کریپتو زیر ذره‌بین شرع

دنیای ارز دیجیتال (کریپتو) فقط بازی اعداد و نمودار نیست؛ بلکه پای پرسش‌های جدی شرعی هم وسط است. خرید و فروش واقعی و شفاف ارز دیجیتال، در صورت رعایت قوانین شرعی، مجاز است اما روش‌هایی مثل فروش استقراضی، معاملات اهرمی و قراردادهای آتی و فیوچرز، چه حکمی دارد؟

 مرزهای شرعی در معاملات رمزینه

در فقه اسلامی سه حوزه وجود دارد که ورود به آن‌ها جایز نیست: 

۱. ربا: سود یا بهره روی پول قرضی 

۲. قمار (مَیْسِر) : شرط‌بندی روی نتیجه‌ای که معلوم نیست با هدف کسب سود.  

۳. غَرَر: معامله‌ای که جزئیاتش بر ما پوشیده است 

طبق نظر مراجع، اگر معاملات ارز دیجیتال در یکی از این سه دسته قرار گیرد، حرام است.

 خالی فروشی

فروش استقراضی نوعی «خالی‌فروشی» است؛ چون شما دارایی (مثل سهام یا ارز دیجیتال) را از یک کارگزار یا شخص دیگر قرض می‌گیرید و آن را می‌فروشید، با امید خرید دوباره آن در آینده به قیمت کمتر و بازگرداندن به صاحب اصلی. بنابراین معامله از ابتدا فاقد مالکیت واقعی است و از نظر فقهی می‌تواند مصداق «غرر» یا «قمار» باشد، چون سود و زیان آن بر پایه پیش‌بینی و شانس استوار است، نه مبادله واقعی.

 معاملات اهرمی، سود رویایی یا ریسک ربوی؟

در معاملات اهرمی، با سرمایه اندک، اعتبار بزرگ می‌گیری و وارد معامله می‌شوی. اگر این اعتبار به صورت قرض بدون سود باشد و در نهایت به همان مقدار برگردانده شود، مشکلی نیست ولی اغلب کارگزاران بهره می‌گیرند و همین، معامله را به ربا و حرمت شرعی می‌کشاند.

 قراردادهای آتی و فیوچرز 

گاهی این قراردادها صرفاً پیش‌بینی قیمت آینده است، بی‌آنکه اکنون معاملۀ واقعی صورت گیرد.

مشکل شرعی: چنین توافقی بیشتر به شرط‌بندی شباهت دارد تا دادوستد حقیقی.

 معیارهای کسب حلال در بازارهای پرریسک

معاملات باید واقعی و همراه با مالکیت و تحویل دارایی باشد تا درآمد کسب شده مشروعیت پیدا کند. سود بر پایه حدس و شرط‌بندی، یا معامله همراه با بهرۀ قطعی، از نظر بسیاری از مراجع حرام است. همیشه طبق قانون عمل کنید و در ابهامات، از مرجع تقلید استفتاء بگیرید تا آرامش خاطر داشته باشید.