ماجرای میکروپلاستیکها، از همانجایی شروع میشود که بشر برای راحتی خودش، پلاستیک را وارد زندگی روزمره کرد. این ذرات کوچک، کمتر از پنج میلیمتر قطر دارند، اما تأثیرشان، گاهی از بلایای طبیعی هم فراتر میرود. میکروپلاستیکها یا از همان اول، ریز تولید میشوند (مثلا در شویندهای لایهبردار صورت یا ذرات خمیر دندان)، یا حاصل خرد شدن بطریها، کیسهها، لباسهای پلیاستری، لاستیک ماشینها و… هستند که در دل طبیعت، ذرهذره میشکنند و فرومیپاشند.
به گزارش سازمان حفاظت از محیط زیست اتحادیه اروپا، سالانه بیش از ۴۲ هزار تن میکروپلاستیک تنها در اروپا وارد محیطزیست میشود. پس تصور کنید این عدد در سطح جهان چهقدر میتواند باشد.
از کف دریاها تا بشقاب ما
میکروپلاستیکها مسافرانی خستگیناپذیرند. وارد آب میشوند، با جریانها همراه شده و میچرخند، وارد بدن ماهیها و پلانکتونها میشوند و در نهایت، به سفره ما میرسند. تحقیقی در سال ۲۰۲۲ نشان داد نهنگهای آبی، روزانه تا ۱۰ میلیون ذره میکروپلاستیک را تنها با فیلتر کردن آب میبلعند. این ذرات باعث اختلال در رشد، تغذیه، و حتی باروری موجودات دریایی میشوند.
اما ما انسانها؛ روزانه بدون اینکه متوجه باشیم، ذرات میکروسکوپی پلاستیک را میخوریم، مینوشیم و تنفس میکنیم. طبق مطالعهای منتشر شده در مجله Environmental Science & Technology، انسانها ممکن است سالانه بین ۳۹ هزار تا ۵۲ هزار ذره میکروپلاستیک مصرف کنند. شاید عجیبتر از همه، کشف این ذرات در خون انسان، شیر مادر و حتی جفت جنین باشد. به نظر میرسد این ذرات کوچک، سدهای زیستی بدن ما را یکییکی پشت سر گذاشتهاند.
کدام بیماری از میکروپلاستیکها میآید؟
دانشمندان هنوز در حال بررسی تأثیر بلندمدت این ذرات بر بدن انسان هستند. اما آنچه تاکنون مشخص شده این است که سیستم گوارشی ممکن است دچار التهاب و اختلال در جذب مواد مغذی شود. ریهها با تنفس میکروپلاستیک دچار آسیب میشوند، بهویژه در شهرهای صنعتی.
قلب و عروق نیز بینصیب نماندهاند. تحقیقی در ایتالیا نشان داده بیمارانی که در پلاکهای شریانیشان میکروپلاستیک یافت شده، ۴.۵ برابر بیشتر در معرض خطر سکته یا حمله قلبی قرار دارند و تازهترین یافتهها، از احتمال ورود این ذرات به مغز و تأثیر بر حافظه و تمرکز حکایت دارند.
چه میتوان کرد وقتی همهجا پر از پلاستیک است؟
خب، حالا سؤال اینجاست؛ در جهانی که همهچیز با پلاستیک آمیخته است، ما دقیقا چه کاری از دستمان برمیآید؟
در سطح فردی
• شاید لازم باشد یک بار دیگر به وسایل روزمرهمان نگاه کنیم: بطری آب، کیسه خرید، لباسهای مصنوعی… همه اینها بخشی از چرخهی ورود میکروپلاستیک به طبیعتاند.
• اگر ماشین لباسشویی داریم، میتوانیم فیلتر مخصوص الیاف مصنوعی نصب کنیم.
• به سراغ محصولات آرایشیای برویم که فاقد میکروذرات پلاستیکیاند.
• در مصارف روزمره، بطری شیشهای را به پلاستیکی ترجیح بدهیم.
در سطح سیاستگذاری
کشورهایی مثل فرانسه، کانادا و اتحادیه اروپا، قدمهایی برای ممنوعیت محصولات حاوی میکروپلاستیک برداشتهاند. اما ما در ایران، هنوز فاقد قانون مشخص و جامعی در این زمینه هستیم. شاید وقت آن رسیده که رسانهها، فعالان محیطزیست و متخصصان سلامت، خواستار تدوین چنین قوانینی شوند.
میکروپلاستیکها مثل گرد و غبار ریز اما سمی، به هر گوشهای از زندگی ما نفوذ کردهاند. شاید هنوز به چشم نیایند، اما ردپایشان در بدن ما، طبیعت ما و آینده فرزندانمان دیده میشود. زمان آن رسیده که بهجای تسلیم، آگاه شویم، تغییر کنیم، و با انتخابهای کوچک روزمره، جلوی یک فاجعه نامرئی را بگیریم.
پیام شما به ما