اصول عقاید علویان ترکیه علویان ترکیه نیز در زمره افرادی هستند که در باب رسول خدا و ائمه اطهار علیهم السلام دچار غلو و کج اندیشی شده‌اند،با این وجود در نگاهی عمومی، باید گفت علویان مسلمان اند. چون نه از غلات اند و نه از کسانی که یکی از ضروریات دین را انکار کرده باشند. آنان قطعاً سنی نیستند، چون با ارزشهای اهل سنت سرسخت مخالف اند. علویان ترکیه از مذهب اثناعشری اند. ادبیات آنان پر است از اشعاری در مدح دوازده امام که در آنها محبت و وابستگی و ارادت خویش را نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) اظهار می کنند . عقاید علویان و پنج اصل در عقاید علوی‌گری پنج اساس وجود دارد: توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد. الف) توحید وقتی به منابع اصلی، اشعار، زندگی‌نامه و مناقب بزرگان علویان در كتابهای قدیم و جدید نگاه كنیم، در مورد اعتقاد آنان به توحید تردید نخواهیم كرد. توحید اعتقاد به یكی بودن خداوند و شناختن او و بندگی اوست. الله تعالی یكی است، همتا ندارد، قدیم است، اول و آخر ندارد و كیفیت خلقتش هر آن ادامه دارد. آیه «و او هر روز در شأن و كاری است»،همه چیز به او نیازمند است و او به هیچ چیز نیازمند نیست. علویان اعتقاد دارند كه خداوند یگانه است، همتا و شریكی ندارد، مادی و غیرمادی را خلق كرده و حاكم و قادر بر همه چیز است. مۆلف كتاب بویروك توحید را دو قسمت می‌كند: توحید خواص و توحید عوام. توحید عوام، این اعتقاد است كه معبودی جز خدا وجود ندارد. توحید خواص، پذیرفتن این حقیقت با یقین است. از همین رو شاه اسماعیل خطائی در شعری چنین می‌گوید: شاه خطائیم توحید یك دریاست از پیرم شیخ صافی سرمایه ماست كسی كه توحید ندارد از ما نیست توحیدی كه اركان دوازده امام است یك مطلب مهم این است كه در اصول اعتقادات علویان تعبیری هست كه به آن تكیه می‌شود و آن «حق ـ محمد ـ علی» و یا «الله ـ محمد ـ علی» است. این فقط یك شعار نیست، بلكه از یك شعور قوی دینی برخاسته است. در اساس بكتاشیها و علویها خدا، حضرت محمد(صلی ‌الله‌ علیه ‌و آله) و حضرت علی(علیه‌السلام) را خیلی دوست می‌دارند و با عشق عمیق به آنها محبت دارند. این فلسفه اساسی اصول اعتقادات علوی‌گری ـ بكتاشی‌گری است. معاد در دیدگاه علویان اعتقاد داشتن به روز قیامت و حساب و بهشت و جهنم است ب) عدل در حقیقت یكی از صفات الهی عدالت است. در دیدگاه علویان عدل اعتقاد به عدالت الهی و عادل شدن است. كسی كه عادل نیست نمی‌تواند مسلمان شود. خداوند نیز ظلم و ظالم را رد می‌كند. عدالت به معنای لغوی گذاشتن هر چیز به جای خود است. عدالت دو جهت دارد: عدالت الهی و عدالت اجتماعی. عدل الهی به این معناست كه خداوند مطلقاً عادل است و هیچ وقت ظلم نمی‌كند. اما عدالت اجتماعی نیز به معنای تأسیس عدالت در جامعه و اجرای قوانین خداوند است. ج) نبوت 1. نبوت عامه علوی‌گری در مورد نبوت، چه نبوت عامه و چه نبوت خاصه، هیچ شكی ندارد. و ما در اینجا نمونه‌هایی از آن منابع را نقل می‌كنیم: نبوت وظیفه الهی و نمایندگی ربانی است. خداوند برای اینكه به بندگان خود، راه راست را نشان دهد و احكامی را كه سعادت آنها را تأمین می‌كند انبیا را مبعوث نمود. از حیث وظیفه میان پیامبران فرقی نیست و همه آنها موظف به تبلیغ هستند. درویش محمد از شعرای قرن هفدهم چنین می‌گوید: صد و بیست و چهار هزار پیامبر حق است ولی هیچ‌كدام آنها مانند محمد نیست ارواح آنها هم از ازل پاك است انجیل، زبور، تورات، ق قرآن نازل شد 2. پیامبران اولوالعزم؛ صاحبان شریعت برخی از پیامبران نسبت به برخی دیگر از حیث مقام و منزلت برترند. به این پیامبران كتاب داده شده و صاحبان شریعت‌اند. اینان پنج تن از پیامبران خدا، حضرت محمد و عیسی و موسی و ابراهیم و نوح(صلوات‌الله‌علیهم) می‌باشند. 