بهداشت روزه داری
بدون شک سود بردن از معنویات ماه مبارک رمضان بدون توجه به اصول بهداشتی و سلامت جسمی به دست نمی‌آید، خصوصاً که فواید جسمی روزه بر کسی پوشیده نیست.
روزه داری می‌تواند به تغذیه مناسب کمک شایانی نماید. بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همواره مقداری از چربی مواد غذایی را در نقاط مختلف ذخیره می‌کند. به مرور زمان چربی‌های ذخیره شده تغییر رنگ داده و فشرده می‌شوند و احتمال اینکه مورد استفاده مجدد قرار بگیرند، بسیار کمتر می‌شود.
روزه داری حتی در افراد لاغر و یا با وزن طبیعی، به بدن فرصتی می‌دهد تا این چربی هارا از ذخایر آن آزاد کرده و مصرف نماید و پس از پایان روزه داری به جای آن، چربی‌های تازه و مناسب‌تری را جایگزین نماید.
غذا خوردن سبب می‌شود خون فراوانی به دستگاه گوارش سرازیر شود که به دنبال آن، بی حالی و کاهش توان فعالیت‌های دقیق فکری اتفاق می‌افتد. روزه با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون کافی به سراسر بدن، بالاخص به سیستم اعصاب، می‌تواند به سلامتی بدن کمک شایانی بنماید.
از نظر روانی هم روزه داری بسیار مفید است، چرا که مبارزه با خود در زمینه جلوگیری از خوردن، سبب افزایش اعتماد به نفس می‌شود که عامل اساسی در پیشگیری از مشکلات روانی است.
غذاهای مناسب برای سحر و افطار
چه غذاهایی برای سحری و چه غذاهایی برای افطاری مناسب است و اساساً آیا باید میان این دو وعده، تفاوتی از لحاظ مواد غذایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد قائل شد یا خیر؟ بسیاری از افراد معتقدند هنگام سحری بایستی از مواد غذایی که انرژی بالایی دارند استفاده کنند تا در طول روز، احساس گرسنگی نکنند؛ به خاطر همین مسئله، خوردن غذاهای چرب را ترجیح می‌دهند ولی بایستی توجه داشت که به دنبال مصرف مواد غذایی پرچرب، تشنگی شدیدی عارض شده، که باعث ایجاد مشکلات عدیده‌ای در این افراد می‌گردد.
از طرف دیگر، عده‌ای مواد قندی را ترجیح می‌دهند که ذکر این نکته ضروری است که مصرف مواد قندی و شیرینی به مقدار زیاد و در یک وعده، باعث افزایش ناگهانی هورمون انسولین در خون شده و با توجه به اینکه این هورمون باعث کاهش قند خون می‌گردد، ممکن است عوارضی چون سرگیجه، بی حالی، پرخاشگری، عصبانیت و ضعف ناگهانی به وجود آید. پس بهتر است در وعده غذایی سحری از مواد غذایی استفاده شود که بتواند هم انرژی روزانه را تأمین کند و هم از افت ناگهانی قند خون جلوگیری کند و مهم‌تر از همه اینکه باعث ایجاد تشنگی شدید نشود.
بهترین مواد غذایی برای ماه رمضان
به طور خلاصه توصیه می‌شود از مواد غذایی زیر در ماه مبارک رمضان بیشتر استفاده شود.
در وعده سحری:
- از غذاهایی که دارای قندهای مرکب هستند، مثل میوه‌جات بیشتر استفاده شود.
- از غذاهای حاوی فیبر مثل سبزیجات و میوه‌جات بایستی بیشتر استفاده شود.
- از مواد غذایی سرخ کرده، پرچرب و شیرینی پرهیز گردد.
- از غلات و حبوبات به میزان دلخواه در ترکیبات غذای سحری لحاظ گردد.
- مصرف بیش از حد گوشت در سحری توصیه نمی‌گردد.
- مصرف آب قبل از شروع سحری و در مابین وعده‌های غذایی توصیه نمی‌شود.
- مصرف ادویه‌جات و غذاهایی مثل کله پاچه، سیرابی و... در سحری توصیه نمی‌شود.
در وعده افطاری و شام:
- شروع افطاری بایستی با چند عدد خرما همراه کمی آب ولرم یا شیر ولرم باشد و سعی شود بین افطاری و شام فاصله وجود داشته باشد.
