آن سوی خطّ زندگی گاهی می‏توان بستری از اخلاق گشود، كه جای حضور دیگران هم باشد و گاهی می‏توان جاده‏ای از همزیستی كشید، كه خیلی‏ها با انسان «همراهی» كنند. آن بستر و این جاده، با روحیّه ی نوع دوستی و مردم خواهی گشوده و كشیده می‏شود و آن كه در پیله ی «خود» گرفتار باشد، زمینه ی همزیستی‏اش با دیگران، بسیار اندك خواهد بود، یا هیچ! برخورد مناسب و روحیه ی همزیستی و وسعت نظر و رفتار كریمانه، یك «سرمایه» است. با این سرمایه می‏توان به «سود»ی رسید كه گاهی از ثروت، ساخته نیست و این، حكمتی است كه در سخن پیشوایان آمده است. از اسوه ی اخلاق و كمال، حضرت رسول(ص) چنین روایت است كه فرمود: «ای فرزندان عبدالمطّلب! شما با ثروت و دارایی‏تان نمی‏توانید به همه ی مردم برسید و تكریمشان كنید. پس با گشادگی چهره و اخلاق نیك با آنان برخورد كنید».1 این، یعنی جایگزینی اخلاق به جای مال، و برخورد نیكو به جای عطا و بخشش؛ چرا كه همان كارآیی و جاذبه و گره‏گشایی‏ای كه در «مال» است، و بلكه بیشتر، در «اخلاق» نیز هست. به جلوه‏هایی از این روحیه ی كمال، كه مدار و محور جاذبه‏های دیگر است، اشاره می‏شود: 1.حق‏شناسی و حق‏گزاری «حق» مقوله‏ای دو جانبه است. اگر از دیگران انتظار است كه حق ما را بشناسند و مراعات كنند، ما نیز باید حق‏شناس و حق‏گزار دیگران باشیم. این جاده، دو طرفه است و در هر دوسو، وظایف و تكالیف و حقوقی است كه اگر شناخته و عمل شود، رابطه‏ها بسیار نیكوتر و مطلوب‏تر خواهد بود. از پیامبر اكرم(ص) روایت شده كه فرمود: «مؤمن، هفت حق بر گردن برادر مسلمانش دارد كه از سوی خدا تعیین شده است: یكی آن‏كه در پیش رو، احترامش كند؛ دیگر آن‏كه در دل، به او مهر بورزد؛ سوم آن‏كه در مال خود نسبت به او ایثار داشته باشد، نیز غیبت او را حرام بشمارد، هنگام بیماری به عیادتش برود، پس از مرگ، در تشییع جنازه ی او شركت كند و پس از فوت او درباره‏اش جز خیر و نیكی نگوید».2 2. خوش برخوردی آن‏قدر در آموزه‏های دین و توصیه‏های پیشوایان آسمانی ما از «حُسن خلق» ستایش شده كه شگفتی‏آور و تشویق‏كننده و انگیزه‏آفرین است. از خوش‏رویی، خوش‏خویی، خوش‏گویی، خوش‏رفتاری، خوش‏پنداری، خوش همسایگی و ... بسیاری از این «خوش»ها در متون روایات، تمجید شده و از اهل ایمان خواسته‏اند كه این‏گونه باشند تا كارشان «عبادت» و «حسنه» به شمار آید و نزد پروردگار، پاداش یابند. شاید باور نكنید، ولی حتی لبخند زدن به چهره ی دیگری (31046)، یك كار نیكو به شمار می‏آید. این سخن حضرت باقر(ع) است كه فرمود: «لبخند زدن شخص به روی برادر مؤمنش، عملی صالح (مستوجب پاداش خداوند) است».3 این شیوه، «مرام‏نامه» ی زیستن با دیگران را حتی در ساده‏ترین امور و برخورد چهره به چهره ترسیم می‏كند و به زندگی‏ها شور و حرارت و صفا می‏بخشد و انسان‏ها را به «همدلی» نزدیك‏تر می‏سازد. در مقالات بعد به ذکر مواردی دیگر در زمینه ی اخلاق نیکو می پردازیم. ادامه دارد.... نویسنده: جواد محدثی پا نوشت ها : 1.الكافی، ج2، ص103. 2.بحارالأنوار، ج71، ص222. 3.الكافی، ج2، ص188. مقالات مرتبط : تو تنها نیستی معجزه ی صدا و لبخند از ظاهرش معلومه که مدیریت هیجانات 15روش در تصمیم گیری منطقی چه توقعی دارید؟ دنیا، سرجنگ ندارد