهند بود.
کشتیهای جنگی این گروه عملیاتی همچنین میتوانند موشکهای پرتاب شده از یمن را منهدم کنند. اما باید به خاطر داشته باشیم که حتی گنبدآهنین با آن همه ادعا و کارایی هم سابقه توقف صد درصدی موشکها را ندارد و زمانی که تعداد موشکهای پرتاب شده زیاد باشد عملکرد این سیستم دفاعی هم به نوعی مختل خواهد شد.
میزان اثرگذاری
میتوان گفت تا کنون شرکتهای تجاری زیاد اطمینانی به این ائتلاف ندارند چراکه در حال اعلام مسیرهای جایگزین برای عبور کشتیها هستند. در همین راستا، گای پلاتن، دبیر کل اتاق بینالمللی کشتیرانی هم به بلومبرگ گفت: زمانی که حضور ائتلاف به طور محسوس موجب افزایش امنیت کشتیرانی در منطقه شد، شرکتهای کشتیرانی ارزیابی برای عبور مجدد از این مسیر را انجام خواهند داد، اما اکنون برای تصمیم گیری در این مورد بسیار زود است. الکساندر ساوریس، مدیر اجرایی شرکت نفتی Euronav NV، در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ گفت تا زمانی که امنیت کشتیرانی در این منطقه تضمین نشود، ما عبور و مرور از دریای سرخ را در حالت تعلیق نگه خواهیم داشت. یکی از تحلیلگران به نام فریعه المسلمی از اندیشکده چتم هاوس هم میگوید انتظار میرود که حملات حوثیها حتی بعد از اعلام تشکیل این ائتلاف ادامه یابد. البته نباید کتمان کرد که حضور کشتیهای جنگی کار را برای انصارالله سخت میکند و به عنوان مثال انجام عملیات هلیبرن مانند آن چیزی که در کشتی گالاکسی لیدر دیدیم دیگر به آن آسانی نخواهد بود اما باید در عین حال توجه داشت ایجاد اختلال در عبور و مرور کشتیها در دریا یکی از راحتترین و کمهزینهترین و در عین حال موثرترین روشهاست. برای ایجاد اختلال در بابالمندب انصارالله به هلیبرن و بالگرد نیاز ندارد و به راحتی با یک دوشپرتاب، مین دریایی و روشهای اینچنینی میتوان عملا رفت و آمد در باب المندب را مختل کرد. بنابراین با توجه به اینکه ایالات متحده به هیچ وجه نمیخواهد جبهه جنگی را به روی خود باز کند و با توجه به پتانسیل عملیات انصارالله به سختی میتوان گفت که این اقدام آمریکا کارآیی تاثیرگذاری بر سلسله عملیات مقاومت یمن داشته باشد.
منابع:
https://www.axios.com/۲۰۲۳/۱۲/۱۴/us-warns-yemens-houthis-stop-red-sea-attacks
https://www.washingtonpost.com/world/۲۰۲۳/۱۲/۱۹/houthi-shipping-red-sea-oil-alliance/
