تبیان، دستیار زندگی

سم الله الرحمن الرحیم

خدایا! یاری ام ده تا اگر در بند دشمنان درمانده ام یا از بار خطا ها رنجور و دل خسته ام، هراسی به خود راه ندادم که تو مرا پناهی، دستگیرم شو که عمری بر باد داده ام و روزگار به بیهودگی سر آورده ام، اما همچنان به رحمت تو امیدوارم، که تو زیان دیدگان را نیز خریداری، پس مرا شادی از خود رهیدن و بال و پر سوخته به سوی تو پریدن، عطا فرما.

اصطلاحات و واژه ها

قبه : سقف گرد و بر آمده بنا که شبیه گنبد باشد را قبه گویند.

مقرنس : کاشی و گچ بری آویخته ازسقف را گویند

ازاره : قسمت پایین دیوارهای حرم مطهر و یا هر بنای دیگر از کف بنا به بالا حدود دو متر کمتر یا بیشتر ازاره نامیده می شود .

رواق : به معنی پیش خانه و سایبان است و هر یک از بناهای سر پوشیده اطراف حرم را رواق گویند .

صفه : ایوان ، غرفه ، سکو و شاه نشین خانه و محل خروجی آن را گویند .

ترنج : چین و شکن ، نقش گل بزرگ مدور یا چند گوش که در میان قالی بافند.

اسلیمی : خطوط مارپیچی است که در زمینه کاشی کاری و گچ بری و نقاشی به رنگ های متمایز مطرح می شود و شاخه های کوتاه و برگ و گل هایی از ساقه مار پیچی از آن منشعب می شود.

صحن : خانه  و فضا را گویند . به فضاهای باز اطراف رواقها صحن گفته می شود .

بست : فضای خارج از صحن ها بست نام دارد و آن محلی است که زائران و مشتاقان حضرتش جهت تشرف ابتدا قدم به آنجا گذاشته و با گذر از آن برای کسب حالت صفا و معنویت روحی که شرط اساسی تشرف است آماده می شوند . در چهار سوی اماکن چهار بست وجود دارد که به نام چهار نفر از علمای برجسته اسلام : شیخ طوسی ، شیخ طبرسی ، شیخ حر عاملی و و شیخ بهایی نام گذاری شده اند دو بست شیخ طبرسی و شیخ بهایی از آثار متاخرند.

نقارخانه : یکی از واحد ها و آثار بسیار زیبا و تاریخی صحن انقلاب اسلامی ، ساختمان  نقاره خانه است که بر روی ایوان شرقی صحن موصوف قرار دارد. نقاره زنی در آستانه مقدسه از گذشته های دور انجام می گرفته و به صورت یک سنت درآمده است . آغاز نقاره زدن درآستان قدس بنا بر شواهد تاریخی از اواسط قرن نهم مرسوم گردید . در طول سال به جز دو ماه محرم و صفر و سایر ایام سوگواری درهر شبانه دوز دو نوبت دقایقی قبل از طلوع و غروب آفتاب به وسیله نوبت چیان رسمی آستان قدس طبل و نقاره با آهنگی خاص به صدا درمی آید و با نواختن آخرین ضربت طلوع و غروب خورشید را اعلام می دارد .

سقاخانه : محلی که در آنجا آب برای تشنگان ذخیره کنند و آنجا را متبرک دانند.

بقعه : قسمتی از زمینی است که ممتاز باشد در اصطلاح به مدفن امامان بقعه گویند.

حرم : پیرامون و داخل مکانهای مقدس را حرم گویند .

کتیبه : نوشته ای حاشیه مانند است که به خط جلی ، ثلث ، یا نسخ یا نستعلیق و خطوط کوفی بر دو سر در بقعه و ایوانها ،مساجد و مقابر و اماکن متبرکه نگاشته می شود.

مضجع : خوابگاه ، آرامگاه  قبر را گویند.

عصای نقره ای : طبق مطالعات انجام شده زمان کاربرد و کارکرد عصای نقره ای مشخص نیست با این وجود بنابر گفته خدمه با سابقه حوزه حرم مطهر به وسیله دربانان و خدام پاسداری و نگهداری می شد و زمان تشرف متولی باشی دربانان با عصای نقره در مبادی ورودی به صحن حضور یافته و  وی را تا جلوی رواق ها همراهی می نمودند. در موقع تشییع جنازه شخصیت ها بزرگان و بستگان خدمه دو نفر دربان با عصای نقره ای خود هنگام خطبه خواندن برای میت و دور زدن دراطراف صحن از باب احترام آنها را همراهی می کردند. استفاده از عصای نقره ای بیشتر به منظور تشریفات بود و شکوه و عظمت دربار رضوی را می رساند. زائرین محترم نیز مشابه درها و ابنیه حرم مطهر به عنوان تبرک و تیمن قسمت فوقانی عصا را که به شکل زیبایی منبت کاری گردیده بوسه می زنند.

نسیم رضوان

امام هادی(ع):

نارضایتی  پدر و مادر ، کم توانی را به دنبال دارد و آدمی را به ذلت می  کشاند .

بهترین زائر حرم حضرت رضا (ع) کسی است که آداب زیارت و شرایط میهمانی  را رعایت کرده و بهترین هدیه را برای صاحب خانه آورده باشد و ناخوشایند ترین میهمان کسی است که با لباسهای آلوده و کثیف و با اخلاق ناپسند به میهمانی آمده باشد.
البته وقتی صاحب خانه فردی کریم، سخاوتمند و بزرگوار باشد، هم خوبان را می پذیرد و هم افراد فرومایه را، امّا میهمان خود باید حرمت صاحب خانه را نگاه دارد و وقتی می خواهد به ملاقات فرد بزرگواری برود، خود را از آلودگی ها پاک گرداند و آداب دیدار و گفت و گو را بیاموزد و به کار گیرد.
پیامبر(ص) و امامان (ع) خود  اهل عبادت و بندگی خدا و اطاعت از دستورات الهی بوده اند، مردم و بندگان خدا را  دوست داشته و به آنان خدمت کرده و حق خدا و حقوق بندگان خدا را رعایت کرده اند، خوب بوده اند و به خوبی ها سفارش کرده اند.
بهترین و محبوب ترین زائر این بزرگواران نیز کسی است که در این صفات و رفتار به آنان نزدیکتر باشد، و پیش از آنان که گام در حرم این عزیزان بگذارد، غسل زیات کند ، وضو بگیرد ، نماز و نیایش به درگاه خدا داشته باشد، از گناهان و لغزش های گذشته خود، به درگاه الهی توبه کند و وقتی احساس کرد، شانه هایش از بار گناه هان و خطا ها قدری سبک تر شده است، مانند کسی که به محضر بزرگترین انسان عصر خود، شرفیاب می شود، آهسته، آرام، با وقار و با فکر و ذکر الهی در کنار درِ ورودی قرار می گیرد و اجازه ورود بخواهد . و این آغاز یک زیارت مقبول خواهد بود، انشاء ا... 

نسیم رضوان

امام هادی(ع):

       مسخرگی ، تفریح سفیهان و     کار جاهلان است .
مسند الامام الهادی ، ص (304)