تبیان، دستیار زندگی

به گزارش خبرگزاری فارس از کرج، یکی از مهمترین منابع درآمدی کشورها در دوران صنعتی امروز، صنعت گردشگری است و استان البرز از این نظر دارای جاذبه‌های بسیار زیادی است.

در میان بیش از 51 اثر تاریخی استان البرز که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، روستای برغان که از جمله روستاهای هدف گردشگری این استان به شمار می‌آید از شهرت ملی و حتی جهانی برخوردار است.

* معرفی موقعیت جغرافیایی روستای تاریخی برغان

برای رسیدن به برغان و لذت بردن از جاذبه‌های طبیعی، باستانی و تاریخی آن نیاز نیست که زحمت چندانی متحمل شویم.

این روستا در شمال غربی شهرستان کرج مرکز استان البرز واقع شده و از دو مسیر قابل دسترسی است.

گردشگران برای حضور در روستای برغان می‌توانند از مرکز شهرستان کرج عبور کرده و با عبور از رجائی‌شهر و باغستان از جاده روستای آتشگاه برای رسیدن به برغان استفاده کنند.

افرادی که این مسیر را انتخاب می‌کنند، پیش از ورود به روستای آتشگاه به دوراهی می‌رسند که مسیر برغان را به آنها نشان داده و از این دوراهی تا میدان اصلی روستا تنها 10 کیلومتر فاصله وجود دارد.

بنابراین روستای برغان از این مسیر با کرج 13 کیلومتر فاصله دارد.

راه دیگر برای رسیدن به این روستای هدف گرشگری از شهرستان ساوجبلاغ و از مسیر جاده کردان می‌گذرد که خود این جاده به دلیل سرسبزی و بهره‌مندی از باغ‌های میوه متعدد بسیار زیبا و چشم‌نواز است.

در اطلاعات برغان درباره موقعیت جغرافیایی این روستا آمده است: "برغان با مختصات جغرافیایی 50 درجه و 56 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 57 دقیقه عرض شمالی، در شمال غربی شهرستان کرج مرکز استان البرز واقع شده است."

نخستین ویژگی مهم روستای تاریخی برغان آب و هوای بسیار دلپذیر این منطقه و وجود باغ‌های پرتعداد میوه است.

در هفته‌های گذشته که گرمای بی‌سابقه هوا مردم را در تهران و کرج آزار می‌داد و حتی موجب شد که دمای هوا در کرج به 40 درجه و تهران به 42 درجه بالای صفر برسد، دمای هوا در روستای برغان حداکثر 33 درجه بود و این در حالی است که سرتاسر روستا و مسیر‌های دسترسی به آن با انواع درختان میوه پوشیده شده و کوچک‌ترین نسیمی، هوا را برای مردم دلپذیرتر می‌کند.

* درختان برغان با عمر بیش از یک هزار سال

همانطور که گفته شد، گردشگران پیش از آنکه به روستا برسند ابتدا از میان باغ‌ها و درختان زیبا عبور می‌کنند، اما شاید بسیاری از آنها ندانند که عمر این درختان به بیش از یک هزار سال می‌رسد.

در روستای برغان درختان بسیاری وجود دارند که مانند مردم این روستا هنوز محکم و استوار هستند و مهمترین این درختان که گردشگران بسیاری را به خود جذب کرده و می‌کند مربوط به درخت چناری است که در محوطه مسجد جامع برغان قرار دارد.

بر اساس تحقیقات کارشناسان در این روستا ده‌ها درخت سرسبز هستند که از عمر آنها چندین قرن می‌گذرد و اگر این درختان زبان گویا داشتند، خاطرات بسیاری از گذشته تاریخی برغان برای عابران و رهگذران بیان می‌کردند.

وجود این درختان ثابت می‌کند که از دیرباز مردم این منطقه به دلیل وجود خاک حاصلخیز و بهره‌مندی از موقعیت کوهپایه‌ای و باران‌های فصلی، به کشاورزی و باغداری مشغول بوده‌اند.

امروزه نیز کار اصلی ساکنان روستا که گفته می‌شود به 800 سکنه نمی‌رسد، دامداری و باغبانی است و محصولات میوه برغان شهرت فراوانی دارند.

در میان محصولات باغی‌، لبنیات و عسل روستای برغان به طور قطع "آلوی برغانی" شهرت بیشتری داشته و بسیاری از گردشگران برای خریداری آلوی برغانی لحظه شماری می‌کنند.

وقتی وارد روستای برغان می‌شویم، پس از عبور از مقابل حسینه و مسجد جامع برغان وارد میدان اصلی می‌شویم که چند مغازه کوچک، اما زیبا فضای جالبی را برای گردشگران ترسیم می‌کند.