3. نبوت خاصه در ولایت‌نامه حاج بكتاش ولی، بعد از حمد و ثنای خداوند به پیغمبر و نسل او صلوات و سلام فرستاده می‌شود.در مقالاتی كه منسوب به حاج بكتاش ولی است، چنین آمده است: خداوند وقتی كه حضرت آدم را خلق كرد‌، امر فرمود كه به عرش نگاه كند. وقتی كه نگاه كرد، دید كه آنجا نوشته شده: «لا اله الا الله محمد رسول الله». از خداوند پرسید: خدایا محمد كه رسول توست كیست؟ خداوندی كه حی و قیوم است چنین جواب داد: «‌او حبیب من است». د) امامت 1. معنای امام و امامت عقاید علوی بر اساس امامت استوار است. مقام امامت بعد از مقام خدا و حضرت محمد(صلی ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله) مهم‌ترین مقام است. امامت حضرت علی(علیه‌السلام) الهی است. از این جهت دوست داشتن خدا، دوست داشتن حضرت علی(علیه‌السلام) است و دوست داشتن حضرت علی(علیه‌السلام) دوست داشتن خداست. بعد از حضرت علی(علیه‌السلام)، امامت به فرزند او انتقال یافته است. امامان حقیقی دوازده تن هستند. امام نخست حضرت علی(علیه‌السلام) و آخرین امام از نوادگان علی(علیه‌السلام)، حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) است. امامت یعنی اعتقاد به اینكه بعد از پیامبر اكرم(صلی ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله)، امامان جانشینهای آن حضرت هستند و دوازده امام جانشینهای واقعی هستند. 2. ادله امامت ائمه اهل‌بیت(علیهم‌السلام) كه وارث این مقام هستند یكی از نویسندگان علوی در كتاب خود روایتی را به این مضمون نقل كرده است: كسی كه دعا می‌كند، اگر به حضرت محمد و به اهل‌بیت او صلوات و سلام نفرستد، دعای او قبول نمی‌شود. بیشترین نامی كه علویان بر بچه‌های خودشان می‌گذارند، نام علی است. عقاید علوی بر اساس امامت استوار است. مقام امامت بعد از مقام خدا و حضرت محمد(صلی ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله) مهم‌ترین مقام است. امامت حضرت علی(علیه‌السلام) الهی است. از این جهت دوست داشتن خدا، دوست داشتن حضرت علی(علیه‌السلام) است و دوست داشتن حضرت علی(علیه‌السلام) دوست داشتن خداست در كتاب بویروك هم در مورد اینكه حضرت محمد(صلی ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله) و حضرت علی(علیه‌السلام) از یك نور خلق شده‌اند، چنین نقلی آمده است :حضرت محمد(صلی ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله) چنین فرمود: ما با علی از یك نور هستیم. من شهر علم هستم و علی در آن است. و علی در دنیا و آخرت برادر من است و ما با او از یك گوشت و خون و روح هستیم و تمام اسرار ما یكی است و هر كس من ولی او هستم علی هم ولی اوست. در قرآن كریم، آیه سوم سوره مائده، چنین آمده است: ...امروز كسانی كه كافر شدند از دین شما نومید گردیده‌اند. پس، از ایشان مترسید و از من بترسید. امروز دین شما را برایتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را برای شما برگزیدم.... از روایات استفاده می‌شود كه این آیه در روز غدیرخم نازل شده است. به این آیه در كتابهای علویان هم استشهاد كرده‌اند كه نشان‌دهنده شناخت عمیق آنان درباره ادله امامت است. هـ) معاد در علوی گری اعتقاد به معاد هم از مسلّمات است. با پژوهش در تمام کتابها و اشعار و در تحقیقات میدانی و مصاحبه با دده ها و علما و تحصیل کرده های آنها، به این نتیجه رسیده اند که اعتقاد به معاد و زندگی بعد از مرگ، از اصول دین علوی گری محسوب می شود. معاد در دیدگاه علویان اعتقاد داشتن به روز قیامت و حساب و بهشت و جهنم است. فرآوری: پناهنده بخش اعتقادات شیعه تبیان منابع: 1) پایگاه تخصصی مقالات مجمع جهانی شیعه شناسی 2) پایگاه اطلاع رسانی حوزه 3) نشریه زمانه مطالب مرتبط: آیا علویان کافرند؟ خالق "آنگاه هدایت شدم" در تبیان علویان چه کسانی هستند؟