قرآن و معارف در کلام امام رضا (ع)
هر گاه دچار ترس شدی صد آیه از هر جای قرآن كه خواستی بخوان و آن گاه سه مرتبه بگو: الّلهم اكشف عنّی البلاء (خدایا بلا و گرفتاری را از من دور فرما)
عیّاشی از یعقوب بن یزید از یاسر، از حضرت ابوالحسن الرضا(ع) روایت شده است كه میفرمود: جدال كردن درباره كتاب خدا كفر است 1.
2- صدوق از احمد بن زیاد بن جعفر همدانی(رض) نقل كرده است كه گفت: علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم بن هاشم، از علی بن معبد، از حسین بن خالد برایم روایت كرده كه گفت: به حضرت علی بن موسی الرضا(ع) عرض كردم: یابن رسول الله، بفرمایید كه آیا قرآن خالق (قدیم) است یا مخلوق؟ فرمود: نه خالق است و نه مخلوق، بلكه كلام خدای عزّوجلّ است 2.
3- صدوق گوید: جعفر بن محمد بن مسرور(رض) از محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری از پدرش، از ابراهیم بن هاشم، از ریّان بن صلت روایت كرد كه گفت: به حضرت رضا(ع) عرض كردم: نظر شما درباره قرآن چیست؟ فرمود: قرآن كلام خداست، از آن فراتر نروید، و هدایت را در غیر آن نجویید كه گمراه میشوید 3.
4- صدوق از پدرش(رض)، از علی بن ابراهیم بن هاشم، از پدرش، از ابوحیون مولی حضرت رضا(ع) روایت كرده است كه فرمود: هر كس آیات متشابه قرآن را به آیات محكم آن ارجاع دهد به راه راست رفته است، سپس فرمود: در اخبار و سخنان ما نیز، همچون قرآن، محكم و متشابه وجود دارد، بنابر این، متشابهات اخبار ما را به محكمات آن ارجاع دهید و بدون توجه به محكمات آنها در پی متشابهاتشان نروید كه گمراه میشوید 4.
5- صدوق از احمد بن علی بن ابراهیم بن هاشم(رض) نقل كرده است كه گفت: پدرم از جدم ابراهیم بن هاشم، از علی بن معبد، از حسین بن خالد برایم روایت كرد كه حضرت رضا(ع) فرمود: شنیدم پدرم از قول پدرش میفرماید: نخستین سورهای كه نازل شد (به نام خداوند رحمان و رحیم به نام پروردگارت بخوان)5 (سوره علق) بود، و آخرین سوره (هنگامی كه یاری و گشایش خداوند آمد)6 (سوره نصر)7. 6-
به همین اسناد از حضرت رضا(ع) از علی بن ابیطالب(ع) روایت كرده است كه فرمود: از رسول خدا(ص) شنیدم كه میفرماید:
ترس من از شما این است كه دین را سبك بشمارید، حكم خدا را بفروشید، پیوند خویشاوندی را بریده، و قرآن را با آلات غنا در آمیزید، و فردی را پیشوای خود قرار دهید كه در دین (و شناخت آن) برتر از شما نیست8.
7- صدوق از ابوبكر محمد بن احمد بن حسین بن یوسف بن زریق بغدادی از علی بن محمد بن عیینه مولی رشید، از دارم بن قبیصه بن نهشل بن مجمع نهشلی صنعانی در سامرا از علی بن موسی، از پدرش، از پدرانش، از علی(ع) روایت كرده است كه فرمود: رسول خدا(ص) فرمود: قرآن را با صوت خوش بخوانید9 .
8- صدوق از حاكم ابوعلی حسین بن احمد بیهقی، از محمد بن یحیی صولی، از قاسم بن اسماعیل ابوزكوان، از ابراهیم بن عباس، از حضرت رضا، از پدر بزرگوارش موسی بن جعفر(ع) روایت كرده است كه مردی، از حضرت صادق(ع) پرسید: علتش چیست كه قرآن هر چه بیشتر نشر مییابد و مطالعه میشود تازگی و طراوت آن بیشتر میشود؟ فرمود: برای این كه خداوند آن را برای زمان و مردمی خاص نازل نفرموده است. لذا در هر زمانی نو است و برای هر قومی، تا روز قیامت، طراوت و تازگی دارد10.