اکثر این واحدهای صنفی به فروش محصولات لبنی و باغی اشتغال دارند و گردشگران از آنها شیرتازه، دوغ، کره و ماست محلی و انواع ترشی‌ خریداری می‌کنند.

البته نباید ناگفته بماند که در کنار محصولات باغی و دامداری برغان، صنایع دستی نیز در این روستا از اهمیت خاصی برخوردار بوده است که متاسفانه امروزه نشانه زیادی از آن وجود ندارد.

محققان گفته‌اند که بخشی از مردم روستای برغان در گذشته به بافت کرباس و جاجیم اشتغال داشتند و امروزه این صنایع در برغان تقریبا از بین رفته است.

روستای برغان از دو رود با نام‌های شاهرود و سنج سیراب می‌شود. این دو رود حتی در روزهای گرم تابستان نیز دارای آبی خنک و گوارا هستند و حتی در اواسط مرداد ماه یعنی در گرم‌ترین روزهای سال نیز این رودها آبی خنک دارند.

در ابتدای ورود به برغان از (از مسیر کرج) ابتدا باید از روی پلی عبور کنیم که بر روی رودخانه شاهرود احداث شده و گفته می‌شود که بنای اصلی این پل در عهد صفویه احداث شده و پس از چند بار مرمت در دوره‌های زندیه و قاجار تا به امروز سرپا است.

* آثار مذهبی و معنوی برغان

همانطور که گفته شد، در بدو ورود به برغان (از مسیر کرج و جاده آتشگاه) گردشگران وارد میدانی می‌شوند که در ضلع شمالی آن حسینه اعظم این روستا قرار دارد که دارای قدمتی تاریخی است.

کتیبه‌ای در حسینه اعظم برغان نصب شده که نشان می‌دهد این بنا در بیش از پنج قرن پیش احداث شده است.

بنای اصلی حسینه اعظم برغان خود اثری ارزشمند است و بسیاری از گردشگران به ویژه توریست‌های خارجی ساعت‌ها برای دیدن این اثر وقت می‌گذارند.

در مقابل حسینه یک میدان بزرگ قرار دارد که در دهه اول و دوم ماه محرم مراسم تعزیه‌خوانی در آن برگزار شده و قدمت برگزاری این مراسم حداقل به 400 سال می‌رسد.

در قسمت شمالی حسینه اعظم برغان مسجد جامع این روستای زیبا احداث شده است که هر دو بنا به وسیله یک پل به هم متصل می‌شوند. این پل نیز دارای قدمت تاریخی است و از جمله بناهای ارزشمند استان البرز به شمار می‌آید.

یکی دیگر از جاذبه‌های مذهبی و معنوی روستای برغان زیارتگاه چهل دختر است که مردم بسیاری در استان البرز هر ساله به زیارت این بقعه متبرک می‌آیند.

درخت سیب زیارتگاه چهل دختر در برغان نیز خود داستانی مفصل دارد و جالب اینجا است که ساکنان این روستا اعتقادی عجیب به این درخت سیب دارند.

این درخت قرن‌ها است که شاهد راز و نیازهای مردم بوده و قصه‌های بسیاری در دل خود نهفته دارد.

بر اساس این گزارش، روستای تاریخی و جذاب برغان به دلیل قدمت چندین هزار ساله خود دارای آثار ارزشمند باستانی بوده که متاسفانه بسیاری از آنها نابود شده است.

آخرین تحقیقات دانشگاهی در روستای برغان اثبات کرد که در محدوده‌ای که به نام تبه کش‌کلا معروف است، قلعه‌ای وجود داشته که در دوران ایلخانی از رونق بسیاری برخوردار بوده است.

سفالینه‌های بسیاری نیز مربوط به این دوره تاریخی در پایین تپه کشف شده و هم اکنون زینت‌بخش برخی از موزه‌ها است.

به طور قطع معرفی روستای برغان در یک گزارش نمی‌گنجد و هر یک از ابعاد گردشگری این روستا در حوزه‌های تاریخی و باستانی، طبیعی و معماری دارای جذابیت‌های بسیاری است.

بسیاری از گردشگرانی که برای نخستین‌بار به برغان آمدند، تاکید داشتند، هرگز تصور نمی‌کردند در چند کیلومتری پایتخت با آن هوای غبارآلود و دودزده چنین طبیعت بکر و زیبایی وجود داشته باشد.