- شروع افطاری با نوشیدنی‌های خنک نباشد، بلکه حتماً بایست ولرم باشد.
- مصرف بیش از حد مواد غذایی پرچرب و شیرین در افطار سبب تشنگی شده و به دنبال آن، آب زیاد مصرف می‌شود و درنتیجه با کاهش غلظت اسید و آنزیم‌های گوارشی، موجب اختلال در هضم و جذب مواد غذایی می‌شود.
در پسران و دخترانی که می‌خواهند برای نخستین بار روزه بگیرند آیا تفاوتی در نوع مواد غذایی مصرفیشان وجود دارد؟ نیاز به انرژی در خانم‌ها و آقایان متفاوت است که مربوط به میزان فعالیت‌های آن‌ها و اثرات هورمون‌های مختلف می‌باشد.
در خانم‌ها با توجه به اینکه در دوره عادات ماهیانه کمبودهایی از قبیل آهن ممکن است دیده شود میزان نیاز به برخی از مواد غذایی بیشتر است؛ بنابراین توصیه می‌شود خانم‌ها، بالاخص افرادی که تازه به سن بلوغ رسیده و توفیق روزه داری در ماه رمضان را کسب کرده‌اند، نسبت به تغذیه خود دقت بیشتری نموده و با مصرف بیشتر مواد سرشار از آهن مثل پروتئین‌ها (نسبت به آقایان) باعث جلوگیری از عوارضی مثل کم خونی، ریزش مو و... شوند.
از بیماری تا روزه داری
فردی که بیماری خاصی دارد آیا می‌تواند روزه بگیرد یا نه؟ این موضوع بر عهده پزشک است و پزشک باید مبتنی بر آگاهی کامل از وضعیت کنونی بیمار و اطلاعات علمی در مورد بیماری و ارتباط آن با نخوردن غذا و آب، برای مدتی تصمیم خاصی اتخاذ کند. از بررسی مدارک علمی موجود، چنین استنباط می‌شود که به جز در فوریت‌ها (موارد اورژانس) به دلیل قوه بدنی و یا شدت بیماری و یا انجام اعمال مناسب تشخیص و درمانی که روزه گرفتن ممکن است مضر باشد، در بسیاری موارد روزه گرفتن توصیه می‌شود.
در مواردی متأسفانه از روی ناآگاهی، انجام ندادن فریضه روزه توصیه می‌گردد، در حالی که روزه گرفتن امکان پذیر بوده است. بسیار دیده شده است در فرد بیمار، میزان قند، اوره، اسید اوریک و یا چربی زیاد و یا فرد دچار بیماری‌هایی نظیر امراض قلبی، روانی، غدد مترشحه و اعصاب بوده و تحت کنترل است، و به وی گفته می‌شود که از روزه اجتناب نماید، حال آن که این افراد ممکن است بتوانند بدون شبهه به انجام فریضه روزه بپردازند.
توصیه‌های دارویی به روزه داران
روزه دارانی که به علت بیماری مجبور به مصرف دارو هستند، باید با پزشک معالج خود مشورت کنند. پزشکان تاکید می‌کنند در زمان روزه داری، هیچ گاه وعده‌های دارویی را خودسرانه حذف نکنند تا اختلالی درروند درمان پیش نیاید. مصرف بسیاری از داروها را می‌توان پس از مشورت با پزشک به زمان سحری یا افطار موکول کرد.
اثر بخشی بسیاری از داروها، ارتباط مستقیمی با مصرف به موقع آن‌ها در زمان معین دارد. بر اساس توصیه وزارت بهداشت، روزه دارانی که مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند فشار خون، چربی خون، دیابت، بیماری قلبی و عروقی و بیماری کلیوی هستند، حتماً با پزشک معالج درباره رژیم غذایی و دارویی خود مشورت کنند. روزه داران باید توجه کنند که قطع ناگهانی برخی داروها، بسیار خطرناک است و ضرورت دارد بیماران درباره قطع داروهای خود و نحوه استفاده آن‌ها در ماه مبارک رمضان با پزشک و یا داروساز خود مشورت کنند.
باشگاه کاربران تبیان - ارسالی از: بهروز رها
برگرفته از انجمن: بهداشت و سلامت
مطالب مرتبط:
آداب و رسوم تهران قدیم در ماه رمضان
استقبال از رمضان در کشورهای اسلامی
آمادگی برای شروع ماه مبارك رمضان