9- صدوق از حاكم ابوعلی حسین بن احمد بیهقی، از محمد بن یحیی صولی، از محمد بن موسی رازی، از پدرش روایت كرده است كه: روزی حضرت رضا(ع) از قرآن سخن به میان آورد و از حجتها و براهین آن و اعجاز در نظمش به عظمت یاد كرد و فرمود:
قرآن ریسمان محكم خداوند است، و استوارترین دستگیره او، و بهترین و مستقیمترین راه او، (انسان را) به بهشت میكشاند و از آتش میرهاند، با گذر زمان كهنه نمیشود، و بر اثر تكرار ارزش و حلاوت خود را از دست نمیدهد; زیرا كه برای زمان خاص قرار داده نشده است; بلكه راهنمای برهان و حجت بر هر انسانی قرار داده شده است (نه از پیش رویش باطل بدان راه یابد و نه از پس آن، نازل شده از جانب خداوندی حكیم و ستودنی)11.
10- طبرسی به اسنادش از ابوالحسن الرضا(ع) روایت كرده است كه فرمود: هر گاه دچار ترس شدی صد آیه از هر جای قرآن كه خواستی بخوان و آن گاه سه مرتبه بگو: الّلهم اكشف عنّی البلاء (خدایا بلا و گرفتاری را از من دور فرما)12
11- طبرسی به اسنادش از حضرت رضا(ع) روایت كرده است كه فرمود: رسول خدا(ص) فرمود: هر گاه فردی از شما مبتلا به سر درد یا ناخوشی دیگری شود، دو دست خود را بگشاید و فاتحه الكتاب و (قل هو الله احد) و معوّذتین (سوره فلق و ناس) را بخواند و سپس دستانش را به صورت خود بكشد، درد و ناراحتی او بر طرف میشود13.
12- طبرسی به اسناد خود روایت كرده است كه مردی از حضرت رضا(ع) خواهش كرد تا برای از بین بردن دانههای زگیل به او چیزی تعلیم دهد، حضرت فرمود: به ازای هر دانه زگیل هفت دانه جو بردار و بر هر یك از آنها هفت مرتبه (اذا وقعت الواقعه - تا جمله - فكانت هباء منبثا)14 و نیز آیه (و یسألونك عن الجبال فقل ینسفها ربی نسفا - تا جمله - و لا أمتا)15، را بخوان، آن گاه دانههای جو را یكی یكی بردار و هر یك را روی یكی از زگیلها بكش و آنها را در تكهای پارچه نو بگذار و با سنگی ببند و در مستراح بینداز، راوی گفت: آن مرد (طبق این دستور عمل كرد و) در روز هفتم یا هشتم دید پشت دستهایش مانند كف دستهایش صاف شده است (و زگیلها بكلی از بین رفتهاند). حضرت فرمود: بهتر است كه این كار در محاق ماه انجام گیرد [و آیه (أو لمیر الّذین كفروا أن السموات و الأرض كانتا رتقا ففتقناهما)16 و آیه (و یسألونك عن الجبال فقل ینسفها ربی نسفا - تا جمله - و لا أمتا) را بخواند و یكی از انگشتانش را به نام صاحب درد به صدا در آورد (و به اصطلاح بشكند)17.
منابع
1- تفسیر عیّاشی1/ 18.
2- توحید صدوق 223.
3- توحید صدوق 223-224.
4- عیون اخبار الرضا 1/ 290.
5- سوره علق /1.
6- سوره نصر/1.
7- عیون اخبار الرضا 2/ 6.
8- عیون اخبار الرضا 2/ 42.
9- عیون اخبار الرضا 2/ 69.
10- عیون اخبار الرضا 2/ 87.
11- عیون اخبار الرضا 2/ 130، و آیه در سوره فصلت / 42.
12- مكارم الاخلاق 363.
13- مكارم الاخلاق 365.
14- واقعه / 1-6.
15- طه / 105-106.
16- أنبیاء / 30.
17- مكارم الاخلاق 385.
بخش حریم رضوی
