بخند،تا دنیا بهت بخنده دژى در برابر ناملایمات(2) برای خواندن مقاله ی قبل اینجا را کلیک کنید. 1- حفظ سلامت روان در حوادث ناگوار و ناملایمات زندگى حوادث ناگوار و مصائب و بحران‏ها بخش جدایى‏ناپذیر زندگى دنیوى است و تقریباً همه ی انسان‏ها در زندگى خود با چنین مسائلى روبه‏رو مى‏شوند و این امرى گریزناپذیر است؛ امّا همه ی انسان‏ها در برابر این مسائل، برخورد یكسانى ندارند. برخى در مقابل كم‏ترین سختى و ناگوارى، خود را مى‏بازند و به كام ناامیدى و بیم و اندوه مى‏اُفتند و به غیر از جزع و فزع و گریه و زارى و شكوه و ناله، كار دیگرى نمى‏كنند و نه تنها نمى‏توانند مشكل را برطرف كنند، بلكه بر پیچیدگى و دشوارى آن نیز مى‏افزایند. امّا برخى دیگر در مقابل ناملایمات و مصائب، چون كوه استوارند و از لابه‏لاى سخت‏ترین دشوارى‏ها راهى به سوى جلو پیدا مى‏كنند و مشكل را پشت سر مى‏گذارند. با قاطعیت مى‏توان گفت همه ی مردان و زنان بزرگ و تاریخْ‏ساز و كسانى كه توانسته‏اند نام خود را در تاریخ ثبت كنند و ماندگار شوند، از دسته ی دوم بوده‏اند. انسان‏هاى بزرگ، مشكلات بزرگ نیز داشته‏اند؛ ولى در برابر آنها خود را نباخته و توانسته‏اند با سرپنجه ی تدبیر، اراده، ایمان، صبر، تلاش و مبارزه، در برابر بزرگ‏ترین مشكلات و سخت‏ترین بحران‏ها بایستند و راه خود را به سوى اهداف بزرگ خود باز كنند و بپیمایند. این انسان‏ها در مقابل مشكلات و ناملایمات، زانو نزده‏اند و بیمارگونه ناله نكرده‏اند؛ بلكه سرافرازانه با كمال قوّت و قدرت و در نهایت سلامت و اقتدار، در برابر هر مشكلى مناسب‏ترین راه حل را پیدا كرده و پى‏گرفته‏اند. اگر قرار بود كه انبوه مشكلات و بزرگى مصائب آنان را از پا بیندازد، هرگز حماسه‏اى پدیدار نمى‏گشت و اسطوره‏اى پا نمى‏گرفت و قهرمانى خلق نمى‏شد. راز این استوارى و ماندگارى، سلامت روان است كه بدون آرامش، مفهومى براى آن متصوّر نیست. 2-رهایى از چنگال بیم و اندوه در منابع اسلامى بسیار به این مضمون برمى‏خوریم: آنان كه به ساحل امنیت و آرامش و ایمان رسیده‏اند از دو چیز در امانند: یكى بیم و دیگرى اندوه (لاخَوفٌ َعلیهِم و لا هُم یَحْزَنُون)(4) معمولاً انسان مضطرب، به دلیل این كه از نظر سازمان روانى، به هم ریخته است، انسانى است متزلزل و تزلزل، پایه‏سازِ بیم و هراس است. انسان متزلزل، از یك طرف خود را هر لحظه در معرض سقوط مى‏بیند و از طرف دیگر تكیه‏گاهى براى خود سراغ ندارد تا به آن تكیه كند و از افتادن خویش جلوگیرى نماید؛ ولى انسانِ برخوردار از آرامش كه آرامش خود را در سایه ی باور به تكیه‏گاهى مطمئن و پشتیبانى قدرتمند به دست آورده است و معتقد است كه در همه جا و همه حال و همه وقت، خدا با اوست، دلیلى براى ترسیدن نمى‏یابد. غُصه و اندوه نیز از همین قرار است. انسان، هنگامى اندوهگین مى‏شود كه چیز عزیز و گرانبهایى را از دست بدهد و راه دست‏یابى مجدّد به آن را براى خود بسته ببیند؛ امّا انسان باورمندى كه در سایه ی ایمان و باور به خداوندِ حكیم و قادر به آرامش رسیده است، مى‏داند كه حكیم، بدون مصلحت و حكمت، تصمیم نمى‏گیرد . قادر مطلق مى‏تواند چیزى را كه در برهه‏اى و به خاطر مصلحتى از دست ما رفته، جبران كند و خودِ آن یا بهتر از آن را به ما بازگرداند؛ پس چه دلیلى براى حزن و اندوه باقى مى‏ماند؟ البته حزن و اندوه به عنوان یكى از حالات انسانى در برابر از دست رفتنِ چیزى یا كسى تا آن‏جا كه به درهم‏ریختگى سازمان روانى انسان منجر نشود، خود به خود، پدیده ی مذمومى - كه باید با آن مقابله شود - نیست. پیامبر و امامان در فقدان عزیزان خود، اندوهگین مى‏شدند و مى‏گریستند؛ ولى اوّلاً اندوه آنان به خاطر امور پیش پا افتاده نبود و ثانیاً این اندوه، چنان آنان را بى‏اختیار و از خود بى‏خود نمى‏كرد كه از كارآیى بیفتند و نتوانند راجع به سایر وظایف خود، آن چنان كه باید، عمل كنند. عوامل ایجاد آرامش از نظر قرآن، دست‏یابى به آرامش، تنها از یك راه ممكن است و بس و آن، یاد خداست (ألا بِذِكرِاللَّهِ تَطْمَئِنُّ القُلُوب).(5) «خدا» به عنوان خالق و برپادارنده ی نظام هستى و به عنوان ناظم و سبب آرامش و استقرار آن، تنها حقیقتى است كه یاد آن مى‏تواند به انسان وابسته و نیازمند به این حقیقت یگانه ی بى‏نیاز، آرامش ببخشد و اطمینان را براى او به ارمغان آورد: أنزَلَ اللَّهُ سَكینَتَه عَلى رَسُولِهِ و عَلى المُؤمِنین.(6) از نظر قرآن منشأ آرامش و اعطا كننده ی آن، فقط خداوند است و هیچ كس و هیچ چیز از هیچ منبع و روش دیگرى نمى‏تواند انسان را به آرامش برساند. یاد خداوند، محصول ایمان به خداوند است (الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذكر الله ألا بذكر الله تطمئن القلوب)؛(7) یعنى اوّل باید خدا را باور داشت تا بتوان از ثمره ی اطمینان و آرامش به وسیله ی یاد خدا برخوردار شد. ناگفته پیداست كه منظور از یاد خدا، صرف ذكر زبانى نیست و ذكر حقیقى، ذكر دل است. اگر خداوند به عنوان پدید آورنده و برپا دارنده هستى، در عمقِ وجود هر انسانى، یعنى دل او حضورى دائمى و قوى داشته باشد، هیچ مشكل و مصیبت و حادثه ی ناگوارى نمى‏تواند انسان را به لرزش و لغزش بیندازد و آرامش درونى او را به هم زند. یاد خدا بودن به این معناست كه دائماً متوجّه باشیم عالم طبیعت، مالكى دارد و هدفى و انسان در محضر خداى حكیم، قادر، مهربان و خیرخواهى است كه در سخت‏ترین شرایط، بنده ی خود را تنها نمى‏گذارد و همیشه و همه جا با اوست. خدایى كه بر بندگان خویش از هر والدینى مهربان‏تر است و دوست دارد كه همه به كمال و صلاح و فلاح (رستگارى) برسند. عوامل از بین بَرنده ی آرامش غفلت وگناه كه هر دو در بستر «خدا فراموشى» زمینه ی بروز و رشد پیدا مى‏كنند، از مهم‏ترین عوامل برهم زننده ی آرامش‏اند. انسانِ غافل، خود را، هدف را و مسیر و جهت را گم مى‏كند و انسان بى‏هدف در وادى تحیّر و سرگردانى قدم مى‏زند و سر از گرداب تشویش و نگرانى و اضطراب درمى‏آورد. گناه نیز جز از غافل سرنمى‏زند و دواى هر دو درد، همانا یاد خداست: الا بذكر الله تطمئن القلوب.(8) پانوشت ها: سوره یونس، آیه 62.1 سوره رعد، آیه 28.2 سوره توبه، آیه 26.3 سوره رعد، آیه 28.4 ادامه دارد.... نویسنده:امین ناصح مقالات مرتبط: هفت‏خوان زندگى از زندگی لذت ببرید !!! این خداوند است!!! مهارتی به نام " خنده " روان سالم چگونه است ؟ اسلام و سلامت روان موفقیت از آن كسانی است كه ذهنیت موفق دارند گذشته را رها کن، به آینده بیاندیش