برای بسیاری از افراد، گفتن "نه" به دیگران یکی از دشوارترین کارها در زندگی روزمره است. این افراد معمولاً عادت کرده‌اند نیازها و خواسته‌های دیگران را در اولویت قرار دهند، حتی اگر به قیمت نادیده گرفتن خودشان تمام شود. کمک کردن به دیگران کار بدی نیست، اما وقتی این کمک بی‌وقفه و بدون بررسی اولویت‌های شخصی انجام شود، می‌تواند به فرسودگی روانی و احساسی منجر شود این گزارش تجربه فردی را بررسی می‌کند که برای یک هفته تصمیم گرفت به خواسته‌های دیگران "نه" بگوید تا خود را در اولویت قرار دهد.

چرا گفتن "نه" دشوار است؟

ترس از درگیری یا طرد شدن یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود افراد نتوانند به راحتی "نه" بگویند. حتی افرادی که در ظاهر صریح و سرسخت به نظر می‌رسند، ممکن است به برخی درخواست‌ها پاسخ مثبت دهند. دلیل این رفتار معمولاً به نیاز عمیق به تأیید و پذیرش برمی‌گردد. جسیکا هانت، درمانگر بالینی، توضیح می‌دهد که این تمایل به "بله" گفتن ممکن است از محیط‌هایی شکل بگیرد که در آن عشق یا امنیت به صورت مشروط ارائه شده است. در چنین شرایطی، افراد یاد می‌گیرند که از خودگذشتگی را به عنوان یک ارزش اصلی بپذیرند و نیازهای دیگران را نسبت به نیازهای خودشان در اولویت قرار دهند. این رفتار می‌تواند به جای کمک به دیگران، به آسیب روانی خود فرد منجر شود.

فداکاری افراطی و مردم‌داری

برای برخی افراد، مردم‌داری و ناتوانی در گفتن "نه" یک واکنش به تروماهای گذشته است. در مواقعی که احساس ناامنی یا تهدید وجود دارد، افراد ممکن است به رفتارهای مطیعانه و مردم‌دارانه پناه ببرند. اما تحقیقات نشان داده‌اند که خودخواهی، از نظر روانی و اجتماعی، نتایج بهتری نسبت به فداکاری افراطی به همراه دارد.
ماریا راس، نویسنده و مدافع همدلی، معتقد است که مردم‌داری معمولاً از ترس ناشی می‌شود، نه از همدلی واقعی. او توضیح می‌دهد که این کار نوعی تسلیم شدن است و معمولاً از نیازهای درونی فرد برای احساس خوب ناشی می‌شود، در حالی که همدلی شامل در نظر گرفتن دیدگاه شخص دیگر است. به همین دلیل، تعیین مرزهای شخصی به شیوه‌ای همدلانه می‌تواند به فرد کمک کند تا بدون احساس گناه، به نیازهای خود توجه کند.

آزمایش یک هفته‌ای برای گفتن "نه"

یکی از افرادی که همواره به خواسته‌های دیگران پاسخ مثبت می‌داد، تصمیم گرفت برای یک هفته به تمام درخواست‌های غیرضروری "نه" بگوید. او این تمرین را فرصتی برای اولویت دادن به نیازهای خود و مقابله با عادت همیشگی "بله گفتن" دید. این تصمیم در ابتدا دلهره‌آور به نظر می‌رسید، اما در نهایت به یک تجربه ارزشمند تبدیل شد.
اولین آزمون "نه گفتن" زمانی پیش آمد که مشتری‌ای درخواست پروژه‌ای با مهلت کوتاه را مطرح کرد. معمولاً این فرد بلافاصله درخواست‌ها را می‌پذیرفت و استرس ناشی از آن را بعدها تحمل می‌کرد. اما این بار، او تصمیم گرفت کمی مکث کند و از خود بپرسد که آیا واقعاً می‌خواهد این کار را انجام دهد یا صرفاً از روی عادت "بله" می‌گوید. او پس از کمی فکر کردن، به مشتری پاسخ داد که در حال حاضر زمان کافی برای انجام پروژه ندارد. مشتری این پاسخ را درک کرد و نویسنده دیگری را برای پروژه پیدا کرد.
در روزهای بعد، موقعیت‌های مشابهی پیش آمد. درخواست‌هایی که معمولاً پذیرفته می‌شدند، این بار با مکث و ارزیابی اولویت‌ها پاسخ داده شدند. این فرد متوجه شد که "نه گفتن" به معنای بی‌احترامی نیست، بلکه نشانه‌ای از احترام به خود است. تمرین "نه گفتن" به او کمک کرد تا تعادل بهتری بین نیازهای شخصی و خواسته‌های دیگران ایجاد کند.
 

مزایای "نه گفتن"

این تجربه نشان داد که گفتن "نه" می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشد. وقتی فرد به درخواست‌های دیگران نه می‌گوید، فضایی برای "بله گفتن" به خواسته‌های واقعی خود ایجاد می‌شود. این تغییر نگرش نه تنها به کاهش استرس کمک می‌کند، بلکه به بهبود روابط شخصی نیز منجر می‌شود، زیرا فرد دیگر از روی اجبار یا احساس گناه به دیگران کمک نمی‌کند. هانت، درمانگر بالینی، پیشنهاد می‌کند که افرادی که نمی‌توانند به راحتی "نه" بگویند، قبل از پاسخ دادن به درخواست‌ها کمی مکث کنند. این مکث کوتاه به فرد اجازه می‌دهد تا اولویت‌های خود را بسنجند و از تصمیم‌گیری‌های عجولانه اجتناب کند. همچنین، تعیین مرزهای شخصی به شیوه‌ای دلسوزانه می‌تواند به کاهش استرس ناشی از "نه گفتن" کمک کند.
 

به خودتان احترام بگذارید

گفتن "نه" به دیگران، به معنای بی‌توجهی یا خودخواهی نیست، بلکه نشان‌دهنده احترامی است که فرد برای خود قائل می‌شود. این مهارت نیاز به تمرین دارد، اما می‌تواند تأثیرات مثبتی بر زندگی شخصی و حرفه‌ای فرد داشته باشد. تجربه یک هفته "نه گفتن" نشان داد که اولویت دادن به خود نه تنها به کاهش استرس و فرسودگی کمک می‌کند، بلکه روابط فرد را نیز بهبود می‌بخشد. در نهایت، گفتن "نه" یک فرصت برای گفتن "بله" به خود است.