شبنشینی و دورهمی به بهانه شب یلدا سنت دیرینه ماست. علاوه بر حافظخوانی یکی از برنامههای جمعی شب یلدا که شادی و نشاط جمع را دوچندان میکند، بازی است. اما گاهی بازیها محدود به بخشی از جمع میشود و بزرگترها یا کوچکترها از همراهی جا میمانند؛ چون توانایی کافی برای بازیکردن نمیبینند یا آن بازی، محبوبشان نیست؛ مثل بازی مافیا که بیشتر جوانان را دور هم جمع میکند و بقیه نمیتوانند همراه شوند.
معیارهای انتخاب بازی مناسب برای دورهمیها
انتخاب بازی مناسب مهم است. بازیای که بتواند تمام افراد را از کوچک تا سالمند در دورهمی درگیر کند و به مشارکت برساند و به همه حال خوب بدهد. پس اولین معیار این است که بازی همهگیر باشد.
یکی دیگر از ویژگیهای بازیهای مناسب برای دورهمیها سادگی آموزش است. بازیهایی که قرار است انجام شود، اگر توضیحات مفصل نیاز دارد، حتی اگر خیلی جذاب باشد، از حوصله جمع خارج است و با شکست مواجه میشود.
ویژگی مهم دیگر در بازیهای دورهمی، سرعت آمادهسازی بازی است. بهعبارتی، هرچه بازی وابستگی کمتری به ابزار داشته باشد، موفقتر خواهد بود.
پانتومیم یکی از آن بازیهاست که این ویژگیها را دارد و معمولاً از کودک سه چهارساله تا فرد نودساله میتوانند در بازی شرکت کنند.
اوستا عوض کن
یکی دیگر از بازیهایی که جمع را پرنشاط میکند و همه را به بازی فرا میخواند، بازی «اوستا عوض کن» است. این بازی به هیچ ابزار خاصی نیاز ندارد مگر یک جمع دوستانه یا خانوادگی که دوست داشته باشند لحظات شادی را بگذرانند. منظور از اوستا در این بازی، استاد یا همان بازیگردان است.
اما بازی به چه شکل انجام میشود؟
مقدمات بازی
این بازی یک بازی تکرارشونده است که شامل جمعی از افراد، اوستای جمع و فردی است که باید اوستا را تشخیص بدهد.
روش بازی
جمع بازیکنان در حالت گرد و دایرهوار دور هم مینشینند. آنها یک نفر را انتخاب میکنند تا از اتاق بیرون برود و شنونده یا مشاهدهگر تصمیمات جمع نشود. وقتی که فرد از اتاق بیرون رفت، همه با هم روی یک نفر توافق میکنند تا بهعنوان اوستا انتخاب شود.
حالا هرکدام از این سه باید چه کنند؟
اوستا: اوستا باید حرکتی را شروع کند و همه جمع بدون وقفه با او همراهی کنند. همچنین در زمانی که مناسب است، حرکت را عوض کند. اوستا میتواند حرکاتی مثل دستزدن، پاکوبیدن، بشکنزدن، دستبالاآوردن و هر حرکت خندهدار یا بامزه که در چارچوب عرف میگنجد، انجام دهد.
جمع: وظیفه جمع همراهی با اوستاست؛ بهطوری که اوستا لو نرود. مثلاً اوستا شروع میکند به دستزدن و همه دقیقاً مانند اوستا دست میزنند و با ریتم میخوانند: «اوستا عوض کن، اوستا عوض کن». این تقلید باید بدون وقفه باشد و با زیرکی انجام شود که اوستا تابلو نشود و بازیکن غایب نتواند اوستا را تشخیص دهد. هر بار اوستا حرکت را عوض میکند، بقیه جمع همزمان همان کار را تقلید میکنند و همچنان به خواندن «اوستا عوض کن، اوستا عوض کن» ادامه میدهند.
بازیکن غایب: کسی که از تصمیمات جمع خبر نداشت، با شروع شعرخوانی جمع به داخل میآید و سعی میکند اوستا را پیدا کند. او نهایتاً میتواند تا سه نفر را بهعنوان اوستا حدس بزند. اگر درست تشخیص بدهد، به جمع اضافه میشود و اوستا باید به جای او برود تا اوستای بعدی را تشخیص بدهد. اما اگر هر سه تشخیص او اشتباه باشد، دوباره باید از جمع خارج شود تا اوستایی دیگر انتخاب شده و دوباره با شروع بازی به جمعبیاید و حدس بزند.
