Soru 889: Humusu verilmeyen mal ile yapılan eve humus lazım gelir mi? Eğer humus lazım gelirse, şu anki mi, yoksa inşa edildiği dönemdeki değeri üzerinden mi verilmelidir? Cevap: Eğer söz konusu ev kendisinin oturması için olursa ve evin inşaat malzemelerini ve işçi ücretlerini bizzat humusu verilmeyen para ile karşılamışsa o evin bugünkü adilane fiyatı üzerinden humusunu vermelidir. Ama evi borç ve veresiye mal ile yaptırır, sonra humusu verilmeyen malla borcunu öderse, sadece ödediği borç miktarındaki paraya humus vermelidir. |
Soru 890: Başka bir ev satın almak için evimi sattım; daha sonra ona humus lazım geldiğini öğrendim. Hu-musunu verdiğim takdirde diğer bir ev almağa gücüm yetmiyor. Evi satmadan öncede evin döşemesi için paraya ihtiyacım vardı. Bu durumda yapmam gereken nedir? Cevap: Satılan dâireden elde edilen para aynı yıl içinde ihtiyaç olan ev alımı veya diğer ihtiyaçları karşılamak için kullanılırsa onda humus yoktur. |
Soru 891: Bir süre önce içinde oturduğum dâireyi sattım. Bu da tam humus yılımın başına rastladı. Kendimi şer'î hakları yerine getirmekle görevli biliyorum. Yaşadığım şu günlerde bir zorlukla karşılaştım, bu konuda yapmam gereken nedir? Cevap: Satılan evi humusu olmayan mal ile almışsanız onun satışından elde edilen parada humus yoktur. Yine, elde edilen parayı satış yılının giderlerini karşılamak için, mesela; ihtiyacınız olan ev veya diğer şeyleri satın almak için harcarsanız humusunu vermeniz farz değildir. |
Soru 892: Şehirlerden birinde inşaat halinde olan bir evim var. Ben de şu anda devlet lojmanlarında kaldığım için o eve ihtiyacım yok; onu satarak geliri ile kendime özel bir otomobil almak istiyorum, acaba evin satış bedelinde humus var mıdır? Cevap: Söz konusu evi aynı yılın kazancıyla, o yılın ihtiyacı olarak oturmak için almış veya inşa etmişseniz, onun satış bedeline humus lazım gelmez. |
Soru 893: Evime birkaç demir kapı satın aldım; beğenmediğim için iki yıl sonra sattım. Bu satıştan elde edilen parayı, (bu kapıların yerine) aynı fiyata alüminyumdan kapı yapmaları için alüminyum şirketine yatırdım. Acaba bu parada humus var mıdır? Cevap: Sorudaki takdirde kapıların satışından elde edilen para aynı yıl ev kapılarının alımında kullanılmışsa onda humus yoktur. |
Soru 894: Bir şirkete, ileride bana ev yeri vermeleri için, bir kısmını borç temin ederek bir milyon riyal verdim. Şu anda o paranın üzerinden bir yıl geçmektedir; şimdiye kadar borcumun bir miktarını da ödemiş bulunmaktayım; bu paraya humus lazım gelir mi ve (eğer gelirse) ne kadar gelir? Cevap: Eğer ihtiyaç olan ev için alınan yer, önceden bir miktar ödeme yapılmaya bağlı ise ona verdiğiniz parada -kazancınızdan olsa bile- humus yoktur. |
Soru 895: Evini satıp ondan aldığı parayı kâr ortaklığı için bankaya yatırırsa humus yılı girdiğinde hükmü nasıl olur? Ev alıncaya kadar bu parayı elinde bekletirse hükmü nedir? Cevap: Söz konusu evi yıllık kazancından, oturmak için yıllık ihtiyacından sayılsın diye kazanç yılında almış veya inşa etmiş olur ve evde bir süre oturmuşsa, sonra onu satarsa, satış bedelinde humus yoktur. |
Soru 896 a) Ev için depozit olarak verilen parada hu-mus var mıdır?
b) Ev veya araç almak için tedricen biriktirilen paraya humus lazım gelir mi? Cevap: Geçimde gerekli olan eşyaları satın almak için biriktirilen mal kazançtan olursa, humus yılı geldikten sonra ona humus lazım gelir. Kazancından ev sahibine verdiği borca, borçludan parayı almadığı sürece hu-mus lazım gelmez. |
Soru 897: Kazanç yılı esnasında yılın kazancıyla otomobil satın alan bir şahıs birkaç yıl sonra humus yılı içerisinde bu otomobili satıyor. Bu satıştan elde edilen paranın bir kısmıyla daha önceleri almış olduğu arabanın borcunu ödüyor ve bir kısmını da önceki yıllara ait vergi borçlarının aylık taksitlerini ödeyebilmek için bankaya yatırıyor ve bunlardan artan parayı ise banka da olan kâr ortaklığı hesabına yatırıyor. Bu durumda:
a) Otonun satışından alınan paranın tümüne humus lazım gelir mi?
b) Arabasının borcunu bu paradan düşebilir mi?
c) Bu para ile arabanın borcunu, vergi borçlarının tamamını veya en azından bir yılın taksitlerini ödeyebilir mi? Cevap: Arabanın satış bedelini, borç ve buna benzer ihtiyaçları için satışının gerçekleştiği humus senesinde sarf etmişse onda humus yoktur. Ama, kâr-zarar ortaklığı ve gelecekteki vergi borçlarını ödeyebilmek için bankaya yatırmış olduğu paranın humusunu humus yılı girdiğinde, ihtiyaten farz olarak vermelidir. |
Soru 898: Birkaç yıl önce humusu verilmemiş para ile bir araba satın aldım. Şu an onu aldığım fiyatın birkaç katına satabilirim. Şimdi onu satarak oturmam için bir ev almak istiyorum. Arabamı sattığımda ondan alacağım paranın tümüne mi, yoksa sadece satın aldığımda ödediğim paraya mı humus lazım gelir? Şöyle ki, alım satımdaki fiyat farkı arabanın satış yılının kazancından hesaplanarak, onun üzerinden bir yıl geçtikten sonra, ihtiyaçlarda kullanılmadığı takdirde ona humus lazım gelir mi? Cevap: Eğer arabaya ihtiyacınız olur ve onu kazanç yılında yıllık kazancınızdan alır ve sonra satarak bedeliyle humus yılında ev satın almak gibi bir ihtiyacınızı karşılamak için sarf ederseniz arabanın bedelinde humus yoktur. Böyle değilse, ihtiyaten farz olarak humus yılının sonunda onun satışından elde edilen paranın humusunu vermek üzerinize farzdır. Eğer arabanızı ticari amaçla çalıştırmak için veresiye veya borç para ile almış iseniz ve sonra onun borçlarını kazancınızla öderseniz, sadece onun borçlarına ödemiş olduğunuz miktarının humusunu vermelisiniz. Böyle değil de, onu kazancınız ile satın almış iseniz, satış günündeki bedelinin tamamının humusunu vermeniz farzdır. |
