در بخش‌هایی از قرآن، به جنبه‌های مختلف جهان طبیعت پرداخته شده است. در این بین، دیدگاه‌های قابل توجهی پیرامون پدیده‌های جغرافیایی و هیدرولوژیکی وجود دارد که بیانگر درک عمیق‌تر از دانش موجود در عصر نزول وحی است.

ابوالقاسم شکوری
دوشنبه ۲۵ دی ۱۴۰۲ - ۰۰:۰۰
پدیدۀ هالوکلین و اعجاز قرآن

یکی از جنبه‌های شگفت‌انگیز قرآن اشاره به حائل میان دو دریا است. خداوند در سوره فرقان، آیۀ ۲۳ می‌فرماید:

وَهُوَ الَّذِی مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَیْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَّحْجُورًا ‌

«اوست که دو دریا به هم بیامیخت: یکی شیرین و گوارا و دیگری شورابی سخت گزنده. و میان آن دو مانعی و سدی استوار قرار داد.»

این آیه به یک پدیدۀ طبیعی جالب اشاره می‌کند که در زمان نزول قرآن کاملاً درک نشده بود. اشاره به مانعی که دو آب را از هم جدا می‌کند و هر کدام ترکیب و طعم منحصر به فرد خود را دارند.

بررسی توضیحات علمی پشت این پدیده، فرصتی برای درک بیشتر حکمت قرآن و توانایی آن در انتقال دانش عمیق فراتر از زمان خود را فراهم می کند.

دانشمندان کشف کرده‌اند که در جایی که رودخانه‌های آب شیرین با توده‌های آب شور مانند اقیانوس‌ها یا دریاها برخورد می‌کنند، یک منطقه اختلاط قابل مشاهده وجود دارد که به آن خور می‌گویند. در مصب‌ها، تراکم‌های مختلف آب و سطوح شوری مانعی ایجاد می‌کنند که اغلب به آنها هالوکلین (شوری‌شیب) گفته می‌شود که مانع از ترکیب کامل آب شیرین و آب شور می‌شود. این تقسیم‌بندی طبیعی به حفظ ویژگی‌های متمایز هر آب، ثبات اکولوژیکی و حمایت از اکوسیستم‌های متنوع دریایی و آبی کمک می‌کند. توضیح علمی این پدیده با تصویر قرآنی همخوانی دارد و هماهنگی جذابی را بین متن دینی و درک ما از جهان طبیعی نشان می‌دهد.

قرآن نه تنها به حائل بین دو دریا اشاره می‌کند، بلکه بر خلق معجزه‌آسای منابع آب شیرین در گسترۀ وسیع آب‌های شور نیز تأکید می‌کند. در سوره فرقان (آیات ۴۹_۴۸) بر نقش خداوند در تبدیل آب باران به منبع حیات و بقای انسان تاکید شده است:

وَهُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا، لِّنُحْیِیَ بِهِ بَلْدَةً مَّیْتًا وَنُسْقِیَهُ مِمَّا خَلَقْنَا أَنْعَامًا وَأَنَاسِیَّ کَثِیرًا ‌

«اوست که پیشاپیش رحمت خود بادها را به مژده‌دادن فرستادن. و از آسمان آبی پاک نازل کردیم، (۴۸) تا سرزمین مرده را بدان زندگی بخشیم و چارپایان و مردم بسیاری را که آفریده‌ایم بدان سیراب کنیم.»

آموزه‌های قرآنی در مورد تولید و توزیع آب شیرین با درک علمی هم‌خوانی دارد و بر هماهنگی بین ایمان و دانش علمی تاکید دارد.

این مرجع با چرخۀ هیدرولوژیکی، یک فرآیند اساسی در طبیعت است که شامل تبخیر آب، تشکیل ابرها، و بارش باران پس از آن است، که منابع آب شیرین در خشکی را دوباره پر می‌کند.

آموزه‌های قرآنی در خصوص تولید و توزیع آب شیرین با درک علمی همسوست و بر هماهنگی بین ایمان و دانش علمی تأکید می‌کند.

توصیفات قرآنی پدیده های جغرافیایی و هیدرولوژیکی هماهنگی قابل توجهی با دانش علمی دارد. مشاهدات دقیقی که قرن ها پیش در قرآن انجام شده است با درک امروزی ما از این فرایندهای طبیعی هماهنگ است. اشاره به مانع بین دو دریا و ایجاد منابع آب شیرین نشان‌دهندۀ درک سیستم‌های اکولوژیکی، تراکم آب و چرخۀ هیدرولوژیکی است که از زمان خود جلوتر بود. همسویی بین آموزه های قرآنی و اکتشافات علمی این استدلال را تقویت می کند که قرآن دارای معارف عمیقی است که شکاف بین دانش و دین را پر می‌کند. آن یک رویکرد جامع به دانش را تشویق می کند، این مسأله، رویکرد کلی‌نگر به دانش را تشویق می‌کند، و درک عمیق‌تری از تعامل بین ایمان و عقل و ظرفیت هر دو برای کمک به درک ما از طبیعت را پرورش می‌دهد.

برچسب‌ها

پربازدیدها

پربحث‌ها