Soru 419: Küçük çocuğun velisi, diyet almaya hak kazanmış çocuğun diyetini, vermesi gereken kimseden alması farz mıdır? Ve acaba çocuğun velisine, aldığı diyeti çocuk lehine kazanç sağlamak için bankaya yatırması gibi ticarî işlerde çalıştırması farz mıdır? Cevap: Eğer bir suç, diyete sebep olmuşsa çocuğun velisi, suçu işleyenden, çocuğun hakkı olan diyeti istemesi, alması ve onu çocuk bulûğ ve rüşt çağına erinceye kadar onun için koruması farzdır. Ancak velinin aldığı diyetle çocuk için ticaret yapması ve çalıştırması zorunlu değildir. Fakat çocuğun yararına olması durumunda velinin onunla ticaret yapmasının sakıncası yoktur. |
Soru 420: Baliğ olmayan mirasçıları olan şirket ortaklarından birisi öldüğünde mirasçıları sahip oldukları hisseleri nedeniyle şirkete ortak olacaklardır. Bu durumda şirketin öteki ortaklarının şirketin malları üzerinde tasarruf konusunda nasıl bir yükümlülük altına girerler? Cevap: Baliğ olmayan çocukların hissesi konusunda onların şer'î velilerine veya şer'î hâkime müracaat etmek farzdır. |
Soru 421: Babanın babasının yetimlere ve onların mallarına velâyet etmesi gereğince, ölen kişiden çocuklara miras kalan malların korunması için ona teslim edilmesi farz mıdır? Eğer farz ise, bu durumda çocuklar ve anneleri nerede oturmalıdırlar? Çocukların okula git-tikleri, okul çağında da küçük oldukları ve annelerinin de sadece ev hanımı olduğu dikkate alındığında geçimlerini hangi kaynaktan sağlamaları gerekir? Cevap: Çocuklara velâyet, onların mallarını veliye teslim etmek ve onları bulûğ çağına erinceye kadar mallarından yararlanmaktan yoksun bırakmak anlamında değildir. Aksine velâyetin anlamı, velinin çocukları ve mallarını gözetmesi, mallarını korumada sorumlu ve onların mallarında tasarruf etmelerinin velinin iznine bağlı olması demektir. İhtiyaçları miktarınca çocukların kendi mallarından vermesi veliye farzdır. Veli çocukların mallarını kullanmaları için annelerinin ve çocukların yetkisine bırakmayı maslahata uygun görürse bunu yapabilir. |
Soru 422: Babanın baliğ, akıl sahibi ve müstakil olan çocuğunun mallarını nereye kadar kullanması caizdir. Eğer caiz olmayan bir tasarrufta bulunursa, zararı tazmin etmesi gerekir mi? Cevap: Babanın baliğ ve akıl sahibi oğlunun mallarını izni ve rızası olmadan kullanması caiz değildir. Oğlunun izni ve rızası olmadan kullanırsa, istisna edilmiş durumlar dışında, haram işlemiş olur ve bundan dolayı malî kayıpları tazmin etmesi gerekir. |
Soru 423: Yetim kardeşlerine bakan bir mümin, kardeşlerine ait olan bir parayla ileride tapusunu almak veya alış fiyatından fazlasına satmak ümidiyle onlar için tapusuz bir arsa satın alıyor; fakat şimdi birisinin o yerin kendi mülkü olduğunu iddia etmesinden veya birinin orayı tasarruf etmesinden endişeleniyor; şimdi bu arsayı satmaya kalkışsa satın aldığı meblağın altında bir fiyata ancak satabilir, eğer bu yeri satın aldığı paradan aşağı bir fiyata satarsa veya birisi o yeri gasp ederse, çocukların parasını tazmin etmek zorunda mıdır? Cevap: Bu adam eğer şer'an çocukların kayyımı ise ve çocukların çıkarını ve hayrını düşünerek onlar için bir yer satın almışsa, zarar-ziyandan sorumlu değildir; aksi durumda muamele fuzulî olup doğruluğu şer'î velinin veya bulûğ çağına erdikten sonra çocukların bu muameleye izin vermelerine bağlıdır ve o kimse de yetim çocukların mallarının zarara uğramasından sorumludur. |
Soru 424: Babanın kendi küçük çocuğunun mallarından, kendisi için borç alması veya başkasına borç vermesi caiz midir? Cevap: Çocuğun maslahat ve çıkarını gözetmek kaydıyla sakıncası yoktur. |
Soru 425: Eğer bir çocuğa elbise veya çocuk oyuncakları gibi başka şeyler hediye edilir ve büyümesi veya başka bir sebeple artık ondan yararlanması söz konusu olmazsa, velisinin onları sadaka vermesi caiz midir? Cevap: Çocuğun velisinin onun maslahat ve çıkarını gözetme kaydıyla onlar üzerinde uygun gördüğü bir şekilde tasarrufta bulunması caizdir. |
