این وصلت مبارک، الگویی متعال برای انتخاب همسر مناسب، برگزاری مراسم عروسی ساده و پایبند به اصول اسلامی، و همچنین شروع یک زندگی مشترک الهی به شمار می‌رود.
انتخاب همسر و خواستگاری
اولین مرحله برای تشکیل یک خانواده انتخاب صحیح است. حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها خواستگاران زیادی داشتند. خواستگارانی بسیار پولدار و با موقعیت‌های اجتماعی بالا. خواستگارانی که حاضر بودند بهترین خانه‌ها و بیشترین امکانات را در اختیار همسر خود قرار دهند. ابوبکر، عمر و عبدالرحمن‌بن‌عوف از خواستگاران حضرت بودند، اما پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله به هیچ‌یک پاسخ مثبت ندادند و می‌فرمود که ازدواج دخترم دست خداست و منتظر ابلاغ خواست او هستم. (علامه قزوینی، فاطمة الزهراء از ولادت تا شهادت، ص۱۹۱)
از سوی دیگر امیرالمومنین علیه‌السلام در پی همسر مناسبی بود، و البته از لحاظ مالی نیز ضعیف بود. مهاجران پیشنهاد دادند که به خواستگاری حضرت زهرا علیهاالسلام برود. حضرت به‌علت وضع نابسامان مالی پیشنهاد را نپذیرفت. ولی مهاجران اصرار کردند. سرانجام امام نزد رسول خدا رفت ولی از روی شرم، نتوانست درخواست خود را بگوید. تا آنکه در مرتبه سوم بالاخره خواسته‌اش را مطرح کرد و حضرت زهراسلام الله علیها را از پدرش خواستگاری کرد. در مقابل پیامبر از او پرسید: آیا چیزی داری؟ علی عرض کرد: ای رسول خدا چیزی جز زره‌ام ندارم. پیامبر، فاطمه سلام الله علیها را به دوازده و نیم اوقیۀ طلا مهریه به ازدواج او درآورد و زره‌اش را به وی باز گردانید. (تاریخ تحقیقی اسلام، یوسفی غروی، ج۲، ص۲۵۱) پس از رضایت پیامبر به ازدواج حضرت زهرا و حضرت علی علیهماالسلام، برخی از مهاجران ناراحت شدند و گلایه کردند. پیامبر در جواب آنها فرمود: من فاطمه را به علی ندادم؛ خدا او را به علی داد. (تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۱)
پس از خواستگاری رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله خطبه عقد را سریع خواندند و فاصله عقد تا عروسی ده ماه طول کشید. (یوسفی غروی، تاریخ تحقیقی اسلام، ج۲، ص۲۵۰)
بنابراین حضرت فاطمه علیهاالسلام بین خواستگاران پولدار و فقیر، کسی را انتخاب کرد که گرچه فقیر بود اما با ایمان و مومن واقعی بود.
مراسم عروسی فرصتی برای تقسیم‌کردن خوشی با دیگران است، نه یک بار مالی و اجتماعی سنگین. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله مراسم عروسی دخترش بدون هیچ تجملاتی با کیفیتی عالی برگزار کردندمهریه و جهزیه
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در میزان مهریه دخترش آسان گرفتند. به نقل از امام رضا علیه‌السلام میزان مهریه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها چیزی به ارزش ۵۰۰ درهم (سکه نقره) ذکر شده است. (بحارالانوار، ج۹۳، ص۱۷۰) امیرالمومنین علیه‌السلام نیز مهریه را با فروش زره‌اش تهیه کرد و در اختیار پیامبر گذاشت.
روایات نقل شده حاکی از آنند که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، مبلغ معینی از مهریه را به بلال سپردند و فرمودند: «با این پول، عطری برای دخترم بخر». مابقی وجه را نیز در اختیار ابوبکر قرار دادند و فرمود: «شما نیز با این پول، اجناس مورد نیاز ضروری برای زندگی دخترم را تهیه کنید.»