در حال حاضر روستای برغان یکی از روستاهای هدف گردشگری است و با توجه به موقعیت ممتاز این روستا در جذب گردشگر، دستگاه‌های مسئول به برخی از واحدهای صنفی فعال در برغان از جمله رستوران‌ها و اماکن طبخ و توزیع مواد غذایی اجازه خدمات‌رسانی به مردم در ماه مبارک رمضان را داده‌اند.

کودکان خوزستانی نیمه ماه مبارک رمضان را با گرگیعان جشن می‌گیرند.

به گزارش خبرگزاری فارس از خوزستان، ماه مبارک رمضان در کنار لحظات زیبای دعا و نیاییشش آداب و رسوم خاصی را دارد.

این آداب و رسوم برخی در میان اکثر هم‌وطنان و اقوام کشورمان عمومیت داشته و برخی نیز مختص به منطقه و استانی خاص دارد.

در این بین خوزرستانی‌ها در ماه مبارک رمضان رسوماتی را دارند که بیشتر خاص این منطقه است و اکثرا نیز آداب و رسومی کهن محسوب می‌شود که از گذشتگان برای امروزی‌ها و از امروزی‌ها برای نسل آینده به یادگار مانده است.

یکی از این مراسم که هرساله با فرا رسیدن نیمه ماه مبارک رمضان و در شب تولد کریم اهل بیت حضرت امام حسن مجتبی(ع) برگزار می‌شود جشن گرگیعان است.

این جشن مختص کودکان است و عموماً در شهرهای جنوبی استان خوزستان و در بین مردم عرب‌زبان این استان اجرا می‌شود.

* ریشه کلمه گرگیعان

در خصوص ریشه کلمه گرگیعان تعابیر متعددی وجود دارد و که از جمله آنها قرع‌الباب است که معنی در زدن را می‌دهد علت این نام‌گذاری نیز حضور کودکان در درب خانه‌ها برای گرفتن شیرینی است.

البته تعابیر و معناهای دیگری نیز برای این کلمه وجود دارد که قره‌العین که به معنی شادی و سرور است ازجمله این معناهاست.

*اجرای مراسم گرگیعان

در شب پانزدهم ماه مبارک رمضان و پس از افطار کودکان با پوشیدن لباس‌های محلی از جمله دشداشه برای پسران و عبا برای دختران به دسته‌های چند نفره تقسیم می‌شوند و در محله‌های خود به راه می‌افتند.

این کودکان در ضمن حرکت خود از خانه‌ای به خانه دیگر به محض رسیدن به درب هر خانه شعر گرگیعان و گرگیعان و اجینه و اجینه حل اکیس و انطینا (ما آمدیم- کیسه را بازکن و شرینی بده) را سروده و از صاحب خانه طلب شیرینی و عیدی می‌کنند.

پس از گرفتن شیرینی از صاحب خانه نیز برای تشکر از وی سرود گرگیعان و گرگیعان -  الله ایخلی اولیدکم ( خدا بچه‌هایتان را نگه دارد ) را سر می‌دهند و به خانه بعدی قدم می‌گذارند.

این مراسم تا زمانی که کودکان همه درب‌های خانه‌های محله را زده و شیرینی بگیرند ادامه می‌یابد.

از سوی دیگر بزرگ‌ترها با علم به این مراسم کهن از شب قبل شیرینی یا عیدی بچه‌ها را آماده کرده تا محض اینکه درب خانه را بزنند آنها را با دست پر بدرقه کنند.

اعتقاد مردم در خصوص گرگیعان

مصادف شدن جشن گرگیعان با شب ولادت امام حسن مجتبی سبب شده است تا بسیاری از مردم  ریشه این رسم قدیمی را به تولد امام حسن مجتبی (ع) و خوشحالی رسول خدا(ص) برای تولد اولین نوه‌اش بدانند.

بر این اساس اعتقاد براین است که مردم با گفتن "قرة عین"به درب منزل حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) رفته تا تولد سبط اکبر را به آنها تبریک بگویند.

همین نیز زمینه‌ای برای برگزاری جشن نیمه ماه رمضان شد جشنی که تا امروز نیز ادامه دارد و هرساله با فرا رسیدن نیمه ماه مبارک رمضان برپا می‌شود.

* گرگیعان در کشورهای دیگر

مراسم گرگیعان علاوه بر استان خوزستان در برخی دیگر از کشورهای عربی نیز اجرا می‌شود.

مردم عراق این مراسم را با عنوان ماجینه می‌شناسند، کویتی‌ها به آن قریقعان می‌گویند، در بحرین این مراسم با نام "قرقاعون" و در قطر نیز با نام "قرنقعوه" شناخته می‌شود.

عمانی‌ها نیز با گفتن "قرنقشوه" و اماراتی‌ها با "من حق اللیله" به استقبال مراسم گرگیعان می‌روند.