آيت الله ذبيح الله محلاتي از دامن بزرگان علم وادب خوشه ها چيد و بهره ها برد که برخي از آنها عبارتند از: ميرزا ابراهيم استهباناتي بعد از وفات جان سوز عالم رباني، مرجع تقليد عالم تشيع، ميرزا محمد تقي شيرازي، جماعتي از اعلام و بزرگان حوزه مقدسه نجف اشرف، آقا ميرزا استهباناتي را به عنوان مرجع عالم تشيع برگزيدند.اين رداي مقدس، به حق، برقامت رساي مرحوم استهباناتي پوشانده شد و وي، در امر خطير زعامت عامه، کوشيد و مرجعي جهاني گرديد. مرحوم آيت الله مرعشي نجفي نوشته اند: پس از ارتحال مرجع ديني مرحوم سيد ابوالحسن اصفهاني در سال (1365 هـ . ق)، مرجعيت ديني شيراز و شهر هاي اطراف آن و بسياري ديگر از شهر هاي ايران، هند، پاکستان، و برخي از کشور هاي عربي حوزه ي خليج فارس، به مرحوم آيت الله آقا ميرزا استهباناتي منتهي گرديد. مرحوم استهباناتي زهد را از مکتب جدش، امير المومنين عليه السلام آموخته و همان گونه که مولي علي عليه السلام در نهج البلاغه زهد را تعريف نموده است، زهد آن بزرگوار زهدي تام بود. او دنيا را اسير خود کرد و اسير دنيا نشد. کساني که او را درک کردند و از نزديک شاهد زندگي او بودند، اعتراف نموده اند که وي قناعت مي کرد و جدا از زخارف دنيا بيزار بود. نه مقام و موقعيت او را مغرور کرد و نه مال او را مسحور. خانه اي بسيار کهنه و محقر داشت و فرش منزلش بسيار ساده بود. مرحوم آيه الله مرعشي نجفي در اين باره مي نويسد: «با آن که به مقام مرجعيت و زعامت دست يافت و اموال زيادي به وي سپرده شد و مردم در برابر او خاضع گرديده و صبح و شام بر دست وي بوسه مي زدند؛ اما تغييري در خوراک و پوشاک و نشست و برخاست و اخلاق و رفتار او حاصل نشد، کرسي رياست و زعامت، شيوه زندگي او را دگرگون نکرد. او در اين دوران چنان نزديکي مي کرد که پيش از آن مي زيست. او فروتن و متواضع بود. معاشرتش با ديگران نيکو و چهره شان متبسم، در صحبت هايش مزاح هاي جاذبه دار، توام با حشمت و ادب هويدا بود. نسبت به حضار مجلس تکبر نمي ورزيد، سخاوت و کرم وي به اندازه بود. افراط در بيت المال و بذل و بخشش بي جا نداشت، در عين حال از کمک به محرومان دريغ نمي ورزيد حلم و وقار بر طبعش حاکم بود. جز در مقابل مخالفان که به کيان و کرامت شريعت آسيب وارد مي آوردند، خشميگين نمي شد.» آيتاللَّه شيخ عبدالحسين رشتي آيتاللَّه شيخ عبدالحسين بن عيسي رشتي در سال 1253ش (1292ق) در کربلا به دنيا آمد. وي در کودکي به همراه پدر به رشت رفت و مقدمات و سطوح را در اين شهر خواند. شيخ عبدالحسين رشتي در بيست سالگي راهي تهران گرديد و از محضر عالم بزرگ، شيخ محمد حسن آشتياني، در اصول و فقه بهره برد. وي همچنين حکمت و کلام را نزد شيخ علي نوري، سيدشهابالدين تبريزي شيرازي و ميرزا ابوالحسن جلوه فرا گرفت. ايشان همزمان در مدرسه صدر تهران به تدريس ادبيات و سطوح ادبي نيز اشتغال داشت. آيتاللَّه رشتي پس از اقامت ده ساله در تهران، رهسپار نجف اشرف گرديد و در حلقه درس فقيهان زمان همچون حضرات آيات: آخوند ملامحمد کاظم خراساني، شيخ الشريعه اصفهاني و سيد محمدکاظم يزدي، فقه، اصول، حديث، رجال، فلسفه و اخلاق را به نهايت رسانيد تا اينکه به دريافت اجازه اجتهاد از استادان خود مفتخر شد. وي از آن پس، حلقه درس خارج خود را تشکيل داد و بسياري از افاضل را از محضر خويش بهرهمند ساخت. ايشان همچنين آثار گوناگوني به رشته تحرير درآورد که شرح کفاية الاصول، الثّمرات، حاشيه اسفار و حاشيه بر جواهر الکلام و مکاسب ازآن جملهاند. اين عالم ديني و فقيه و فيلسوف عالي مقام سرانجام در بيست و هفتم بهمن 1332ش برابر با دوازدهم جماديالثاني 1373ق در هفتاد و نه سالگي بدرود حيات گفت و در وادي السلام نجف اشرف به خاک سپرده شد. ميرزا محمد عسکري تهراني حضرت آيةاللّه ميرزا محمد عسکري تهراني از فقهاي برجسته و از زعماي بزرگ حوزه علميه سامرا به شمار مي رود. ايشان در سال 1281قمري در تهران و در خانوده اي متدين ديده به جهان گشود. شش ساله بود که با غم از دست دادن پدر مواجه گرديد و از آن پس تحت حمايت و سرپرستي مادر و دايي اش پرورش يافت. ميرزا محمد تهراني از نمونه هاي بارز پرهيزکاري، شرافت و زهد و پارسايي بود. ايشان از انفاس قدسي عارفان وارسته اي چون ملا حسينقلي همداني و ملا فتحعلي سلطان آبادي بهره مند گشته بود و در عمل به توصيه هاي اخلاقي آن مردان الهي، اهتمام ويژه داشت. در خوراک و پوشاک به کم، قناعت مي ورزيد و از تجملات پرهيز داشت. يکي از بستگان ايشان مي گويد: «ايشان شام نمي خورد و يا اين که به مقدار کمي از آن اکتفا مي نمود، و گاهي به دور از چشم اطرافيان، غذايش را به بعضي از فقرا که در نزديکي خانه اش زندگي مي کردند، انفاق مي کرد.» آيت اللّه العظمي مرعشي نجفي قدس سره نوشته است: «جناب شيخ (آيةاللّه ميرزا محمد تهراني) در علم حديث شناسي و روايت، از برترين اساتيدي بود که بنده از محضرش برخوردار شدم، و ايشان را بهترين نمونه در تقوا و پرهيزگاري و زهد و تسلط به علوم روايي و زماني که در شهر مقدس سامرا حضور داشتم، از انفاس قدسي آن عالم برجسته بهره هاي فراواني بردم...» اين فرزانه وارسته که افتخار خادمي حرم ملکوتي عسکريين عليهما السلام را برگزيده بود، سرانجام روز دوشنبه 28 جمادي الاول 1371 قمري، بر سجاده نماز صبح، داعي حق را لبيک گفت و به سراي باقي شتافت. با انتشار خبر رحلت آن روحاني برجسته، سايه غم و تأثر، سامرا را فراگرفت و مردم اعم از شيعه و سني، پيکر آن مرحوم را تشييع و در رواق مطهر حرم عسکريين عليهما السلام به خاک سپردند. تهيه و فرآوري: گروه حوزه علميه