همچنین، عمار یاسر و گروهی از صحابه، همراه ابوبکر برای خریداری جهیزیه حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها همراه شدند. لیست جهیزیه‌ای که برای حضرت فاطمه علیهاالسلام تهیه شد شامل موارد زیر بود:
- یک پیراهن به مبلغ ۷ درهم
- چارقدمی به بهای ۴ درهم
- یک قطیفه مشکی از بافت خیبر
- یک تخت‌خواب از برگ خرما
- دو تشک، که رویه آن از کتان ستبر بوده و پرکننده آن یکی از لیف خرما و دیگری از پشم گوساله است
- چهار بالش از چرم طائف که با گیاه اذخر (گیاهی خوشبو) پر شده بودند
- یک پرده از پشم
- یک تخته بوریا از بافت منطقه هجر (نزدیک مدینه)
- یک آسیای دستی
- یک لگن از جنس مس
- یک مشکی از چرم
- یک قدح چوبی
- یک کاسه گود برای دوشیدن شیر
- یک مشک آب
- یک آفتابه زفت‌اندود
- یک سبوی سبزرنگ
- و چند کوزه گلی(شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، صص. ۵۸–۵۹)
در اسلام، مهریه نه یک معامله مادی و نه نمایش قدرت خانواده‌ها نسبت به یکدیگر است، بلکه یک حق شرعی برای زن است که باید با توان مالی داماد هماهنگ باشدهمانطور که مشاهده می‌شود هیچ وسیله اضافی یا کم کاربرد و یا تجملاتی در جهیزیه حضرت زهرا علیهاالسلام وجود ندارد. در اسلام، مهریه نه یک معامله مادی و نه نمایش قدرت خانواده‌ها نسبت به یکدیگر است، بلکه یک حق شرعی برای زن است که باید با توان مالی داماد هماهنگ باشد. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در امر تعیین مهریه دخترش، نمونه‌ای الهی از عدالت، منطق و انسانیت به ما نشان دادند؛ مهریه‌ای که در توان امیرالمومنین علیه‌السلام بود و ایشان نیز آن را قبل از مراسم عروسی پرداخت کرد.
اما متاسفانه در بسیاری از جوامع امروزی، مهریه به یک عامل فشار روانی و اقتصادی برای خانواده داماد تبدیل شده است. مهریه‌های سنگین و غیرمعقول، نه تنها باعث تاخیر در ازدواج جوانان شده، بلکه سبب بروز مشکلات اجتماعی و خانوادگی فراوانی نیز گردیده‌اند. این در حالی است که اسلام، ازدواج را تسهیل و آسان‌کردن زندگی مشترک می‌داند، نه مبدأ دغدغه و فشار.
همچنین، جهیزیه نیز باید مطابق با نیازهای واقعی زندگی و نه به عنوان یک نمایش مادی یا تجملاتی باشد. جهیزیه حضرت زهرا علیهاالسلام الگوی کاملی از این دیدگاه است؛ جایی که تمامی اقلام ضروری برای شروع زندگی وجود داشت و هیچ یک از وسایل بی‌کاربرد یا لوکس جایی در آن نداشت. این رویکرد نه تنها هزینه‌های اولیه زندگی را کاهش می‌دهد، بلکه زوجین را از همان آغاز راه با شرایط واقعی زندگی آشنا می‌کند و پایه‌های خانواده‌ای مستحکم و معنوی را فراهم می‌کند.
بنابراین، بازگشت به سنت‌های پاک اسلامی در تعیین مهریه و تهیه جهیزیه نه تنها از بروز بسیاری از مشکلات اولیه ازدواج جلوگیری می‌کند، بلکه به ایجاد یک فرهنگ ساده، نیازمحور و انسانی در میان جامعه کمک می‌کند.
چگونگی برگزاری جشن عروسی
تقسیم شادی‌ها با دیگران از سنت‌های پسندیده اسلام است. عروسی نیز یکی از لحظه‌های شاد زندگی محسوب می‌شود. در شب عروسی حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها و امیرالمومنین علیه‌السلام، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله به بلال فرمودند: «چون مراسم ازدواج دخترم با پسرعموم است، دوست دارم مطابق سنت عمل کنم و ولیمه بدهم». سپس از او خواست یک گوسفند و پنج مد جو تهیه کند.
غذا آماده شد مردان به مسجد آمده و غذا خوردند. سپس پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله برای زنان غذا فرستادند. (یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الاسلام، ج۲، ص۲۱۴)
شب ازدواج، لحظه‌ای شیرین و پربرکت در زندگی هر کسی است. ولی متاسفانه، برخی این شب را با فراموشی از خدا به گناه آلوده می‌کنندپس از ولیمه رسول خدا به همراه علی به خانه آمده و فاطمه را صدا زدند. سپس پیامبر به دخترشان فرمودند: نزدیک بیا. پیامبر دست حضرت فاطمه علیهاالسلام را در دستان امام علی علیه‌السلام گذاشتند و به دختر خویش فرمود: به خدا قسم که من در حق تو کوتاهی نکرده‌ام و قدر تو را گرامی داشته و تو را به تزویج بهترین فردِ خاندانم در آورده‌ام و به خدا سوگند که تو را به تزویج کسی در آورده‌ام که سید و آقای دنیا و آخرت و از صالحان است. به‌سوی خانه خودتان بروید. خداوند این ازدواج را بر شما مبارک گرداند و کارهایتان را اصلاح کند. (موسوعة التاریخ الاسلام، ج۲، ص ۲۱۵)
مراسم عروسی فرصتی برای تقسیم‌کردن خوشی با دیگران است، نه یک بار مالی و اجتماعی سنگین. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله مراسم عروسی دخترش بدون هیچ تجملاتی با کیفیتی عالی برگزار کردند. اما در جامعه امروز، عروسی‌ها گاه به نمایشگاهی از تجملات تبدیل شده؛ جایی‌که خانواده‌ها برای چند ساعت نمایش، بار قرض‌های سنگین را به‌دوش می‌کشند و گاه حتی اولویت‌های واقعی زندگی را فراموش می‌کنند. در اسلام مراسم عروسی یعنی یک آغاز خوب، نه یک پایان خسته‌کننده. یعنی صرف هزینه برای آینده، نه فقط یک روز.
