Soru 860: Bağışta ve bayram hediyesinde humus[1] var mıdır?
[1]- Şia fıkhına göre, bazı özel şartlar dahilinde kazanç, define vb. malların beşte birinin masum imamların naibi olarak humus yetkilisine veya onun izniyle Resulullah'ın soyundan olan fakir kimselere verilmesi gerekir. Buna humus denir. Cevap: Bağış ve hediyede humus yoktur. Fakat, yıllık ihtiyacından fazlasının humusunu vermesi ihtiyaten müstehaptır. |
Soru 861: Bankaların ve karz-ı hasen kurumlarının (faizsiz borç verme alanında çalışan mali kurumların) kendi müşteri ve üyelerine verdiği ödüllerde humus var mıdır? Yakın akraba ve tanıdıklar tarafından verilen parasal hediyelerde de humus var mıdır? Cevap: Çok değerli olmayan ödül ve hediyelerde humus farz değil. Çok değerli olan hediye ve ödüllerde ise, humusun farz olması uzak bir ihtimal değildir. |
Soru 862: Şehit Kurumu'nun şehit ailelerine verdiği paranın yıllık ihtiyaçlarından fazla kalan miktarında humus var mıdır? Cevap: Şehit Kurumu'nun şehit ailelerine verdiği hediyelerde humus yoktur. |
Soru 863: Baba, kardeş ve akrabanın verdiği harçlık hediye sayılır mı? Harçlık veren şahıs malının humusunu vermeyen birisi ise harçlığı alan şahsın aldığı miktarın humusunu vermesi gerekir mi? Cevap: Bağış ve hediyenin gerçekleşmesi onları veren şahsın kastına bağlıdır. Eğer kendilerine verilen harçlıkda humusun lazım gelip gelmediği hususunda kesin bilgileri yoksa onun humusunu vermeleri farz değildir. |
Soru 864: Kızıma çeyiz olarak verdiğim dâireye humus lazım gelir mi? Cevap: Kızınıza bağışta bulunduğunuz dâirede -bu bağış sizin maddi durumunuza göre örfen normal karşılanırsa- humus yoktur. |
Soru 865: İnsanın, kendi malını üzerinden bir yıl geçmeden hanımına hediye etmesi, -hanımının o malı ev alımı veya başka ihtiyaçlarında kullanmak için biriktireceğini bildiği takdirde- caiz midir? Cevap: Bu işi yapması caizdir. Hanımına bağışta bulunduğu mal, örfen onun maddi durumuna uygun miktarda olur ve humus vermekten kaçmak kastıyla da olmazsa onda humus yoktur. |
Soru 866: Eşler, mallarına humus lazım gelmemesi için, humus yılı tamamlanmadan yıllık kazançlarını birbirlerine hediye ediyorlar. Bu konuda hüküm nedir? Cevap: Humustan kaçmak için bu şekilde bağış yap-makla üzerlerine farz olan humus kalkmaz. Ama gerçekten hediye etme niyetleri olursa, bu durumda örfen onların durumlarına uygun sayılan miktarı hariç, bu şekilde bağış yapmakla (hediye vermekle) üzerlerine farz olan humus kalkmaz. |
Soru 867: Müstehap hac masrafları için bir meblağ şirkete yatıran bir şahıs Beytullah'ı ziyarete muvaffak olmadan vefat ediyor. Bu paranın hükmü nedir? Bu durumda ölen şahsın yerine naip tutularak müstehap haccın yerine getirilmesi ve bu paranın humusunun verilmesi farz mıdır? Cevap: Para karşılığında şirketten aldığı belge (kazandığı hak) şu anki değeri ile onun mirasından sayılır. Eğer ölen şahsın boynunda hac mükellefiyeti yoksa bu parayı hacca naip[1] göndermekte kullanmak farz değildir. Şahsın hac seferi için humusu çıkarılmamış ticaret kazancından verdiği para, şirket ile şahıs arasındaki anlaşma gereği bu yolculuğun karşılığı veya ücreti olarak ödenmişse onda humus yoktur. Çünkü bu takdirde, o para ölen şahısın yıllık giderinden sayılır.
[1]- Başka birisi tarafından herhangi bir ibadeti ücretle veya ücretsiz olarak yerine getiren şahıs. |
Soru 868: Babadan oğluna bağış veya miras yolu ile bir bağ kalıyor. Bağ hediye ya da miras olarak oğla devredildiğinde yüksek bir değere sahip değildi, şimdi değeri yükselmiştir; acaba, fiyat artışı sonucu meydana gelen bu değer artışında humus var mıdır? Cevap: Değerleri sonradan yükselse bile hediye ve mirasta humus yoktur. |
Soru 869: Sigorta şirketinin bana borcu var; tedavi masrafı olan bu parayı anlaşmaya göre bana ödeme yapması gerekiyor. Acaba, bu parada humus var mıdır? Cevap: Sigortanın kefalet olarak ödediği malda humus yoktur. |