حاکمیت ارزش‌ها در ازدواج
در امر ازدواج، یکی از مهم‌ترین و در عین حال دشوارترین چالش‌ها، مقاومت در برابر غرق‌شدگی در مادیات و تجملات و حفظ جایگاه ارزش‌ها و معنویت است. این موضوع، هرچند مشکل، اما ضروری و پایه‌ای‌ترین عنصر برای تشکیل خانواده‌ای پایدار و سعادتمند است.
حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها و امیرالمومنین علیه‌السلام، نمونه کاملی از زوجین هستند که ارزش‌های اخلاقی و معنوی را در تمام لحظات زندگی مشترک خود حاکم کردند. آنها از اولین روزهای زندگی، با نگاهی عمیق و معنوی به زندگی، الگویی بی‌بدیل برای همه زوج‌ها شده‌اند.
وقتی در شب عروسی نیازمندی از حضرت زهرا علیهاالسلام لباس طلبید، بدون هیچ تردیدی، پیراهن عروسی خود را به او بخشید. این عمل، نه تنها نشانه‌ای از فداکاری و فضل حضرت بود، بلکه نگاهی به همدلی و تقسیم‌کردن شادی با دیگران است. امیرالمومنین علیه‌السلام نیز هیچ اعتراضی نکرد؛ زیرا برای آنان، انسانیت و اخلاق بالاتر از هر مادیت یا تجملی بود.
شب ازدواج، لحظه‌ای شیرین و پربرکت در زندگی هر کسی است. ولی متاسفانه، برخی این شب را با فراموشی از خدا به گناه آلوده می‌کنند. اما حضرت زهراعلیهاالسلام در شب عروسی نگران بود و وقتی امیرالمومنین علیه‌السلام علت را پرسید. حضرت فرمود:
در عروسی حضرت، هنگامی‌که زنان با دف، شادی می‌کردند، تکبیر نیز گفته می‌شد و یاد خدا فراموش نمی‌گردید. این تلفیق شادی و عبادت، نشانه‌ای از تعادلی است که اسلام در زندگی دارد"درباره وضعیت خود فکر می‌کردم، یاد مرگ و منزل آخر دنیا، یعنی قبر افتادم. امروز از خانه پدر به خانه شما منتقل شدم، اما روزی دیگر از این خانه به سوی قبر و سپس قیامت خواهم رفت. تو را به خدا سوگند می‌دهم، بیا تا در این شب با هم نماز بخوانیم و خدا را عبادت کنیم. "(بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۵۰)
حتی در عروسی حضرت، هنگامی‌که زنان با دف، شادی می‌کردند، تکبیر نیز گفته می‌شد و یاد خدا فراموش نمی‌گردید. این تلفیق شادی و عبادت، نشانه‌ای از تعادلی است که اسلام در زندگی دارد.
وقتی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از امیرالمومنین علیه‌السلام درباره همسرش پرسیدند: «او را چگونه یافتی؟»، حضرت پاسخ دادند:
«چه یاری خوب برای اطاعت از خدا است.» (بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۵۰ )
این جمله کوتاه، تمام ارزش‌های یک زندگی الهی را در خود جای داده است. همسر نه تنها همراه زندگی، بلکه یار معنوی و سدی محکم در برابر گناه و یاری‌کننده در راه خدا باشد.
در جامعه امروز که معمولا ازدواج به یک نمایش اجتماعی تبدیل شده و ارزش‌ها در مقابل تجملات کنار می‌روند، نیاز داریم که به این الگوهای الهی مراجعه کنیم. الگوهایی که در سادگی، معنویت، انسانیت و عبادت زندگی کردند و زندگی خانوادگی را آغازی برای سعادت دنیوی و اخروی می‌دانند.
پیام شما به ما